Sınır Dışı İşlemlerini Hızlandırmak İsteyen Almanya’nın Yeni Ortağı: Taliban
Almanya’nın öncülüğünü yaptığı bazı Avrupa ülkeleri, düzensiz göçle mücadelede daha sert önlemler çağrısında bulundu. Gündemde, Frontex’in yetkilerinin genişletilmesi ve özellikle Afganistan ile Suriye’ye yönelik sınır dışıların artırılması var. Almanya, hüküm giymiş Afganları geri gönderebilmek için Taliban temsilcileriyle teknik temas kuran ilk AB ülkesi oldu.
Almanya İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt’in girişimiyle Fransa, Avusturya, Polonya, Danimarka ve Çek Cumhuriyeti’nin içişleri bakanları ile AB İçişlerinden Sorumlu Komiseri Magnus Brunner, Avrupa genelinde daha sıkı bir göç politikası çağrısı yapan ortak bir bildiriyi onayladı. Almanya’nın öncülük ettiği ve kendisini “Gönüllüler Koalisyonu” olarak tanımlayan grup, Avrupa Birliği çapında göçle ilgili kuralların sıkılaştırılmasını talep ediyor. Bu doğrultuda gayriresmî bir toplantı gerçekleştiren grup, düzensiz göçmenlerin daha hızlı ve kolay bir şekilde geri gönderilmesini sağlayacak mekanizmaların hayata geçirilmesini; özellikle Afganistan ve Suriye’ye sınır dışıların “mümkün hâle getirilmesini” istiyor.
Bildiride ayrıca, Avrupa Sınır ve Sahil Güvenliği Ajansı Frontex’in yetkilerinin, göçmenlerin üçüncü ülkelere gönderilmesini kolaylaştıracak şekilde artırılması talep ediliyor. Frontex’in yalnızca Avrupa Birliği topraklarından değil, Batı Balkan ülkeleri gibi üçüncü ülkelerden de geri gönderim yapma yetkisine sahip olması gerektiği savunuluyor.
Avrupa’dan Afganistan ve Suriye’ye Sınır Dışılar Başladı
18 Temmuz tarihinde yapılan gayriresmî toplantıyla aynı gün, Berlin yönetimi, hüküm giymiş bir grup Afganı Taliban kontrolündeki Afganistan’a sınır dışı etti. 2024 yılından bu yana ilk kez Afganistan’a sınır dışı işlemi gerçekleştirildi. Aynı zamanda bu vaka, Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) liderliğindeki Şansölye Friedrich Merz hükûmeti döneminde gerçekleştirilen ilk sınır dışı işlemi oldu. Bu gelişme, Berlin’in göç politikalarında yeni bir yönelime girdiğinin işareti olarak değerlendirildi. İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt, geri gönderme ve sınır dışı işlemlerinin “göç sisteminin yeniden düzenlenmesinde bir boşluk” oluşturduğunu vurgulayarak, “Bu, daha fazlasını yapmamız gereken bir alan,” ifadesini kullandı.
Avusturya İçişleri Bakanı Gerhard Karner (ÖVP) ise Gönüllüler Koalisyonu toplantısının ardından yaptığı açıklamada “son dönemde ortaya çıkan yeni fırsatlara” dikkat çekti. Burada “fırsat” ifadesiyle kastedilenin, Suriye ve Afganistan’da göreli istikrar sağlayan yönetimlerin varlığı sayesinde bu ülkelere sınır dışıların artık mümkün hâle gelmesi olduğu düşünülüyor. Temmuz ayının başında Avusturya da bir hükümlüyü Suriye’ye sınır dışı etmişti. Bu sınır dışı işlemi, Esad rejiminin çöküşünden sonra Avrupa Birliği içinde gerçekleşen ilk vaka olarak kayda geçti.
Oysa Aralık 2024’te Esad rejiminin düşmesi sonrasında Brüksel’deki Avrupa Birliği yönetimi çok daha temkinli bir yaklaşım benimsemişti. Avrupa Komisyonu, Suriye’deki siyasi değişikliklere rağmen, güvenli, gönüllü ve onurlu geri dönüşler için gerekli koşulların hâlâ oluşmadığını teyit etmişti. Bu açıklama, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin değerlendirmeleriyle de örtüşüyordu.
23 Temmuz’a gelindiğinde ise Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkenin içişleri bakanları, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da resmî olmayan “Adalet ve İçişleri” toplantısında yeniden bir araya geldi. Toplantının ana gündem maddeleri yasa dışı göç ve geri gönderme sisteminin güçlendirilmesi oldu. Alman yargısı tarafından mahkûm edilmiş Afganistan uyruklu kişilerin kişilerin Taliban yönetimindeki Afganistan’a sınır dışı edilmesinin Avrupa liderler tarafından takip edildiği açıklandı. Toplatıya katılan Fransa İçişleri Bakanı Bruno Retailleau ise “Tüm Avrupa’da, ister muhafazakâr ister sosyal demokrat hükûmetler olsun, bütün halklar aynı talebi dile getiriyor: Çoğu zaman kitlesel boyutlara ulaşan ve tamamen kontrolümüzden çıkan göçü yeniden denetim altına almalıyız,” sözlerini sarf etti.
Almanya Üçüncü Ülkelere de Sınır Dışı İşlemi Yapabilmek İstiyor
Almanya, Avrupa Komisyonu tarafından Mart 2025’te sunulan ve sığınma başvurusu reddedilen kişilerin sınır dışı edilmesini hızlandırmayı amaçlayan geri gönderme merkezleri kurulması önerisini destekleyen ülkeler arasında yer alıyor. Söz konusu plan, bu merkezlere ilişkin çeşitli hukuki düzenlemeleri de içeriyor. “Bunun yenilikçi ve mutlak surette gerekli bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz,” diyen Almanya İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt, menşe ülkelere yakın konumda bulunan üçüncü ülkelerle de bu amaçla anlaşmalar yapılması gerektiğini savunuyor.
Dobrindt, Almanya’nın kendi göç anlaşmalarını yapma olasılığını dışlamadığını belirterek, giderek daha fazla ülkenin bu tür yapılar geliştirme konusunda “ileri düzeyde projelere” sahip olduğunu vurguladı. Bu yaklaşımın bir örneği, daha önce İtalya Başbakanı Giorgia Meloni tarafından Arnavutluk’ta uygulanmaya çalışılmıştı. Ancak İtalyan yargısının aldığı karar sonucunda bu girişim, hukuki geçerliliğini yitirerek akamete uğramıştı.
Konunun siyasi ve diplomatik açıdan taşıdığı hassasiyete dikkat çeken Dobrindt, “Bazı üye devletler için bunun oldukça zor olabileceğini biliyoruz; geçmişte bunu zaten gördük,” dedi. Yine de, Avrupa düzeyinde geliştirilecek ortak bir yaklaşımın daha başarılı şekilde uygulanma ihtimali nedeniyle işe yarayabileceğini düşündüğünü ifade etti.
Afganistan’a Yapılan Sınır Dışılar, Taliban’ı Resmen Tanıma Kararı Aldırır mı?
Geçtiğimiz hafta Almanya, hüküm giymiş kişileri Afganistan’a sınır dışı ederek, bu işlemleri gerçekleştirmek üzere Taliban temsilcilerinin Almanya topraklarına ayak basmasına izin veren ilk Avrupa Birliği ülkesi oldu. Bu kararın, sığınma başvuruları reddedilen ve suç kaydı bulunan 81 Afgan göçmenin 18 Temmuz günü sınır dışı edilmesinin ardından, benzer işlemlerin sürdürülebilmesini kolaylaştırmak amacıyla alındığı belirtiliyor. 18 Temmuz’daki bu sınır dışı işlemi, Almanya’nın geçen yıl Afganistan’a sınır dışı uygulamasını yeniden başlatmasından bu yana gerçekleşen ikinci tahliye oldu. Şansölye Friedrich Merz dönemi açısından ise bir ilk olma özelliği taşıyor. Almanya, 2021 yılında Taliban’ın iktidara gelmesi ve Kabil Büyükelçiliği’nin kapatılmasının ardından bu tür işlemleri askıya almıştı.
Almanya hükûmeti -Rusya hariç, uluslararası toplumun büyük kısmıyla birlikte- Taliban rejimini, insan hakları sicili ve özellikle kadınlara yönelik kısıtlayıcı politikaları nedeniyle resmen tanımıyor. Ancak sınır dışı süreçlerinin yürütülebilmesi için Katar’ın arabuluculuğunda Taliban ile bazı “teknik temaslar” kurulmuş durumda. Başbakan Friedrich Merz, Taliban görevlilerinin Almanya’ya girişine ve belirli faaliyetler yürütmesine izin verilmiş olmasına rağmen, Taliban’ın “İslamcı yönetiminin diplomatik olarak tanınmayacağını” vurguladı. Merz ayrıca, Almanya ile Afganistan arasında diplomatik ilişkilerin tamamen kesilmediğini, ancak Berlin’in Taliban hükûmetini resmen tanımadığını belirtti. “Asıl mesele, bu rejimle nasıl bir ilişki kurulacağıdır ve şu an için temaslarımız yalnızca teknik düzeyde koordinasyonla sınırlı kalacaktır,” dedi.
Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, sınır dışı işlemlerinin yürütülebilmesi için Kabil’deki Taliban yönetimiyle “teknik düzeyde bazı temasların” kurulduğunu doğruladı. Ancak, Afganistan’daki rejimle ilişkilerin genişletilmesinin veya rejimin tanınmasının “şu anda söz konusu olmadığını” vurguladı ve “böyle bir gerekçe yok” ifadesini kullandı.
Friedrich Merz, Almanya’da Şubat 2025’te yapılan seçim kampanyasında göç politikasını sertleştirmeyi temel vaatlerinden biri hâline getirmişti. Mayıs ayı başında göreve gelmesinin ardından kurduğu hükûmet, Almanya’nın komşularıyla olan sınırlarına daha fazla polis konuşlandırdı ve Almanya’ya giriş yapmaya çalışan bazı sığınmacıların geri çevrileceğini duyurdu. Ayrıca, çok sayıda göçmen için aile birleşimi prosedürleri de iki yıl süreyle askıya alındı. (P)
