AB’nin Ukrayna Planını Kilitleyen Engel: Macaristan Vetosu
Ukrayna’nın AB üyeliği yeniden Avrupa gündeminin merkezine oturdu. Putin, Kiev’in üyeliğine karşı olmadığını söylerken, Brüksel’de sürecin önündeki en büyük engel Macaristan vetosu. Oy birliği kuralının değiştirilmesi tartışılıyor ancak yakın zamanda sandığa gidecek olan Macaristan’ın onayı olmadan ilerleme mümkün görünmüyor.
Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne üyelik süreci, savaşın gölgesinde yeniden Avrupa gündeminin en üst sırasına çıktı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Kiev’in AB’ye katılımına karşı olmadığını ama NATO üyeliğini ise bir “kırmızı çizgi” olarak gördüğünü açıkladı. Bu mesaj, Çin’de Putin’le görüşen Slovakya Başbakanı Robert Fico’nun Ukrayna’ya arabuluculuk önerileri getirmeye hazırlandığı bir döneme denk geldi. Brüksel’de ise gözler, Ukrayna’nın üyelik yolunu tıkayan Macaristan vetosuna çevrilmiş durumda.
Aynı gün ABD Başkanı Donald Trump, Rusya ile barış çabalarının sonuçsuz kalmasından dolayı Putin’den “hayal kırıklığı” duyduğunu açıkladı. Avrupa cephesinde ise Brüksel, Ukrayna’nın üyelik sürecini tıkayan Macaristan vetosunu aşmak için “kural değişikliği” seçeneğini tartışıyordu.
Putin: “AB’ye Hayır Demiyoruz, NATO’ya Evet Asla”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın AB’ye üyelik başvurusuna karşı olmadıklarını fakat NATO’ya katılımı “kabul edilemez” gördüklerini söyledi. Çin’de Slovakya Başbakanı Robert Fico ile görüşmesinde, “AB’ye hiçbir zaman itiraz etmedik; ama NATO tamamen başka bir mesele” ifadelerini kullandı.
Putin bu açıklamayı, Şi Cinping’in ev sahipliğinde düzenlenen II. Dünya Savaşı’nın 80. yıl anmalarında yaptı. Törene katılan tek AB lideri olan Fico, savaş sonrası dönemde Moskova ile düzenli temaslarını sürdüren az sayıdaki Avrupalı liderden biri. Slovakya’nın Rusya ile ilişkilerinin normalleşmesine “önem verdiklerini” vurgulayan Fico’ya, Putin de ekonomik iş birliğine övgüyle yanıt verdi.
Trump: “Putin Beni Hayal Kırıklığına Uğrattı”
Slovakya Başbakanı Robert Fico, Çin’deki resmî temaslarının ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı bir saatlik özel görüşmede edindiği “bir dizi mesaj ve sonucu” Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’e ileteceğini açıkladı. Fico, Cuma günü Zelenskiy ile Slovakya-Ukrayna sınırındaki Ujhorod kentinde bir araya gelecek. Bu, Fico’nun dördüncü başbakanlık döneminde Zelenskiy ile yapacağı ilk görüşme olacak. Putin’le son bir yılda üç kez görüşen Fico, Çin’de ayrıca Şi Cinping, Vietnamlı Luong Cuong ve Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ile de buluşacak.
ABD Başkanı Donald Trump, Rusya ile barış sağlama çabalarının tıkanmasının ardından Putin’den yana “çok hayal kırıklığına uğradığını” söyledi. 14 Temmuz’da ilan ettiği ve ateşkes için verdiği 50 günlük süresinin dolmasına rağmen Moskova’ya yönelik yeni yaptırımlar açıklamayan Trump, “Harika bir ilişkimiz vardı,” ifadesiyle yakındı. Trump, 50 gün içinde ateşkes sağlanamazsa Moskova’ya yeni bir gümrük vergileri pakedi uygulama tehdidinde bulunmuştu ancak Beyaz Saray hâlâ böyle bir adım açıklamış değil.
AB, “Macaristan Vetosu”nu Aşmak İçin Yeni Formül Arıyor
Kopenhag’da ise aynı gün Avrupa Birliği’nin Genişlemesi süreci kapsamında bir toplantı yapıldı. Burada Ukrayna’nın üyelik sürecinin önündeki en büyük engeli yeniden gündeme taşıdı: Macaristan vetosu. Son anketlere göre Avrupa genelinde Ukrayna’nın AB üyeliğine destek yüzde 52’de seyrederken, Macaristan ve Çekya’da karşıtlık yüzde 64’e çıkıyor.
Budapeşte, Ukrayna ve Moldova için yeni müzakere başlıklarının açılmasını engelliyor. İki ülke demokrasi, yargı ve kamu yönetimi gibi alanlarda teknik kriterleri yerine getirse de oy birliği kuralı nedeniyle süreç tıkanmış durumda. Macaristan enerji güvenliği ve tarım gibi gerekçeler öne sürse de diğer başkentler, bu tavrın siyasi hesaplarla ilgili olduğunu düşünüyor.
Macaristan AB Bakanı János Bóka, Moldova’nın ilerlemesini desteklediklerini fakat Ukrayna’nın sürecini ayrı değerlendirdiklerini belirterek “liyakat temelli süreç” vurgusu yaptı. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise iki ülkenin adaylığının ayrılmaması gerektiğini savundu.
Danimarka, İsveç ve Fransa başta olmak üzere birçok AB ülkesi Budapeşte’ye karşı açıkça sertleşirken, Avrupa Komisyonu her iki ülkenin de “ödevlerini yaptığı” görüşünde. Diplomatlara göre bu çıkmaz, AB’nin genişleme güvenilirliğini zayıflatırken Rusya’ya bölgede daha fazla nüfuz alanı açıyor. Avrupa Komisyonu’nun genişlemeden sorumlu Komiseri Marta Kos, her iki ülkeyi de “ödevlerini” yaptıkları için övdü ve vetonun kaldırılmasının jeopolitik açıdan acil olduğunu vurguladı.
Oy Birliği Krizi: AB’de “Kural Değişikliği” Tartışması
Çıkmazı aşmak isteyen yaklaşık bir düzine ülke, genişleme kararlarında oy birliği yerine “nitelikli çoğunluk” sistemine geçilmesini savunuyor. İsveç, Almanya, İtalya, Slovenya ve Avusturya’dan gelen destek mesajları, Brüksel’de reform için ivme yaratsa da, bu değişikliğin yürürlüğe girebilmesi yine Macaristan’ın onayına bağlı.
Bu nedenle gözler gelecek yılın nisan ayında yapılacak Macaristan’da yapılacak genel seçimlere çevrilmiş durumda. O zamana kadar Ukrayna ve Moldova’nın üyelik dosyaları büyük ihtimalle askıda kalacak; AB’nin genişleme stratejisinin geleceği de bu seçimlerin sonucuna kilitlenmiş olacak.
