Hangi Şehirlere Kaç Müslüman Defnedildi: Almanya’da İslami Definin Bilançosu
İstatistikler Almanya’da bulunan Müslüman mezarlıklarına definlerde bir artış olduğunu gösteriyor. Korona kriziyle birlikte bu sayı daha da yükselecek. Perspektif, İslami definle ilgili verileri derledi.
Almanya’da vefat eden Müslümanların defin kültürü bir dönüşüm yaşıyor. Vefat edenlerin büyük bir kısmı defnedilmek üzere hâlâ vatanlarına gönderilmeye devam ederken, Almanya’da defnedilen Müslümanların sayısı da sürekli artıyor. Mezarlık idareleri tarafından tutulan veriler bunun birer göstergesi.
Rakamlar Almanya’da Müslüman mezarlıklarda gerçekleştirilen definlerin yıllık olarak artış eğiliminde olduğunu gösteriyor. Sonuç olarak büyüyen ihtiyaçla birlikte hem mezarlık alanlarının hem de definlerin arttığı bir gerçek.
Almanya’da 300’den fazla Müslüman mezar alanı varken, ülkede şu ana kadar henüz herhangi bir Müslüman mezarlığı yok. İlk Müslüman mezarlığı bir örnek proje kapsamında şu anda planlama aşamasında olsa da henüz bunun için yeterli finansal kaynak mevcut değil. Tarihte Almanya’da Müslüman mezarlığı 1941 yılında Hamburg Ohlsdorfer kabristanında inşa edilmiş. 148 mezarı bulunan bu mezarlık alanı İran Başkonsolosluğuna aitti. Bu mezarlık alanlarının sayısı göçlerle birlikte ülke çapında gitgide arttı. Günümüzde tüm büyük şehirlerde Müslüman mezarlık alanları mevcuttur.
Belediye kabristanlarında bulunan ülke genelindeki 300’den fazla Müslüman mezarlık alanı için eyalet veya ülke düzeyinde bir defin kaydı tutulmuyor. Defin süreci eyaletler arasında standart olmadığı için defnin yapıldığı şehre bağlı. Böylelikle de definler belediye mezarlık idaresinin ve yeşil alanlarla ilgilenen kurumların görevi kapsamında Bazı şehirler (örneğin Hamburg) verileri detaylı bir şekilde kaydederken diğer şehirler (örneğin Münih) veri kayıt altına alma konusunda çok da titiz değil.
Almanya’daki Müslüman mezar alanlarıyla ilgili somut istatistikler bulunmadığı için on büyük şehri incelemek genel bir intiba edinmek için iyi bir çıkış noktası olabilir. Berlin, Köln, Stuttgart, Düsseldorf, Frankfurt, Dortmund, Essen, Leipzig, Hamburg ve Münih şehirlerindeki Müslüman mezar alanlarını mercek altına alalım:
Berlin Müslüman Mezar Alanlarında Öncü Konumda
Berlin’de 2018 yılında Müslüman mezar alanlarına 441 defin işlemi gerçekleştirilirken bu sayı bir önceki yıl 395’ti. 2019 yılı için henüz herhangi bir rakam yok. İslami defin sayılarında geçmiş diğer yıllara bakıldığında bir yükseliş olduğu görülüyor. Bunun yanı sıra Müslümanların bir kısmının, İslami gelenekler için özel defin alanları tahsis edilmese de devlete ait mezarlıklarda veya Protestan mezarlıklarında bulunan mevcut mezarları kullandığı biliniyor.
Hamburg’da İstisnalı Defin Kültürü
Hamburg’da 2016 yılına kadar tutulan istatistikler Müslüman mezar alanlarında gerçekleştirilen defin sayısında net bir artış olduğunu gösteriyor (2016:323). 2017 (296) ve 2018 (277) yıllarında eyalette Müslümanların defnedilme sayılarında bir gerileme yaşanmış. Geçtiğimiz yıl bu sayı yeniden 282’ye yükselmiş Bunun yanı sıra ek mezar alanları da eyalette inşa edildi.
Köln’de Müslüman Mezar Alanları
2018 yılında 122 definle yaşanan düşüşün ardından Müslüman mezarlık alanlarında gerçekleştirilen defin rakamlarında Köln’de devamlı bir artış görülüyor. 2019 yılında Köln’de bu sayı 137 olarak kaydedilmişti.
Düsseldorf’ta 2019’da 82, Dortmund’da 45 Müslüman Defnedildi
Düsseldorf’ta da 2018 yılı haricinde (62 defin) devamlı bir artış görülüyor. 2019 yılında şehirde 82 Müslüman’ın defni gerçekleşti. Artan talep sebebiyle 2018 ve 2019 yıllarında Düsseldorf’taki Itter mezarlığına Müslümanlara ayrılan mevcut mezarlık alanlarının yanı sıra ek mezarlar inşa edildi. Şu anda burada toplamda 439 mezar bulunuyor.
Dortmund’da 2019 yılında 14’ü çocuk olmak üzere 45 defin gerçekleşti. Bu rakam önceki yıla göre daha düşük (2018:49) ancak yıl boyunca burada da eğilimin artış gösterdiği gözleniyor. 2018’deki verilere göre Essen şehrinde de düzensiz bir artış söz konusu (2016:175 ve 2017: 191).
Frankfurt’ta İslami Definin Bütün Definlere Oranı Yüzde 2,5
Frankfurt’ta son iki yılda Müslümanların defnedilmesinde küçük bir düşüş görülüyor. 2013’ten 2017 yılına kadar definlerin sayısı 124’e çıkarken 2019 yılında sayı yeniden 118’e düşmüş durumda. Bu sayı, şehirdeki toplam definlerin yüzde 2,5’ini oluşturuyor. Frankfurt şehri tabutla ve kefenle olmak üzere definleri iki ayrı kategoride kayıt altına alıyor. 2019 yılında gerçekleştirilen 118 definden 48’inin kefenle gerçekleştiği biliniyor.
Leipzig’te Müslümanların Defni
Leipzig’de Müslümanların defni konusunda önceki yıllara göre istikrarlı küçük bir artış görülüyor. 2019 yılında şehirde 20 Müslüman’ın defin işlemi gerçekleşmişken, önceki yıllarda 19, 16 ve daha da az defin işlemi gerçekleşmiş durumda.
Stuttgart’ta Defin Rakamları Net Kaydedilmiyor
Stuttgart yönetimi yalnızca ortalama yıllık defin sayısı hakkında bir tahmine sahip. 2008 yılından beri yıllık yaklaşık olarak 30 ila 40 Müslüman’ın defin işleminin gerçekleştiği şehirde definle ilgili veriler net bir şekilde kayıt altına alınmıyor.
Münih’te Mezar Sayıları Üzerinden Kayıt
Münih’te defin sayıları dini inanca göre kaydedilmiyor. Burada yalnızca “dolu” ve “boş” Müslüman mezar alanları kayıt altına alınmış durumda. Haziran 2019 verilerine göre Münih’te toplamda 15 Müslüman mezarlık alanı var. Bunlardan 6’sı Westfriedhof mezarlığında (902 mezar, bunlardan 770’i dolu), 2’si Waldfriedhof mezarlığında (275 mezar, bunlardan 215’i dolu) ve 7’si de Neuen Südfriedhof mezarlığında (794 mezar, bunlardan 709’u dolu).
Almanya’da İslami Defin Kültürüne İhtiyaç Var
Almanya’da Müslümanların definleriyle alakalı durum, ilgili şehirdeki mezarlık idaresi ve gelen talep ve ihtiyaçlara göre şekilleniyor. Mezarlık kayıtları tutulurken artık yeni değişkenler de göz önüne alınıyor, yeni mezarlar dâhil ediliyor ve özel defin gelenekleri daha fazla yankı bulmaya başlıyor.
Örneğin Dortmund’da 2018 yılından beri Müslüman definler çocuk ve yetişkinler olmak üzere ayrı şekillerde kayıt altına alınıyor. İslami definlere ve Müslümanların defin adetlerine yönelik özel talepler genellikle belediyeler tarafından dikkate alınıyor ve bu doğrultuda uygun ve daha geniş hizmetler sunuluyor. Birçok mezarlıkta Müslümanların cenazelerinin yıkanması için bir gasilhane hizmeti sunuluyor ve vefat edenlerin tabutsuz defnedilmesine olanak sağlanıyor.
Verileri toparlarken Perspektif’e konuşan bir mezarlık idaresi sözcüsü, arzın, talebe ve yerel idarelerle olan iletişime bağlı olduğunu söylüyor. Yani Almanya’da mezarlık idareleri Müslümanların bu ülkeye defnedilmesi konusunda değişimlere hazırlar. Müslümanlardan gelen taleplere karşılık verilmesi genelde bu ihtiyaçların doğru aktarılması ve izah edilmesi ile yakından alakalı.
Almanya’da defin istatistikleri, defnedilenlerin dinî inancına göre değil, defin işleminin gerçekleştirildiği Müslüman mezarlık alanına göre tutuluyor. Yani genel mezarlık alanlarına defnedilmiş ancak dinî inanç beyanı gerekli olmadığı için Müslüman oldukları kayıt altına alınmamış kişiler de var. Müslüman mezarlık alanlarına defin işleminin gerçekleştirilebilmesi için defnedilecek kişinin İslam inancına mensup olması gerekiyor.
Ülkedeki istatistikler bir trendi ortaya koyuyor: Almanya’ya her geçen sene daha fazla Müslüman defnediliyor. Bu durum, defin kültürünün de ciddi bir değişimle karşı karşıya kalması demek.
