Online Tanışma ve Müslümanların İslami Kimlikleriyle Olan İlişkisi
Online tanışma (İng. “dating”) uygulamalarına başvuran ve buralarda eş arayan Müslümanların sayısı giderek artıyor. Peki bu tür uygulamaları kimler, neden ve nasıl kullanıyor?
Online olarak tanışan genç Müslümanların sayısı giderek artıyor. Bu gençlerin birçoğu için online tanışma (İng. “dating”), inançlarını çok az kişinin paylaştığı ülkelerde ve çöpçatanlık işinin genellikle bir aile meselesi olarak değerlendirildiği toplumlarda bir eş bulmanın göz korkutucu zorluğu karşısında düşük stresli bir çözüm sunuyor. Birçok dindar ya da muhafazakâr Müslüman için evlilik, yalnızca bir kişinin hayatının değil, aynı zamanda bir bütün olarak toplumun da temel taşı. Çeşitli web tabanlı hizmetler de bu gerçeğe hitap ederek üyelerinin sadece mezheplerine göre değil, aynı zamanda takip ettikleri İslami akidelere ve konuştukları dillere göre eş aramalarına izin veriyor. Diğer tanışma servisleri kendilerini, hem “bağ kurabilecekleri” hem de ebeveynlerinin de onayladığı bir partner bulabilecekleri bir yer olarak pazarlıyor. Buna ek olarak, bir tanışma sitesini ya da uygulamayı kullanmak, kullanıcı diğer kullanıcıların da benzer bir şey aradığını bildiği için işleri kolaylaştırıyor. Bir kullanıcı bu durumu şöyle anlatıyor:
“Okulda ya da iş ortamında tanımadığınız biriyle kaynaşmak zor, zira o kişileri tanımıyorsunuz ve sizinle romantik olarak ilgilenip ilgilenmediklerini bilemiyorsunuz. Bir tanışma sitesinde biriyle tanışırsanız, en azından onun da bir ilişki aradığını bilirsiniz. Bu, aradığınızı bulacağınızı ya da onların aradığı kişi olduğunuzu garanti etmez tabii ama başarı şansınızı artırır.” Rashid, 32 yaşında.
Online Tanışmada Seçilebilecek Parametreler
Online tanışma, yapılan aramayı kişilerin kendi seçtikleri parametreleri temel alarak potansiyel partnerlere daraltır ve bir partner arayanlara bir faaliyet alanı sunar. Kişilerin ekleyebileceği bilgi ve ayrıntı miktarı siteden siteye farklılık gösterir, ancak sitelerin çoğu kullanıcıların kendilerinin en az bir fotoğrafını göstermelerine ve bazıları da profillerine video ve ses dosyası eklemelerine olanak tanır. Bu online mecralarda buluşanlar kendileri hakkında verecekleri bilgileri çeşitli şekillerde sunabilirler. Kullanıcılara genellikle bir bilgi paylaşma fırsatı verilir ve sonrasında da bu bilgileri hobilerini ve ilgi alanlarını paylaşarak genişletmeleri için teşvik edilirler. Son ve muhtemelen bu bahsedilenlerin en önemlisi olarak da kullanıcıların eşleşmeye çalıştıkları kişi türünü ve ideal eşleşmelerinin neler olacağını tanımlayabilecekleri bir bölüm bulunur.
Pek çok Müslüman için potansiyel eş, itikatlardaki benzerliklerden ziyade dinî homojenlikle ilgili. Daha az ortodoks, daha gelenekçi veya etnik bir din yorumuna sahip olan Müslümanlar, bu durumun sonucu olarak, İngiliz Müslüman toplumu içinde farklı bir Müslüman kimliğe sahip olabilecek bir eş aramak yerine, dinî pratiklerini paylaşan eşler aramak için memleketlerine dönüyor olabilirler. Kullanıcılar bu sitelerde kendilerini ve potansiyel eşlerini milliyet, etnik köken ve geldikleri ülke üzerinden tanımlayabiliyorlar. Ayrıca her üyenin din ile ilgili olarak aşağıdaki soruları yanıtlaması da gerekiyor. Mezhep (Sünni, Şii, Diğer), Ne Kadar Dindar? (Pratikleri Uygulamıyor/ Pratikleri Orta Derecede Uyguluyor/ Pratikleri Oldukça Uyguluyor/ Pratikleri Çok Uyguluyor), Namaz Kılıyor Mu? (Hiç Namaz Kılmıyor/ Bazen Namaz Kılıyor/ Genellikle Namaz Kılıyor/ Her Zaman Namaz Kılıyor), Sadece Helal Mi Yiyor? (Evet/hayır), Alkol Kullanıyor Mu? (Evet/hayır), Sigara İçiyor Mu? (Evet/hayır), Sonradan Mı Müslüman Oldu? (Evet/hayır) ve Evlilik Planları (En kısa sürede/ 1-2 yıl içinde/ 3-4 yıl içinde/ 4+ yıl içinde).
Müslüman topluluk veya cemaatlerdeki bazı kişiler, özellikle resmî ortamlarda, kadın-erkek arası etkileşim için bazı protokoller uyguluyor. Bu protokollerden bazıları internet ortamında da uygulanıyor; örneğin kadınların, erkeklerin kendi resimlerini görmesine, kendileri buna izin verene kadar göstermeme seçeneği gibi. Dahası, eğer söz konusu bağlam/mecra daha etnik veya dil temelli ise, bu durum potansiyel partnerleri daha da azaltıyor ve söz konusu grubun dışında aşkı bulma şansını düşürüyor. Uygulamaların, kullanıcıların aradıkları üyeleri konumlarına, etnik kökenlerine veya konuştukları dile göre aramasına izin vermesi bir yandan onları kısıtlarken bir yandan da onların kendi muhitlerinin, etnik veya dilsel topluluklarının ötesinde üyeler bulmasını da mümkün kılıyor.
Online Tanışma Uygulamalarının Kullanımında Temel Etkenler
Sevgi dili, şefkat dili, yalnızlık dili vb. online tanışma sitelerinin ana özelliği gibi görünüyor. Ayrıca, ideal olarak bir partnerle seyahat etme ve dünyayı görme arzusu da çoğu kullanıcının görüşmelerinde ifade ettiği ve birçoğunun profillerinde belirttiği bir konu. Kullanıcıların bir uygulamayı kullanmayı seçmelerindeki temel etkenler, potansiyel bir partnerle saygılı bir şekilde tanışmak ve kullanıcının kendisi için önemli gördüğü benzer kültürel-dinî değerlere sahip bir kullanıcı bulmakla ilgiliydi. Örneklerini aşağıda veriyorum:
“Hem partnerimin hem de benim birbirimizi manevi ve entelektüel açıdan kendimizin en iyi versiyonu olmaya teşvik etmesini istiyorum. Bu nedenle, belirli bir dinî geçmişe sahip insanlara hitap eden bir uygulamanın manevi olarak bağ kurabileceğim birini bulmama yardımcı olacağını düşünüyorum.” Aisha, 25 yaşında.
“Dindar, Selefi, dürüst, kibar, sadık ve eğlenceli olmasının yanı sıra birlikte aile kurabileceğim bir erkek arıyorum. Karısına bir prenses gibi davranacak bir adam. Eğer yakın çevremde birini bulamazsam, o zaman belki internette o mükemmel kişiyi bulabilirim.” Laila, 25 yaşında.
“Uygulama, insanların saygılı bir şekilde konuşmasına ve birbirleriyle potansiyel bir bağ kurmasını sağlıyor; çok karmaşık bir planlamaya da ihtiyaç duymuyor. Uygun olduğunuzda birbirinize mesaj atabiliyorsunuz ve ancak o kişinin ilginç olduğunu ve sizinle özel olarak ilgilendiğini anladığınızda onunla buluşabiliyorsunuz. Mesaj geldiğinde saçınızı örtmek ya da insanların ne düşünebileceği konusunda endişelenmenize gerek yok. Karşı cinsten biriyle topluluk içinde tanıştığınızda işler her zaman biraz garip ve karmaşık oluyor. Bu uygulama doğrudan konuya girmenizi ve uyumlu olup olmadığınızı öğrenmenizi sağlıyor.” Nazira, 24 yaşında.
Buna karşılık, partner seçiminde daha fazla bireysellik arayışı, kullanıcıya kendi seçtiği partneri bulma konusunda daha fazla özgürlük ve serbestlik sağlıyor. Bu, aşağıdaki gibi kullanıcı yorumlarında açıkça gözüküyor:
“Seyahat etmeyi ve spor yapmayı seven, sade, nazik ve eğlenceli biri. Din1 ve Dünya2 arasında biri.” Aisha, 25 yaşında.
“İlginç, dinî ritüel ve ibadetleri uygulayan ve rahat olan hem de sohbet edebileceğim ve benim Dinim olacak birini arıyorum.” Samira, 22 yaşında.
Kadınlar bu uygulamaları aktif olarak kullanıyorlar, ancak şunu belirtmek gerekir ki kadın kullanıcılar potansiyel talipleri tarafından erkek kullanıcılara nazaran çok daha fazla takip ediliyorlar.3 Bunun sonucu olarak kadın kullanıcılar, kendileri aktif olarak bir partner aramanın yanı sıra gelen ilgiyi/talepleri aktif bir biçimde filtrelemek için de büyük zaman harcadıklarını söylüyorlar. Kadın kullanıcılar ayrıca arzu ve isteklerini ifade etme noktasında erkek kullanıcılara kıyasla daha iyi görünüyorlar. Şu örneğe bakalım mesela:
“Benim gibi düşünen, eğitimli, ayakları yere basan, açık fikirli ve iyi bir mizah anlayışına sahip birini arıyorum. Bir beyefendi olan, kendine güvenen ama ukala olmayan ve hayatı da çok ciddiye almayan birini. Müslüman oldukları sürece herkese açığım. Yeni yerlere seyahat etmek ve farklı şeyler denemek isteyen biriyle tanışmak istiyorum. Oldukça bağımsız olmama rağmen hem maddi imkân sağlayacak hem de beni koruyacak birini, ilişki içinde erkek olacak ve bana bakacak birini arıyorum. Bu yüzden hayatınızı düzene sokacak bir kadın, başka bir deyişle bir anne figürü arıyorsanız, aradığınız kadın ben değilim.” Meryema, 20 yaşında.
Sonuç
İngiliz Müslümanların, tanışma uygulamalarını kullanmaları evlilik ve ilişkiler konusundaki görüşlerini yansıtıyor; zira burada tüketiciler, yalnızca mezhepsel bağlılığa dayalı bir eş bulmak yerine, aramalarını, çok kültürlü bir toplumda inandıkları ve arzuladıkları şeylerin uyumluluğu temelinde “Müslüman” bir eş bulma arzularını ortaya koyacak şekilde özelleştirebiliyorlar. “İslami” bir tanışma uygulamasının kullanılması potansiyel partnerlerin Müslüman olmasını garanti altına alıyor ki bu da kullanıcılar için dinî-kültürel açıdan önem taşıyor.
Bununla birlikte, Müslümanların uygulamayı kullanırken bulmaya çalıştıkları şey, başka bir mecrada ya da mekânda muhtemelen yersiz kaçacak kültürel veya dinî bir dil kullanılarak ifade edilebilir. Bu hareket, internetin insanları bir yandan geleneksel uygulamaların kısıtlamalarından kurtarırken aynı zamanda da geleneksel değerlere bağlılığın yanı sıra kendini ifade etme ve seçim özgürlüğü için yeni ufuklar keşfetmek amacıyla kullanıldığı ana akım bir eğilimi takip ediyor. Online tanışma siteleri, bundan dolayı da hem kişisel dinî değerlere sadık kalmanın hem de şahsi arzuları üstlenerek bu değerlere sahip birini bulmanın bir aracı oluyor.
Elde edilen bulgular, ortak İslam temelli kimliklere sahip bireylerin, dinî değerlerini karşılayan bir eş bulma arzularının daha kolay tatmin edilmesi nedeniyle tanışma uygulamalarından daha iyi yararlandıklarını ortaya koyuyor. Araştırma, birçok kişinin geleneksel evlilik yöntemlerini sürdürmek için yeni teknolojileri kullandığını açıkça gösteriyor. Dolayısıyla, Müslümanlara yönelik online tanışma siteleri, kullanıcıların kimliklerini koruyan mecralar olarak hizmet veriyorlar. Ancak bu siteler, Britanya’nın sosyokültürel dokusunun bir parçası olan Müslüman kullanıcıların birçoğunun internet dışında var olan fırsatları tükettiklerini hissettiğini gösterdiği için de mevcut bir sorunun göstergesi. Bu da dolaylı olarak, dinî içeriği bulunmayan ya da diğer inançlardan kişilerle kurulan ilişkilerden ziyade, yalnızca belli ilişki türlerinin ya da aranabilir özelliklerin İslami olarak algılandığını gösteriyor. Sonuç olarak, bu durum bir yandan geleneksel cinsiyet rollerini pekiştiriyor bir yandan da kullanıcıların yalnızca geleneksel evlilik kurallarına göre eş bulma becerisini sınırlandırıyor. Kültürler arası uyum süreciyle güçlenen İslami kimliğe sahip kişiler arasında hem dinî veya İslami bakış açılarına daha uygun ilişkiler geliştirmek hem de mevcut mekânsal ve kültürel engelleri aşmak için interneti kullananların sayısı giderek artıyor.
Bu içerik 313. Sayıda yayımlanmıştır
Dinini yasamak ilim ile olur