Almanya’da “imam eğitimi” konusu, en son Alman İslam Konferansı’nın ana gündem maddelerinden biriydi. Peki ülkedeki büyük Müslüman cemaatler konuya nasıl bakıyor? DİTİB, VIKZ, ZMD ve İslam Konseyi’nin Almanya’da imam eğitimi ile ilgili pozisyonlarını sorduk.

Fransa’da imamlara yönelik tartışma yeni değil. Ülkede imam yetiştirilmesi için Müslüman cemaatin geliştirdiği modeller ise hayli çeşitli.

“İmamlık” nedir? Bir meslek mi, yoksa vazife mi? Avrupa’daki imamların çalışma şartları nasıl? Görevleri ve onlardan beklentiler neler? Almanya’daki bir imamla Türkiye’deki bir imam arasında ne gibi farklar var? Almanya’dan üç imamla bu soruları konuştuk.

Dr. Abdullah Şahin, azınlık-çoğunluk bağlamlarında İslam eğitimi hakkında uzmanlaşan bir akademisyen. Warwick Üniversitesi’nde imamlara yönelik bir eğitim programını yöneten Şahin’le Batı Avrupa’da imam eğitimini konuştuk.

Belçika’da yaklaşık 300 cami var. Bu camilerden 90 tanesi devlet tarafından “tanınmış” cami statüsünde. Bu camilerin 85 imamı, Belçika devletinden maaş alıyor.

İmamlık eğitimi nerede gerçekleştirilmeli? İmamları kim finanse etmeli? Bu sorulara ilişkin yasal çerçeve hakkında Devlet Kilise Hukuku uzmanı Prof. Heinrich de Wall ile konuştuk.

Avusturya’da imam eğitimi ve imamların istihdamı konusu, her cemaatin kendi sorumluluğunda. Son senelerde ülke imam eğitimi etrafındaki “krizler”le dikkat çekiyor.

Hollanda’da bir imam eğitimi oluşturulması talebi 1982 yılından beri dile getiriliyor. Başarısız modellerin yanı sıra yeni kurulan fakültelerle birlikte imam eğitimi Hollanda’da önümüzdeki senelerde ana tartışma konusu olacak gibi.

Çifte vatandaşlık, azınlıklarla ilgili köklü tartışmanın ayrılmaz parçası. Batı Avrupa’da çifte vatandaşlıkla ilgili tartışmalar genelde aynı argümanlar etrafında cereyan ediyor. Bu ortamda Almanya’daki çifte vatandaşlık düzenlemelerine bakmakta fayda var.

Fransa’da çifte vatandaşlık senelerdir sorunsuz bir şekilde uygulanıyor. Fakat ülkede yükselen popülizm, ileride çifte vatandaşlık hakkına gölge düşürebilir.

Birleşik Krallık Brexit müzakereleriyle buhranlı bir sürecin içerisinde. Ülkedeki Türkiye kökenlilerin Brexit ve Ankara Anlaşması gölgesinde çifte vatandaşlık konusu ise bazı cevapları bekliyor.

Avusturya’daki Türkiye kökenliler son birkaç senedir “çifte vatandaşlık krizi” içinde. Sürecin gelişimi ve yasal mevzuatın kısa bir özeti.

Hollanda çifte vatandaşlık konusunda özellikle Almanya’ya kıyasla daha liberal bir görüntü çiziyor. Yine de Hollanda’da çifte vatandaşlık, daha çok dolaylı yollarla mümkün.

Belçika’da çifte vatandaşlık mümkün. Fakat ülkede son senelerde özellikle Türklerin çifte vatandaşlığına yönelik tartışmalar dikkat çekiyor.

Almanya’da çifte vatandaşlık çok uzunca bir süre siyasi tartışmaların merkezinde. Almanya’daki mevcut durumu ve uluslararası karşılaştırmayı göç araştırmalarının ünlü ismi Prof. Dietrich Thränhardt ile konuştuk.

Fransa’da çifte vatandaş olmak için hangi şartlara sahip olmak gerekir? Fransa’da çifte vatandaşlık düzenlemelerinin ve genel tartışmanın kısa bir özeti.

Avrupa’da ezan tartışması, yalnızca “ezan” etrafında yaşanan bir tartışma değil. Bu tartışmada ezanın fonksiyonu, Müslümanların kitlesel tepkileri göğüsleyebilme yeteneği ve kamusal alan gibi konular da yeniden ele alınıyor.

Prof. Dr. Stefano Allievi, Avrupa’da İslam’ın kamusal alanda doğurduğu tartışmalarla ilgili çalışma yapan en önemli sosyologlardan biri. Allievi ile Avrupa’da ezanı ve kamusal alanı konuştuk.

Batı Avrupa’da en çok Müslüman’ın yaşadığı Fransa’da yaklaşık 3 bin cami var. Bu camilerden ezanın okunması ise aşılamayan bir tabu. Ülkedeki ezan düzenlemelerinin kısa bir özeti.

Ezan Müslümanlar için önemli bir dinî sembol. İslami kaynaklar ezan okunmasıyla ilgili farklı hükümlerde bulunsa da, ezanın Müslümanlar açısından önemi konusunda geniş bir mutabakat söz konusu.

Belçika’da ezanı direkt olarak ilgilendiren herhangi bir yasal mevzuat yok. Ezan talepleri, ülkenin ses ve çevre kanunlarına göre lokal merciler tarafından değerlendirilip neticelendiriliyor. Öte yandan ezan iznini almada belirleyici olan tek şey yasalar değil. Siyasi irade ve toplumsal destek bu isteğin kabul görmesinde önemli bir yere sahip.

Avusturya’da yaklaşık 300 cami var. Bu camilerden yalnızca ikisinde, o da yalnızca Cuma namazı için ezan okunabiliyor. Ülkede İslam kamu tüzel kişiliğine sahip olmasına rağmen camilerde ezan okunması büyük oranda yerel halkın insafına bağlı.

Hollanda’da ezan 1980 yılından beri okunuyor. Ülkede camilerin ezan okuması önünde yasal bir engel olmasa da birçok cami komşularını rahatsız etmemek için kısık sesle ve günde yalnızca bir kere ezan okuyor. Öte yandan ezan, İslam’ın kamusal alanda işitsel temsilinin en önde gelen aracı.

Almanya’da Kamu ve Kilise Hukuku uzmanı olan Prof. Dr. Stefan Muckel, Köln Üniversitesi’nde öğretim üyesi. Prof. Muckel ile Almanya’da ezanın Anayasal Din Hukuku kapsamındaki yerini konuştuk.

Düren’de tam 34 yıldır günde üç kere minareden ezan okunuyor. Bu yönüyle cami Almanya’daki ezan tartışmalarındaki ezberleri alt üst edecek nitelikte. Almanya’da ilk ezanı okuyan Düren Camisi’nin hikâyesi.

Almanya’da 2000-2007 yılları arasında 8’i Türk 10 kişiyi öldüren aşırı sağcı Nasyonal Sosyalist Yeraltı terör örgütü NSU’nun son üyesi ve örgütün dört destekçisine karşı açılan dava sonuçlandı. Ancak, 438 duruşma günü süren, 95 yan davacının, 60 avukatın, 600 tanığın katıldığı, 250 dilekçenin verildiği ve Nasyonal Sosyalist yeraltından 1.100 resmin gözler önüne serildiği “yüzyılın davası” hakkında verilen karar terör örgütünün derin bağlantıları gibi pek çok konunun aydınlatılmamış olması nedeniyle hayal kırıklığı yaşattı. Kısa bir ön sonuç değerlendirmesi.

Nasyonal Sosyalist Yeraltı (NSU) isimli terör örgütünün bilinen ilk cinayetinin üzerinden 18 yıl geçmesine rağmen açılan yaralar hâlâ taze. Perspektif 274. Sayısında merceği NSU’ya çevirdi. İşte NSU’nun ırkçı cinayetlerinin acı bir kronolojisi.  

Düsseldorf Yüksekokulu Sosyal ve Kültür Bilimleri bölümünde görev yapan Prof. Fabian Virchow aşırı sağ ve Neonazizm uzmanı bir sosyal bilimci. Virchow ile Almanya’da NSU’nun ardından devletin aşırı sağla mücadele stratejisini ve ülkedeki aşırı sağ yapıları konuştuk.

Almanya’da 2000-2007 yılları arasında 8’i Türk 10 kişiyi öldüren aşırı sağcı Nasyonal Sosyalist Yeraltı terör örgütü hakkında 6 Mayıs 2013 yılında Münih Eyalet Yüksek Mahkemesi'nde görülmeye başlanan ve Almanya’nın yakın tarihinin en önemli davası olarak nitelendirilen NSU davası sonuçlandı. Mehmet Daimagüler, NSU davasında 13 Temmuz 2001’de Nürnberg’te öldürülen terzi Abdurrahim Özüdoğru’nun kardeşleri ve 9 Haziran 2005’te aynı şehirde öldürülen İsmail Yaşar’ın kızını temsil etti. Başarılı bir avukat, aynı zamanda da Almanya’da ırkçılıkla mücadelede önde gelen aktivistlerden biri olan Daimagüler ile NSU davasının sonucunu değerlendirdik.

Nasyonal Sosyalist Yeraltı (NSU) terör örgütü 2011'de açığa çıktıktan sonra skandalların ardı arkası kesilmedi. NSU'ya ve yaşananlara dair kısa bir kronoloji.

NSU cinayetleri Almanya tarihinde Neonazilerin ilk kanlı eylemleri değildi. Solingen’den NSU’ya kadar aşırı sağcıların şiddet eylemlerinde Anayasayı Koruma Dairelerinin rolü dikkat çekiyor.

5 yıldan fazla bir süreye yayılan NSU davası geçtiğimiz temmuz ayında 438. duruşmada karara bağlandı. Davanın baş sanığı Beate Zschäpe hakkında verilen ömür boyu hapis cezası kamuoyu nezdinde olumlu karşılansa da NSU terör örgütü hakkında karanlıkta kalan pek çok soru hâlâ cevaplandırılmayı bekliyor. Almanya’daki siyasi partiler de NSU terör yapısının araştırılmaya devam edilmesi gerektiği görüşünde.

Başörtüsü yasağı ile ilgili tartışmalar genelde Batı Avrupa’da yoğunlaşıyor. İsveç ve Finlandiya da bu tartışmaların etki alanında yer alıyor.

Fransa, başörtüsü yasaklarıyla Avrupa’nın en kötü örneği. Ülkede başörtüsü tartışmalarının tarihi çeyrek asra uzanıyor. Fransa'daki başörtüsü yasaklarının kısa bir özeti.

Avusturya’da 2017 yılının son aylarında peçe yasağı yürürlüğe girdi. Bundan kısa bir süre sonra da kreş ve ilkokullarda başörtüsü yasağı gündeme geldi. Bir analiz.

Başörtüsü yasakları ve başörtüsüne dair tartışmalar, Hollanda’daki İslamla ilgili tartışmaların en başında yer alıyor. Tartışmalardaki söylemler konunun yakından incelenmesini zorunlu kılıyor.

Belçika, başörtüsü kısıtlamalarında Fransa örneğini takip eden bir ülke. Hukukçu ve siyaset bilimci Mehmet Saygın’la ülkede Müslüman kadınlara yönelik kıyafet kısıtlamalarını konuştuk.

Birleşik Krallık’ta başörtüsü de dâhil herhangi bir İslami kıyafet için yasak söz konusu değil, ancak ülkede aşırı sağcı politikacılar ve yetkililer tarafından entegrasyon bahanesiyle Müslümanları seküleştirmeye yönelik devlet destekli yoğun bir baskı var.

Almanya’da Müslümanların karşılaştığı ayrımcılık yeni bir fenomen değil. Bilhassa başörtülü kadınlar, iş ortamında, eğitimde ve güncel hayatlarında ayrımcılıkla karşılaşıyorlar. Peki Almanya’daki eyaletlerde başörtüsü aleyhindeki yasal düzenlemeler nasıl? Bir özet.

28 Avrupa Birliği (AB) ülkesinde Müslüman kadınlara yönelik kıyafet kısıtlamalarını araştıran detaylı bir rapor Açık Toplum Vakfı tarafından yayınlandı. Raporun araştırmacılarından Maryam H’madoun ile konuştuk.

Dünyada en çok gündeme gelen sorunlardan biri ayrımcılık. “Ayrımcılık” kavramına ve Avrupa’daki yasal mevzuata dair bir analiz.

Irkçılığa Karşı Avrupa Ağı (ENAR), Avrupa’da alanında yaptığı çalışmalarla ses getiren en büyük organizasyonlardan birisi. ENAR’la Avrupa’da ırkçı ayrımcılığı konuştuk.

ABD ve Kanada’da özellikle görünür dinî sembollere sahip Müslümanlara yönelik ayrımcılık artıyor. Ayrımcılıkla karşı karşıya kalanların bilmesi gerekenleri yazdık.

Öğrenci sendikası başkanı Maryam Pougetoux’un başörtüsü Fransa’da haftalarca tartışıldı. Bu tartışma, aynı zamanda ırkçılık ve ayrımcılığın da göstergesi. Peki Fransa’da ırkçı ayrımcılığın kökleri nereye uzanıyor? Bir özet.

Belçika’da ayrımcılıkla mücadele konusunda kat edilmesi gereken yol uzun. Buna rağmen ülkede ayrımcılıkla mücadele çalışması yapan birçok kurum var.

Birleşik Krallık’ta Brexit sonrası ırkçı nefret suçlarında artış var. Ülkede ayrımcılık durumunda yapılabilecekleri derledik.

Hollanda’da ırk temelli ayrımcılık olayları, toplam ayrımcılık vakıaları içinde yüzde 40 oranında bir yekûn teşkil ediyor. Ayrımcılık durumunda yapılması gerekenleri bilmek, ayrımcılıkla mücadelenin de ön koşulu.

Ayrımcılık Avusturya’da da ciddi bir sorun. Avusturya’da ayrımcılıkla karşılaşan herkesin bilmesi gerekenleri derledik.

Etnisite ve dine dayalı ayrımcılık Almanya’nın da ciddi sorunlarından biri. Peki Almanya’da ayrımcılıkla karşı karşıya kalmış birisi ne yapmalı? Cevapları derledik.

Bir Müslümanın defni esnasında uygulaması gereken belli görev ve kurallar mevcut. Peki gayrimüslim ülkelerde vefat eden Müslümanların defninde İslami kurallar uygulanabiliyor mu? Konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri derledik.

Batı Avrupa’da Müslümanların defnedilmesi aslında “yeni” bir fenomen değil. Buna rağmen Avrupa’da Müslüman cenazelerin defni, aşılması gereken bir sürü sorunu beraberinde getiriyor.

Avrupa ülkelerinde vefat eden Müslümanlara sunulan mezar alanı ve defin imkânıyla ilgili mevcut durum, prosedür ve koşulları kapsayan bir değerlendirme.

Almanya’da yaşayan Türklerin birçoğu neden Türkiye’de defnedilmek istiyor? Müslümanlar nerede defnedilmeli ve cenaze nakilleri teolojik açıdan doğru mu? Bu ve benzeri soruları Özgür Uludağ cevapladı.

Ölüm. Bahsedilmesi hiç de kolay olmayan bir kavram. Cenazeler, mezarlıklar ve definlerin arkasında bu kavram, ahiret hakkındaki kolektif bilgiyle yakından alakalı.

Cenaze nerede toprağa verilecek? Bu soruya cevap vermek Avrupa’da yaşayan Müslümanlar için hiç de kolay değil. Sevdiklerini toprağa vermiş ailelerle bu sorunun cevabını aradık.

Dr. Gerdien Jonker, “Almanya’da İslami defin uygulamalarının geçmişi ve bugünü” isimli bir kitabın yayımcısı. Avrupa’da yaşayan Müslümanlar arasında kollektif hafızanın oluşmasıyla ilişkin çok sayıda araştırma yürüten Jonker ile Almanya’da Müslüman mezar alanlarını konuştuk.

Avrupa ülkelerinde bazı Müslüman mezarları geçtiğimiz yıllarda kimliği belirsiz kişiler tarafından tahrip edildi. Saldırıların şekli, aşırı sağcılara işaret ediyor.

Dr. Diana Prinzessin zu Hohenlohe-Oehringen, Düsseldorf Üniversitesi, Utrecht ve Cambridge’de hukuk bilimleri okudu. Viyana’da Avrupa ve Uluslararası Hukuk Enstitüsünün başkanı olan zu Hohenlohe-Oehringen ile Avrupa’daki İslami definlerle ilgili hukuki yapıyı konuştuk.

Avrupa’da Müslüman definlerini yapan cenaze kurumları nasıl çalışıyorlar? Bu kurumlar ne gibi zorluklarla karşılaşıyorlar? Cenaze nakli yapan kurumların tecrübelerini derledik.  

Bir Müslümanın defni esnasında uygulaması gereken belli görev ve kurallar mevcut. Peki gayrimüslim ülkelerde vefat eden Müslümanların defninde İslami kurallar nasıl? Konuyla ilgili bilinmesi gerekenleri derledik.

Batı Avrupa’da Türkçenin konumunu anlamak için, ülkelerin Türkçe anadili eğitimine yönelik politikaları ile var olan şartlarda Türkçe öğreniminin nasıl gerçekleştiğine bakmakta fayda var.

Arslan Yalçın, 2003 yılında Duisburg-Essen Üniversitesinde Türkçe Öğretmenliği bölümünü bitirmiş bir öğretmen. Haftada 3 saati Türkçe, 6 saati İslam din dersi olmak üzere ders veren Yalçın’la Almanya’da Türkçenin geleceğini konuştuk.

Almanya’da Prof. Mustafa Çakır ve Prof. Cemal Yıldız tarafından Türkçe ve Türk Kültürü dersleri ile ilgili yapılan saha araştırması, konuya dair detaylı bilgi ve çözüm önerileri sunuyor.

Avrupa’da Türkçenin kullanımı ile ilgili çok sayıda araştırmaya sahip olan Münih Eğitim Ataşesi Prof. Dr. Mustafa Çakır ile Avrupa’da Türkçenin durumu ve geleceği hakkında konuştuk.

Avrupa’da yaşayan göçmen kökenli topluluklar için dil edinimi önemli bir konu. Peki Fransa’daki Türkiye kökenlilerin Türkçe ile olan ilişkisi ne durumda?

Sandra Scheeres’in (SPD) başında bulunduğu Berlin Eğitim, Gençlik ve Bilim Senatosu ile Berlin’deki Türkiye kökenlilerin çift dilliliğini konuştuk.

Dil edinim sürecinde her iki dilin de iyi gelişmesi için aileye görev düştüğü kadar ilgili ülkelerin bu sürece yasal zemin hazırlaması gerekiyor.

Berlin Eğitim Müşaviri Prof. Cemal Yıldız’la son dönemlerde tartışmalara çokça konu olan Türkçe ve Türk Kültürü derslerinin Türkiye kökenli vatandaşlar için önemi ve yeri hakkında konuştuk.

Avrupa’da Türkçenin geleceği ile ilgili tahminler genelde karamsar bir tablo çiziyor. Almanya’nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki Türkçe öğretmenleriyle konuştuk.

Avrupa'da Türkçenin geleceği ile ilgili tahminler genelde karamsar bir tablo çiziyor. Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki Türkçe öğretmenleriyle konuştuk.

Almanya’da “Türkçe Konsolosluk Dersleri” olarak bilinen dersler üzerine Eskişehir Anadolu Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mustafa Çakır ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

Türk-Alman Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi ve Avrupa İslamofobi Raporu editörlerinden Enes Bayraklı ile İslamofobinin neden sadece Müslümanların sorunu olmadığını konuştuk.

Anketlere göre Almanya İçin Alternatif Partisi, Sosyal Demokratlar’ı seçmen kitlesiyle geride bırakıyor. CDU/CSU ile SPD arasında kurulması planlanan koalisyon AfD’yi anamuhalefet partisi konumuna getirecek. Peki, parti gerçekten de yalnızca “muhalefette” mi?

Almanya’da anketler AfD’nin SPD’yi bile geride bırakacak bir desteğe sahip olduğunu gösteriyor. AfD’li siyasetçiler Neonazi söylemlerle gündeme gelirken AfD’nin başarısında medyanın etkisini incelemekte fayda var.

Aşırı sağcı Özgürlük Partisi’nin (FPÖ) koalisyon ortaklığına yükseldiği Avusturya’da Müslüman toplumun bir sivil toplum alanı olarak ırkçılıkla mücadelesi, “sivil Avrupa” geleneğinin kaderinde etkili olacak.

Avusturya’daki Kimlik Hareketi “sıfır ırkçılık”la Avrupa kimliğini koruma iddiası güden aşırı sağcı bir oluşum. Hareket her ne kadar tersini iddia edip şiddetten uzak dursa da modern ırkçılığın açık bir dışavurumu.

Almanya’da okullarda verilen İslam din dersleri diğer din derslerine kıyasen eşit muamele görmüyor. En büyük eleştiri konusu ise siyasiler açısından güvenlik ve entegrasyon vurgusunun çok ön planda olması.

Almanya’nın en önde gelen Kilise Hukuku uzmanlarından Prof. Dr. Stefan Muckel ile Almanya’da devlet okullarında inanca dayalı İslam din derslerinin anayasal çerçevesi hakkında konuştuk.

Paderborn Üniversitesinde İslam İlahiyatı öğretim üyesi olan Prof. Muna Tatari ile Almanya’daki İslam din derslerinin teolojik içeriğini konuştuk.

Almanya’da devlet okullarında sunulan İslam din dersi hakkında Müslümanlar ne düşünüyor? Bu konuyu İslam din dersi öğretmenleri, öğrenci velileri ve cami cemiyetleriyle konuştuk.

Almanya’da Müslüman dindarlığı ve dinî eğitime dair tartışma, özellikle devlet okullarında İslam din derslerinin sunulmasıyla birlikte yeni bir boyut kazandı. Peki Müslüman aileler, okullarda sunulan İslam din derslerinden ne bekliyorlar? Dr. Ayşe Uygun-Altunbaş yazdı.

İslam dinî cemaatleri İslam din dersi müfredatlarının içeriğinin hazırlanmasına ne derece katkıda bulunuyor? Bu konuyu Hristiyan din dersi müfredatlarıyla karşılaştırarak incelemekte fayda var.

Almanya’da Kuzey Ren-Vestfalya Eyaletinde inanca dayalı İslam din dersleri ilk kez 2013/2014 eğitim yılında verilmeye başlandı. Derslerin tarihî gelişimi ve eyaletteki modelin gelişimini incelemek, bu dersleri anlamak açısından oldukça önemli.

Çokkültürlülük tartışmalarından “öncü kültür” tartışmalarına kadar uzanan geçmişiyle “entegrasyon”, bugün Batı Avrupa’daki “farklılıklar” söz konusu olduğunda yeniden düşünülme ihtiyacıyla karşı karşıya.

Avusturya Salzburg Üniversitesinde araştırma görevlisi olan Dr. Farid Hafez ile “entegrasyon” kavramını aşmayı ve Avusturya’da aşırı sağlı yeni hükümetin yeni yasama dönemindeki performansını konuştuk.

Georg-August Üniversitesinde Kültür Antropolojisi Enstitüsünde öğretim üyesi olan Prof. Dr. Sabine Hess ile entegrasyona dair paradigma değişikliklerini ve “öncü kültür” kavramını konuştuk.

Entegrasyon, göç araştırmalarının en tartışmalı kavramlarından biri. Bu kavram, Batı Avrupa’daki farklı ülkelerde farklı şekillerde ele alınıyor.

Batı Avrupa’da entegrasyon, özellikle Türkiye kökenlilere yöneltilen bir talep. Küçük bir Alman kasabasında bu talebe doğrudan muhatap olanlara entegrasyonun ne olduğunu sorduk.

Avrupa’da İslam din dersleri etrafındaki tartışma büyük. Meselenin arka planı ve sorunlu yanlarına dair kısa bir özet, karmaşık modelleri anlamak adına faydalı olabilir.

Dr. Abdullah Şahin, İslam Eğitimi ve onun azınlık-çoğunluk bağlamlarındaki meydan okumaları hakkında uzmanlaşan bir akademisyen. Warwick Üniversitesinde öğretim üyesi olan Şahin’le İslam eğitiminin ne olduğu hakkında konuştuk.

Avrupa’da İslam din dersleri etrafındaki tartışma büyük. Meselenin arka planı ve sorunlu yanlarına dair kısa bir özet, karmaşık modelleri anlamak adına faydalı olabilir.

İslam din dersi mevcut durumda İsviçre’de üç kantonda sunuluyor. Ülkede İslam din dersiyle ilgili merak edilenler.

Belçika’da İslam, yaklaşık yarım asırdır resmî tanınmış dinler arasında yer alıyor. Ülkede İslam din dersleri de resmî okullarda okutuluyor.

Avusturya’da devlet okullarında sunulan İslam din derslerinin köklü bir geçmişi var. Ülke İslam din dersleri için model olarak görülüyor.

Almanya’da devlet okullarında İslam din dersi için hangi koşullar söz konusu? Ülkedeki İslam din dersi sistemiyle ilgili sıkça sorulan soruların cevapları.

Liberal İslam terkibi, son yıllarda Batı Avrupa’da İslam’a dair tartışmaların merkezinde yer alıyor. Bu terkip problemli yanlarıyla dikkat çekiyor.

Siyaset ve İslam bilimci Dr. Muhammad Sameer Murtaza ile “Liberal İslam” kavramının çıkmazlarını konuştuk.

Freie Universität Berlin’de öğretim üyesi olan Prof. Dr. Schirin Amir-Moazami ile “liberal İslam/muhafazakâr İslam” ayrımının suniliğini konuştuk.

Liberal demokrasi, Avrupa’nın sac ayaklarından biri. Avrupa’da yaşayan Müslüman azınlık, liberal demokrasinin temel iddialarını büyük bir imtihana tabi tutuyor.

Ülkeler arası ilişkilerin tek boyutlu bir düzlemde ilerlemesi artık neredeyse imkânsız hale geldi. Ulusaşırı kimliğe sahip olan göçmenler, hem ev sahibi hem köken ülkeye ait sosyokültürel aidiyet unsurlarını aynı anda barındırabiliyor.

Çetin Çelik Koç Üniversitesi'nde akademisyenlik hayatına devam ediyor. Çelik'le Almanya'daki Türkiye kökenli gençler üzerine yaptığı araştırmanın sonuçları üzerine konuştuk.

Chatham House raporuna göre “Avrupalı kimliği” krizde. Bu krizin çözülmesi için Avrupa’da “Müslüman kimliği” ile barışılması gerekiyor.

Avrupa’da yükselişe geçen sağ popülizmin en büyük besleyicisi ulusaşırı hareketlilik oldu. Avrupa’daki sağ partileri Eurozone, göçmen ve İslam karşıtlığı birleştiriyor. Bu trendin nasıl devam edeceği Avusturya ve Almanya seçimlerinden sonra görülecek.

Ekonomik bir oluşumdan bir değerler topluluğuna evrilen Avrupa Birliği’nin (AB) temel değerleri, mülteci krizi karşısında ciddi bir sınamayla karşı karşıya kaldı. Libya ile mülteciler konusunda yapılan anlaşma bu imtihanın başarısızlıkla sonuçlandığını ortaya koyuyor.

Ulusal sınırların aşılmasının en büyük etkisi kimlikler üzerine oldu. Avrupa’da artan çokkültürcülük söylemlerinin kimlikler ve vatandaşlık tanımı üzerindeki etkisini tartışmak, Avrupa’daki azınlıklar etrafındaki tartışmaları anlayabilmek için de önem taşıyor.

Öğretmenler odasındaki ırkçılık, şimdiye dek çok sık gündeme gelmeyen bir konu. Irkçı söylemlerin üstünü örtmek isteyen okul müdürleri ya da meslektaşlarına ırkçı hakaret eden öğretmenler toplum için ciddi bir tehlike teşkil ediyorlar.

Bochum Üniversitesi Sosyal Bilim Didaktiği bölümü öğretim üyesi olan Prof. Karim Fereidooni pedagojik enstitülerde ırkçılık eleştirisi ve öğretmenler odasındaki ırkçılık gibi konularda uzman. Aynı zamanda üniversitede öğretmen adaylarına eğitim veren Fereidooni ile okulda ırkçılığın nasıl engellenebileceğini konuştuk.

Okuldaki ırkçı ayrımcılık biçimlerinden en ilginci öğretmenler odasında yaşananı. Başörtülü üç Müslüman öğretmenle, öğretmenler odasında yaşadıkları ırkçılığı konuştuk.

Sınıfta, koridorda ya da okul bahçesinde... Öğretmenlerinin ırkçı söylemlerine ve ayrımcılıklarına maruz kalan öğrencilerin okul başarısı ciddi oranda düşüyor. Fakat ayrımcılığa maruz kalıp başarı konusunda daha da hırslananlar da var. Kübra onlardan biri.

Münster Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanı Prof. Janbernd Oebbecke, Almanya’da İslam’ın hukuki pozisyonuyla ilgili en yetkin isimlerden biri. Devlet Hukuku uzmanı Oebbecke ile Alman anayasal zemininde İslami cemaatleri konuştuk.

Din antropolojisi, İslam ve ulus devlet oluşumu alanlarında çalışmalar yapan Hollandalı Prof. Thijl Sunier ile Hollanda’da Müslüman kurumlarla devlet ilişkisini konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Batı Avrupa’da azınlık olarak yaşayan ülkelerdeki Müslümanlardan devletin beklentileri büyük. Peki ya Avrupalı bir Müslüman; siyasilerden, devlet kurumlarından ve çoğunluk toplumundan ne bekler? Bu sorunun cevabı için altı ülkeden altı Müslüman temsilciyle konuştuk.

Müslüman kadınların ve öğrencilerin giderek artan oranda maruz kaldığı dışlamalar, hukuk devleti ve toplumsal düzen standartlarının açık olarak ihlali. Saldırıları önlemek için siyasilerin etkin pozisyonlar geliştirmeleri gerek.

İslami yaşam ile Alman çoğunluk kültürünün uyuşup uyuşmadığı hakkındaki tartışmalar sonuçsuz kalmıyor. Müslüman kadınlara yönelik saldırılar bu tartışmalarla birlikte artıyor.

Mannheim’de mart ayında komşusunun saldırısına uğrayan Ayşe B. ile görüştük.

Almanya Federal İş Ajansı Yüksekokulunda öğretim üyesi olan sosyolog Prof. Florian Kreutzer ile başörtüsünün damgalayıcı etkisini görüştük.

Başörtülülere yönelik saldırıların sıradanlaşması, saldırganlara cesaret veriyor. Bir saldırı olunca teyakkuza geçmek, sonrasında konuyu unutup hiçbir şey yapmadan yaşamaya devam etmek ise saldırı mağdurlarına en büyük hakaret.

Müslüman kadınlara yönelik saldırılar İslam düşmanlığının bir uzantısı. Müslüman kadınlara ne kadar “sorun” olarak yaklaşılırsa, bu kesimin İslamofobi için hedef olma ihtimali de o kadar artıyor.

Kaliforniya Üniversitesi ile Salzburg Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan ve 27 ülkeyi ele alan Avrupa İslamofobi Raporu’nun editörlerinden Dr. Farid Hafez ile Müslüman kadınlara yönelik saldırıları konuştuk.

Batı Avrupa’da başörtülü kadınlara yönelik saldırılar gündemi meşgul ederken diğer yanda başörtülü kadınları toplumun tabii birer parçası olarak gören sesler de var. Almanya’da yayın yapan Eltern dergisi ve Alman Tren Yolları (Deutsche Bahn) bunlardan ikisi.

Türkiye’deki referandum Avrupa’da krize neden oldu. Almanya, Avusturya ve Hollanda’da siyasi aktörlerin referandumda taraf hâline gelmesi, ciddi bir çelişkiyi de beraberinde getiriyor.

Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasındaki kriz, Türkiye’nin yüzünü Batı’dan çevirip çevirmediği sorusunu ortaya çıkarttı. Bu tarz bir eksen kayması, Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri ile yoğun ekonomik, siyasi ve toplumsal bağları göz önüne alındığında pek de mantıklı görünmüyor.

Türkiye Araştırmalar Merkezi Vakfı’nda çalışan Yunus Ulusoy ile Almanya’daki Türkiye kökenlilerin Türk-Alman ilişkilerinden nasıl etkilendiğini konuştuk.

Türkiye ile Almanya arasında ilişkilerin bozulması Almanya’daki Türk toplumunun arzu ettiği bir durum değil. Her madalyanın iki yüzü olduğu gibi her krizin de mutlaka iki tarafı var. Dostluk kişiler arasında kurulabilecek bir ilişkiyken, devletler arasında ise menfaatler söz konusu.

Türkiye'yle ilgili her türlü göç hareketliliğine dair çalışmalar yapan Dr. Barbara Pusch ile yurt dışındaki Türkiye kökenliler üzerinde artan gerilimi konuştuk.

Kültür bilimci, etnolog ve Göç Konseyi Başkanı Prof. Dr. Werner Schiffauer ile Batı Avrupa ile Türkiye arasındaki krize dair bir üst bakışı nasıl kazanabileceğimizi konuştuk.

Avrupa’nın en önde gelen sosyologlarından Prof. Dr. Stefano Allievi ile tepki vermekle “İslam eleştirisi” arasına sıkışan Avrupa Müslümanlarını konuştuk.

Müslümanların “tepki” vermekten “tepki verilmeyecek bir örnek” oluşturmaya geçişi, dinin yük olarak değil, yol olarak benimsenmesiyle doğrudan ilgili.

Tepkisellik vatandaşlık sorumluluğunu ikame ediyor. Oysa gerçekte vatandaşlık sorumluluğunu üstlenebilmek için kamusal alanda farklılıklarla yapıcı bir birliktelik inşa edebilme becerisi şart.

Azınlık durumundaki Müslümanlara yönelik nefret Müslümanların gündemini de doğrudan belirliyor. Böylece nefret, Müslümanlara şekil, profil ve kimlik veren bir şeye dönüşmüş oluyor.

Popülizm halkın isteklerine duyarlı olmayıp; bu istekleri ve halkın duygularını seçkinler tarafından “kullanılabilir” araçlara dönüştüren bir akım. Popülizmin yarattığı yabancılaşmayı aşmak için öncelikle toplumun asla tek bir sıfata hapsedilemeyecek kadar karmaşık ve çoğul bir yapı olduğunu teslim etmek gerek.

Popülizmin yükselişi karşısında siyaset bir yandan toplumsal taleplere cevap vermeye çalışırken öte yandan da insan hakları, inanç özgürlüğü, kültürel aidiyet benzeri değerlerin referandum konusu hâline sokulmasını engelleyecek bir koruma alanı yaratmak, ötekileştirmeyi engellemek zorunda.

Popülizmle demokrasi arasındaki ilişki artıların ve eksilerin yoğun olduğu bir alan. Tarihsel bağlamda popülist politikalar ülkelerde katılımcı yapıyı güçlendirerek demokrasi anlayışına katkıda bulunabildiği gibi demokrasinin rayından çıkışına da neden olabiliyor.

Salzburg Üniversitesi öğretim üyesi ve siyaset bilimci Prof. Dr. Reinhard Heinisch ile sağ popülizmin başarısının nedenlerini konuştuk.

Yükselişe geçen sağ popülizm sadece Avrupa toplumlarının çoğulcu yapısını değil, Türkiye kökenli Müslüman cemaati de belli sınamalarla karşı karşıya bırakıyor. İlk ve en önemli sınav “bizim kendi popülizmimiz”i aşabilmekle başlıyor.

Georgia Üniversitesi Kamusal ve Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi olan Prof. Dr. Cas Mudde ile popülizmin olumlu yanlarının olup olamayacağını konuştuk.

Bonn Üniversitesinde öğretim üyesi olan siyaset bilimci Prof. Dr. Frank Decker ile Avrupa popülizminin geleceğini konuştuk.

İslam’ın reforme edilmediği için “problem doğurduğu”nu iddia eden sesler kimi zaman yüksek sesle duyuluyorlar. İslam’ın kendisini reforme etmesi için önerilen model ise 16. yüzyıldaki Hristiyan reformu. Oysa Hristiyan ve İslam tarihi incelendiğinde bu önerilerin ne kadar sorunlu olduğu ortaya çıkıyor.

İslam Toplumu Millî Görüş (IGMG) İrşad Başkanı Celil Yalınkılıç ile reform taleplerinin Müslüman cemaat tarafından algılanışı üzerine konuştuk.

İslam’ın kendisini reforme etmesi gerektiğine dair taleplerde İslam ilahiyatının kendi pozisyonu çoğu zaman göz ardı ediliyor. Oysa İslam’ın kendi dinamikleri incelendiğinde bir “reform”un gerekliliği oldukça tartışmalı.

İslam bilimci Dr. Jens Bakker ile reform taleplerinin dile getirildiği düzlemi ve klasik İslam teolojisinin bu konudaki pozisyonunu konuştuk.

İslam’ın bir reforma/reformasyona ihtiyacı olduğuna dair talepler farklı ülke ve dillerde yineleniyor. Müslümanlar ve gayrimüslimlerin katıldığı bu tartışmada farklı pozisyonlar söz konusu. Dile getirilen yaklaşımları incelemek reform taleplerini daha doğru anlamak için de önem arz ediyor.

İslam Hukuku ve azınlık konteksinde İslam gibi konularda araştırma yapan İslam bilimci Sarah Albrecht ile azınlık fıkhı ve İslam’a dair reform talepleri hakkında konuştuk.

Hamburg ve Bremen’de imzalanan devlet anlaşmalarının ardından umut verici gelişmeler olsa da müzakerelerde sağ popülistlerin etkileri dolaylı yoldan hissedilebiliyor. Müslümanların aktif birer özne olarak tanınmasına giden yolda bu krizleri aşabilmek de önem taşıyor.

Aşağı Saksonya’da Müslüman cemaatlerle müzakereleri yürütülen devlet anlaşması çıkmaza girdi. Müslüman kurumlara “Türkiye’ye yakınlık” ve “aşırıcılık” gibi ithamlar dile getirilirken anlaşma taslağının oldukça tartışmalı olduğu da ortada. Öte yandan devlet anlaşmaları bağlamında devletle uzlaşı kuramayan sadece Müslümanlar değil; Katolik kilisesinin tarihte yaşadığı tecrübeler de incelenmeye değer.

Georg Eckert Enstitüsü Okul Kitapları ve Toplum Bölüm Başkanı Prof. Dr. Riem Spielhaus ile devlet anlaşmalarıyla “tanınma”ya giden yolu konuştuk.

Dr. Volkmar Schön 2010 yılına kadar Hamburg Eyaleti devlet müşaviri olarak görev yaptığı sürede Müslüman cemaatlerle eyalet hükûmeti arasında sürdürülen müzakerelerde yer aldı. Schön ile müzakereler ve anlaşmaya giden engebeli yolu konuştuk.

Münster Üniversitesinde öğretim görevlisi olan Anayasal Din Hukuku uzmanı Prof. Dr. Gernot Sydow ile Almanya’daki devlet anlaşmalarının yasal ve tarihsel zemini üzerine konuştuk.

Nisan ayında Aşağı Saksonya Şurası Başkanlığına seçilen Recep Bilgen, Bremen ve Hamburg’daki müzakerelere göre Aşağı Saksonya’da oldukça zor geçen devlet anlaşması müzakerelerine Şura adına katılıyor. Bilgen ile müzakerelerin seyrini ve taslağa dair eleştirileri konuştuk.

Dinî cemaatlerle yapılan devlet anlaşmalarının Almanya’da köklü bir geleneği var. Bugün geçerli olan anlaşmalardan bazılarının tarihi Weimar Cumhuriyeti’ne kadar uzanıyor. Almanya’da Hamburg ve Bremen öncülüğünde İslami cemaatlerle yapılan devlet anlaşmaları da bu tarihsel devamlılığın birer parçası.

Sven Speer Açık Din Politikası Forumu’nun (FOR) kurucusu ve başkanı. Aynı zamanda Osnabrück ve Münster Üniversitelerinde araştırma görevlisi. Almanya’daki eyaletlerin din politikalarını araştıran Speer ile Alman İslam Konferansı ve Almanya’nın İslam politikası üzerine konuştuk.

Alman İslam Konferansı bütün eleştirilere rağmen “yolda düzülen bir kervan”. Bu kervandaki kriz zamanlarını anlayabilmek, konferansın geleceğini değerlendirebilmek için önem arz ediyor.

Freie Universität Berlin’de öğretim üyesi olan Prof. Dr. Schirin Amir-Moazami Avrupa’da din politikaları alanında uzman. Amir-Moazami ile Alman İslam Konferansı ve devletle Müslüman cemaatlerin diyaloğu üzerine konuştuk.

“Geri” ve “ileri”. “Aydınlanmış” ve “aydınlanmamış”. Alman İslam Konferansı ırksal tarihçilik tezi üzerinden okunduğunda Almanya’da Müslümanlarla devletin diyaloğuna dair ilginç ipuçları da ortaya çıkıyor.

Alman İslam Konferansı katılımcılara okul sırasındaki gibi ödev verilen bir platform mu, yoksa herkesin aynı göz hizasında bulunduğu bir yuvarlak masa mı? Bu soruya Konferans’ın farklı dönemeçlerinde farklı şekilde cevaplar verilebilir.

Bugün Müslümanlar hem içinde yaşadıkları ulus devletlerin kolektif kimliklerine, hem de ulusaşırı bir Müslüman kolektif kimliğine sahipler. Müslüman cemaatlerin “biz” diyebilmesini bu açıdan incelemek önem arz ediyor.

Prof. Dr. Sohail Hashmi İslam’ın siyasi ahlakı, savaş ve barış etiği gibi konularda çalışmalar yapan ender araştırmacılardan biri. Hashmi ile tartışması zor bir konuya, savaş ve barış ahlakına dair konuştuk.

Doğa felaketi yaşanmadan önce İslam’ın doğa perspektifini, ekonomik krizler kapıya dayanmadan Müslümanlığın iktisadi bakış açısını, siyasi kaos ortamları oluşmadan önlem alıcı ufukları çizecek bir bilince erişmek için kriz zamanlarını beklemeden eyleme geçmek şart.

Cambridge Üniversitesi İslam Çalışmaları bölümünde öğretim üyesi ve Cambridge Müslüman Koleji Direktörü olan Timothy Winter, Müslüman olduktan sonraki ismi Abdal Hakim Murat ile ilkesel tutumlar üzerine konuştuk.

İslam Bilimcisi olan Abdurrahman Reidegeld ile imamlara dair tartışmanın teolojik ve tarihsel arka planını konuştuk.

Hasan Ağırbaş, 2005 yılında DİTİB Din Görevlisi olarak, eşi ve iki kızıyla birlikte Yalova’dan Almanya’ya geldi. Şu anda Idstein Din Görevlisi olarak görev yapmakta olan Ağırbaş 2017 Temmuz ayında Türkiye’deki vaizlik görevine geri dönecek. Münster Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde doktora eğitimine de devam etmekte olan Ağırbaş’la Almanya’daki imamlara dair tartışmayı konuştuk.

Türkiye’den gelen imamlara dair tartışma çokkültürlülük konusundaki farklı pozisyonların kendisini yeniden göstermesine yol açtı. Bu pozisyonlardan biri “biz”in sınırlarını genişletmek, diğeri ise bir “öteki” yaratarak dar bir “biz” tahayyülü oluşturmaya dayanıyor.

Avrupa’daki İslami cemaatlerin yurt dışından finanse edilmesine dair tartışmalar sürüyor. Siyasetçiler “ithal imam” denilen uygulamanın son bulması için çağrılarda bulunurken 2016 yılının nisan ayında bilhassa Diyanet İşleri Türk İslam Birliği’ne (DİTİB) yönelik ağır ithamlar dile getirildi.

Yurt dışından gelen imamlara dair tartışma popülist söylemlere kurban gidemeyecek kadar çeşitli boyutlara sahip. “İslam korkusu” siyasetçiler tarafından altın yumurtlayan tavuk olarak görüldüğü sürece bu karmaşık boyutların etkin bir şekilde ele alınamayacağı açık.

İnsanın onurlu bir yaşama ilişkin taşıdığı son umut da NATO telleri ve çöp çukurları arasında yitip gittiğinde ne yapılabilir? Bu soruya en etkileyici cevap İdomeni’deki mültecilerden geliyor.

Suriye’deki iç savaştan kaçan mültecilerin çoğunun Müslüman olması Avrupa’da kültür çatışmasına dair soruları alevlendirirken Müslüman ülkelerin mülteciler bağlamındaki sorumluluklarını nasıl yerine getirdikleri de merak konusu.

Mülteci kriziyle Avrupa’da bitimsiz bir tartışma alevlendi. Notre Dame Üniversitesi Antropoloji Bölümünden Maurizio Albahari ile sığınma hakkının bir lütuf olarak görülmesini konuştuk.

Türkiye ile AB arasında imzalanan mülteci anlaşmasını ve Türkiye’nin mülteciler konusunda üstlendiği sorumluluğu İzmir Ekonomi Üniversitesi siyasal bilimler ve uluslararası ilişkiler öğretim üyesi Prof. Dr. Alexander Bürgin ile görüştük.

Kaçakçılar, iptal olan seferler, gözaltılar, sınır dışı edilmeler ve tehlikeli rotalar… Mültecilerin denizler ve kıtalar aşan yolculuklarının en bariz örneğini Suriyeli Amar’ın hayatı sunuyor.

Almanya İçin Alternatif Partisinin yükselişi ile mülteci yurtlarına yönelik saldırılar aynı hızda artarken sağ popülist hareketler ile mülteci krizi arasındaki ilişkiyi anlamak da önem kazanıyor.

Mülteci krizinde Avrupa Birliği içerisindeki her ulus devletin farklı uygulamaları söz konusu. Bunların Avrupa hukukuna uygunluğu ise tartışılması gereken en önemli konulardan biri.

Avrupa Komisyonu Müslüman Karşıtı Nefret ile Mücadele Koordinatörü David Friggieri ile cami saldırıları üzerine konuştuk.

Cami saldırılarında saldırganların uyuşturucu ve alkol kullanımı gibi faktörler ideolojik motivasyonlardan daha ağırlıklı olsa da aşırı sağcı kesimlerin cami saldırılarında rolü büyük. Saldırıları engelleyebilmek için aşırı sağcıların içinde bulunduğu atmosferi analiz edebilmek büyük önem arz ediyor.

Almanya’daki Müslümanlar uzun bir süredir Müslüman karşıtı suçların ayrı bir kategoride kaydedilmesini talep ediyor. Artan cami saldırılarının durdurulması için atılacak ilk adım olan bu talebin karşılık bulması, saldırıların gerçek boyutlarını da ortaya koyacak gerekli verinin polis istatistiklerine girmesi demek.

Bir camiye gamalı haç çizerek boyalı saldırı yapan iki genç cami saldırılarının arkasındaki saldırganların motivasyonları ya da profilleri hakkında da önemli ipuçları veriyor. Bu gençleri –yaptıklarının asla mazur görülecek bir yanı olmadığını bilmek kaydıyla- anlayabilmek cami saldırılarını önleyebilmek için atılacak ilk adımlardan biri.

Hollanda’daki cami saldırıları alarm veriyor. Araştırmacılar tarafından kayıt altına alınan saldırılar 2014’ten beri giderek artarken basına yansıyanlar buzdağının sadece görünür kısmı.

Cami saldırısı denildiğinde kundaklama ile duvarlara yazılan yazı veya kırılan camlar arasında derece farkından başka bir fark yok. Zira bugün cami penceresini kırmaya cesaret eden saldırgan, yüksek bir psikolojik eşiği aştığını ve her an daha fazlasını yapmaya hazır olduğunu göstermektedir.

Köln olaylarının istismar edilmesinin ardından ihtiyaç duyulan şey cinsiyetçilik ve cinsel içerikli şiddete dair toplumsal alanda yapıcı bir tartışma. Zira dışlama, ön yargı ve kutuplaşma ile hiçbir sorun çözülmez.

Muhammad Sameer Murtaza Weltethos Vakfı bünyesinde siyaset ve İslam bilimcisi olarak faaliyet gösteren Muhammad Sameer Murtaza ile Müslüman erkek tartışmasında Müslüman cemaatin pozisyonu üzerine konuştuk.

Bugün “Müslüman erkek” profiline dair yinelenen birçok ifadenin kökü bundan yüzyıllar öncesine dayanıyor. Bugün sağcı kesimler tarafından merasim hâline getirilen kalıp yargılar ise anaakım medyaya taşınmış durumda.

Avrupa’daki Müslüman cemaatlerin cinsiyet tartışmalarıyla ilgili mesafe katedemediğine dair ithamları Almanya İslam Konseyi Başkanı Burhan Kesici ile konuştuk.

Genellenerek olumsuz bir çerçeveye sığdırılan Müslüman erkekler, mülteci tartışmasında araçsallaştırılmalarının yanı sıra fikrî kundakçılık yapan çevrelerin de hedefi hâline geliyorlar.

Cemaatler arasındaki iş birlikleri için en temel soru, cemaatlerin kendilerini nasıl tanımladıkları ve hizmet sundukları kitlenin sosyoekonomik ve sosyokültürel ihtiyaçlarını ne denli yakından bildikleri sorusudur.

Bremen Üniversitesi Din Bilimi ve Din Pedagojisi Enstitüsünün yöneticisi Prof. Dr. Gritt Klinkhammer ile farklı dinî cemaatler arasındaki iş birliği imkânlarını konuştuk.

Hristiyan-İslam Toplumu (CIG) Başkanı Dr. Thomas Lemmen ile Müslümanlarla Hristiyanların ortaklaşa çalıştıkları alanlar ve bu esnada ortaya çıkan sorular hakkında konuştuk.

Farklı dinî cemaatler arasındaki iletişim konusunda en zorlu alan Müslüman-Yahudi diyaloğu olsa gerek. Orta Doğu’daki sorunlardan doğrudan etkilenen bu iletişimi sorunsuz gerçekleştirebilmek için bazı adımların atılması şart.

Almanya’daki Müslümanlar ümmetin bir parçası. Aynı şekilde ümmetin içindeki birçok kesim de Almanya’da temsil ediliyor. Yani Alman-Müslüman camiası homojen değil, sanıldığından çok daha heterojen. Zenginlik olarak addedilen bu heterojenlik aynı zamanda bazı imkân ve sorunları da beraberinde getiriyor. Peki, “ana akım Müslümanlar” ile “tartışmalı Müslüman gruplar” arasında hâkim olan gerilim hattında aşılması gereken zorluklar neler?

İslam Toplumu Millî Görüş (IGMG) İrşad Başkanı Celil Yalınkılıç ile Müslümanların iş birliği fıkhı, bunun etrafındaki soru ve sorunları konuştuk.

Dr. Rolf Gössner avukat, yazar ve Uluslararası İnsan Hakları Ligi (Alm. “Internationale Liga für Menschenrechte”) Başkan Yardımcısı. “Terör Zamanlarında İnsan Hakları” başta olmak üzere Almanya’daki Anayasayı Koruma Dairesi hakkında birçok kitabın da yazarı olan Gössner neredeyse kırk yıl istihbarat tarafından izlendi. 40 yılın ardından 2011 yılında Köln İdare Mahkemesi tarafından izlemenin anayasaya aykırı olduğu kararı verildi. İzlemeler ve veri koruma hakkında istihbarat servislerine yapılan suç duyurularının davacıları arasında yer alan Gössner ile terör zamanlarında temel hakların korunabilmesini konuştuk.

Göz bebeği taraması ve GPS izlemeleri gibi uygulamalar birçok sorunu çözmede yardımcı olabilecek olan araçlar olsalar da bu tarz girişimlerin yıkıcı sonuçları var.

İnternette “gözetleme devleti” (İng. “surveillance state”) kavramını taradığınızda kavramın çok çeşitli kullanımlarını ve bu kavramı içeren haberleri görürsünüz. Bu durum sürpriz değildir; Edward Snowden’in yaptığı bilgi sızdırmalarını düşünün. Toplum ve hükûmetler devletlerin casusluğunu tartışırken konunun ne olduğunu anlamak oldukça önemli.

Hans-Christian Ströbele, İstihbarat Servisleri Parlamento Kontrol Heyeti ile NSU Araştırma Komisyonu üyesi. Almanya Federal Meclisi’nde Yeşiller Partisinden milletvekili olan Ströbele ile istihbarat birimlerinin kontrol edilebilirlikleri üzerine konuştuk.

Kitlesel gözetleme faaliyetleri dünya genelinde korkutucu bir boyuta ulaşmasına rağmen meselenin vahameti birçok kişinin umurunda bile değil. Ulusal sınırlar içinde ve dışında izlenen herkesin potansiyel tehdit ve suçlu olarak görüldüğü gözetlemelerin anlaşılması için bazı soruların yanıtlanmasında fayda var.

Guantanamo ya da Ebu Gureyb… “Düşman”la mücadele yöntemi orantısız, baskıcı ve aşağılayıcı olan her devlet, yeni “düşman”lar ve “radikal”ler yetiştiriyor demektir. Sivillere yapılan her saldırıda, saldırganların ait olduğu bütün bir cemaate yönelik baskıcı girişimlerde bulunan devletler, aynı zamanda saldırganların kutuplaştırma taktiklerine de boyun eğerler.

Ahmet Taşğın, Alevi-Bektaşi Kültür Enstitüsü Bilim, Danışma Kurulu üyesi ve enstitü tarafından yayımlanan derginin yazarlarından. Yirmi yılı aşkın süreden beri İran, Irak, Suriye, Balkanlar ve Avrupa’da Alevilik araştırmaları yapan, konuyla ilgili birçok makale, bildiri ve kitapları bulunan Taşğın ile Alevilere dair diasporadan Türkiye’ye kadar uzanan tartışmaları konuştuk.

Fuat Mansuroğlu yıllarca Dünya Ehl-i Beyt Vakfı’nın önce Almanya, ardından Avrupa koordinatörlüğünü yürütmüş. 2001 yılında kurucu başkanlığını üstlendiği Avrupa Ehl-i Beyt Alevi Federasyonunun aynı zamanda Genel Başkanı olan Mansuroğlu ile kurumun Alevilik tanımı ve diaspora Aleviliği üzerine konuştuk.

“Tekke”, “dergâh”, “tarikat” gibi kavramların Cumhuriyet tarihi içerisinde oldukça olumsuz bir bağlamda ele alınması, Aleviliği tasavvufi bağlam içerisinde ele almayı büyük ölçüde engellese de Aleviliği anlayabilmek için önce bu inkâr refleksinden kurtulmak şart.

Necdet Subaşı, Türkiye’deki Alevi Açılımı’nın en önde gelen ismi. Din sosyoloğu ve Alevi Çalıştaylarının koordinatörü olan Subaşı ile değişen Alevi kimliği üzerine konuştuk.

Anadolu Aleviliğinin hem Türkiye’de hem de Avrupa’da sosyokültürel bir harekete dönüşmesi, dahası Alevilerin Avrupa’da birer dinî cemaat olarak örgütlenmeleri, Alevi kimliğindeki değişimlerin de ana göstergeleri arasında yer alıyor.

Din, mezhep ya da tarikat… Diaspora Aleviliğini anlamak için her şeyden önce temel kavramlara ve belli fenomenlerin birbirlerinden ayrıştıkları yerlere ışık tutmakta fayda var.

Gernot Galib Stanfel, Avusturya’nın Pressbaum kentinde yaşıyor ve 20 seneden fazla bir süredir müzikle uğraşıyor. Eski doğu müziğiyle müzik terapisi ve farklı atölye çalışmaları yapan, sonradan Müslüman olmuş Stanfel ile azınlık içinde azınlık olmayı konuştuk.

Filistinli bir psikanalist olan Gehad Mazarweh 1962 yılından beri Avrupa’da yaşıyor. Schwarzwald’daki muayenehanesinde hastalarına hizmet veren Mazarweh şu an dil sebebiyle Almanya’da travmatize olmuş mülteciler konusunda en çok aranan doktorlar arasında. Mazarweh ile azınlık ve çoğunluk ilişkileri üzerine konuştuk.

Çoğunluk ile azınlık arasındaki etkileşimin yönü hep azınlıkların aleyhine midir? Aynı fikre sahip bir kalabalık karşısında fikirlerimizi neden değiştirme ihtiyacı hissederiz? Toplum tarafından kabullenilmek uğruna aslında benimsemediğimiz kanaatleri neden benimser gibi görünürüz? Bu ve benzeri sorular, Avrupa’daki Müslümanlar tarafından da cevap verilmesi gereken sorular arasında.

Avrupa’da yaşayan Müslümanlar çoğunluk toplumu karşında kendi talep ve arzularının “azınlık” durumunda kalmaması için neler yapabilirler? Değerleriyle çelişen kanun, yönetmelik ve olası yanlış uygulamalar karşısında etki güçlerini nasıl artırabilirler? Bu sorulara cevaplar arasında “sivil itaatsizlik” kavramı ve bireysel direniş önemli bir yer tutuyor.

Azınlık ve çoğunluk ilişkisinde “sosyal etki”, yani hangi grubun kimi hangi oranda etkileyeceği Avrupa’daki Müslümanlar açısından heyecanla takip edilebilecek bir alan. Zira azınlık olmak, hem uyum sağlama ve itaat etme durumunu beraberinde taşırken hem de sosyal dönüşümü başlatabilecek büyük bir potansiyeli içinde barındırıyor.

Dr. Hussein Hamdan, Rottenburg-Stuttgart Psikopos Akademisinde çalışan bir İslam uzmanı. Hamdan’la Müslüman gençlerin çalışmalarını konuştuk.

Prof. Dr. Hannes Schammann, Hildesheim Üniversitesinde Müslüman gençleri ve bu gençler tarafından tesis edilen kurumları araştırıyor. Schammann, Avrupa kamuoyunun “Müslüman gençler”e dair ilgisi hakkındaki sorularımızı yanıtladı.

Bugün sosyal birer gerçeklik olarak görülen zevk düşkünlüğü ya da istikametsizlik, gençler için tabii bir durum olarak algılanıyor. Ancak ihtiyarlığı faziletli olarak gören bir anlayışa tutunabilmek çok daha makul görünüyor.

Cami cemiyetlerindeki gelişmelere paralel olarak Avrupa’da çok sayıda Müslüman gençlik çalışması ortaya çıktı. Müslüman gençlik çalışmaları kapsamında kurulan ulus aşırı bağlar da bu çalışmaların gelişmesi için etkin birer teşvik olarak görülüyor. Zira fikir alışverişi sayesinde, son 30 yılda Müslüman gençlik çalışmaları alanında birçok örnek çalışma hayata geçirilmiş durumda.

“Allah nesli”, “cihatçı gençlik”, “genç ve radikal Müslümanlar”… Tüm bu olumsuz ve asılsız ithamlar, aslında barışçıl bir arada yaşam için gerekli olan ön yargısız ortamı zedeliyor.

Nirha Efendić şöyle diyor: “Savaştan önce çok huzurlu ve sakin bir yaşam sürüyorduk. Srebrenitsa herkesin birbirini gözettiği küçük bir şehirdi. Evet, etnik gerginliklere karşı kör değildik ama entegre olmuş bir toplumduk. Bosnalı Sırplar, Hırvatlar ve Boşnaklar olarak aynı okullarda okuyor, aynı ofislerde çalışıyor ve bir arada huzur içinde yaşıyorduk.”

Srebrenitsa soykırımının ardından 16 sene boyunca saklanan, yakalandıktan sonra savaş suçlarının astlar ve diğer askerler tarafından işlendiğini iddia eden Mladić, yaklaşık 8 bin insanın katillerinden yalnızca biri.

Tarık Samarah 11/07/95 isimli galerinin kurucusu ve fotoğraf sanatçısı. Savaşı Saraybosna’da yaşadıktan sonra Srebrenitsa katliamının ardından gelen süreci ve toplu mezarların açılışını fotoğraflayan Samarah ile soykırımın boyutlarını ve fotoğraf çekerken hissettiklerini konuştuk.

Fundamentalizm, birçok farklı dinde görülebilecek bir yönelim. Dünya geneline yayılan Yahudi cemaatinde ve İsrail’de bu fundamentalizmin çok farklı yüzleriyle karşılaşmak mümkün.

Hindu fundamentalizmi, “İslami fundamentalizm”e kıyasla çok daha az tartışılan bir köktendinci hareket olmasına rağmen şiddeti ve sonuçları itibariyle en başta incelenmesi gereken fundamentalist hareketler arasında yer almaktadır.

Bugün sadece “İslami fundamentalizm” tabirinde kendini gösteren kökencilik, aslen Amerika’da Protestanlık bünyesinde ortaya çıkan bir terimdir. Modern Hristiyanlık düşüncesine karşı fundamentalistler, bir yandan reformasyonun literal yorumunu kabul ederken, diğer yandan da kutsal metnin otoritesine ve yanılmazlığına sıkı sıkıya bağlı kalarak Hristiyan imanını yıkıcı bir hareket olarak gördükleri liberal teolojik görüşlere karşı geleneğe dönüş hareketi başlatmışlardır.

“İslami fundamentalizm” tartışmalarını, İslam tarihinin ilk dönem siyasi tarihi konusunda uzman olan Prof. Dr. Adnan Demircan ile konuştuk.

“İslami/İslamcı Fundamentalizm” genellikle terör eylemleri ve şiddetle aynı anlamda kullanılan tabirler. Bu tartışmayı anlayabilmek için Hz. Peygamber’in vefatının hemen ardındaki dönemi anlamak şart.

İslamcılık ve fundamentalizm alanında geniş analizler kaleme alan Salman Sayyid, bu alanlardaki temel tartışmalara dair sorularımızı yanıtladı.

“Avrupa İslamı” Müslümanları Avrupa değerleriyle uyumlu hâle getirme projesinin adı. Bu kavramı, senelerce “Avrupa İslamı”na örnek olarak gösterilen Bosnalı Müslümanlar üzerinden tartışmak da yeni bir şey söylemiyor: Çünkü İslam’ın önüne ya da arkasına yeni kelimeler eklenmesine gerek yok.

Bugün Bosnalı Müslümanlar mevcut ideolojik ve siyasi taraflarını tanımlamanın yanı sıra konu mezhep ya da dinleri olduğunda da kendilerini tanımlama mecburiyetiyle karşı karşıyalar.

Hem gayrimüslimler tarafından yönetilip hem de Müslüman kalınabilir mi? Bir Müslüman, Avrupa kültürüne göre yaşayıp iyi bir Müslüman olabilir mi? Bu sorular, Osmanlı’nın hâkimiyetinin sona ermesinin ardından Balkan Müslümanları tarafından sıkça tartışılan sorular arasında olmuş ve bugüne kadar güncelliğini korumuştur.

Slovenya İslam Cemaati Başkanı ve Slovenya Müftüsü Nedzat Grabus, bir Avrupa ülkesindeki müftülük kurumuna, ülkedeki imamların durumuna ve aşırı sağcı ideolojilere dair sorularımızı yanıtladı.

Karmaşık bir görüntüye sahip olan Balkan tarihi, tarihsel fenomenlerin bir bütün olarak ele alınmasına, eleştirel bir yeniden yorumlamaya ve gerçeklere dayanmayan mitolojik kırıntılardan kurtarılarak rasyonel bir şekilde yeniden yapılandırılmaya muhtaçtır. Ortak tarih ve kimlik ancak bu tarz titiz bir çalışmanın ardından ortaya çıkacaktır. Mevcut durumda sıradan insanlarda olduğu gibi birçok araştırmacı çok uluslu ülkeleri görmezden gelip, Balkanların tarihini dar bir ulusal çerçeveye sıkıştırmaktadır.

Tüm Balkan halklarının psikolojik ve sosyolojik profillerini belirleyen özelliklerden biri, Balkanlar’ın dünya siyasetinde ve tarihinde önemli bir role sahip oldukları efsanesine inanmış olmalarıdır. Bununla birlikte Balkanlar “büyük güçler” olarak bilinen ülkeler için bir ilgi alanı olarak tanımlanabilir.

Farklı devletler idaresinde yüzyıllar boyunca çetin savaşlar atlatan Boşnak Müslümanlar 500 yılı aşkın süredir Ehl-i sünnet ve’l cemaat anlayışı içerisinde yaşıyorlar. Farklılıklarla münasebetin ardından değişikliklere uğrayan Boşnak Müslüman kimliğinde Ehl-i sünnet ve’l cemaat anlayışının yeniden canlanması da büyük önem taşıyor.

Saraybosna Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi ve Hukuk Fakültesi profesörü, Zemzem ve İslam Düşüncesi dergilerinin editörü Enes Karić sorularımızı yanıtladı.

Müslüman cemaatlere yönelik hukuki düzenlemeler farklı kesimlerden farklı tepkiler alıyor. Genellikle muhafazakâr Hristiyanlar tarafından takdirle karşılanan Avusturya İslam Yasasına bakışlar da bu farklılıktan etkileniyor. Kimilerine göre yasa, anayasaya bütünüyle uygun.

Müslümanların otorite ile ilişkisinde belirleyici olan nedir? Hükûmetin ya da idarecinin yetkisinin her şeyden üstün olduğuna dair inanç mı? Devlete karşı gelmenin imkânsız olduğuna dair düşünce mi? Bu sorular uzun vadede Avrupa’daki Müslümanların haklarını edinmeleri için devlet yetkilileriyle gerçekleştirilen müzakerelere damga vurmuş durumda.

Müslüman Avusturyalılar İnisiyatifi Başkanı ve uluslararası kuruluşlarda aktif bir Müslüman olan Tarafa Baghajati ile Müslümanların eleştirel tavrının nasıl korunabileceği hakkında görüştük.

Volker Beck, 1994 yılından beri federal milletvekili ve Bündnis 90/Yeşiller’in din politikaları ve iç siyaset sözcüsü. Beck, Avusturya örneğinden hareketle dinî cemaatlerle devlet arasındaki ilişkilere dair sorularımızı yanıtladı.

Don Kişot, hayali düşman kurgusu üzerinden yel değirmenlerine saldırırdı. Avusturya’da İslam Yasası ile kanunlaşan tehdit kurgusu ise Don Kişot’un maceraları kadar sevimli değil. Bilakis bu kurgu, ülkenin hem uluslararası hem de iç hukuk bağlamında oldukça büyük sorunlar yaşayacağının bir habercisi.

"Bir Avrupa İslam’ı oluşturmak” refleksi, bu coğrafyadaki birçok ülkenin tarihte kendi dinî azınlıklarıyla ilişkisine de damga vurmuş bir geleneğin tezahürü. Farklı olanla yan yana var olmak yerine onu eritme eğilimi gösteren bu geleneğin uzantıları, mümkün olduğu kadar “uysal” ve “sorunsuz” bir İslam oluşturma yönündeki siyasi ajandalarla dikkat çekiyor. İslam Yasası da Avusturya, İsviçre ve Almanya’nın bu alandaki tarihsel tecrübeleri ile reflekslerinden çok bağımsız değil.

İfade özgürlüğüne yöneltildiği belirtilen saldırıların ardından Almanya’da “Tanrı’ya hakaret paragrafı” olarak bilinen yasal düzenlemenin kaldırılması etrafında bir tartışma alevlendi. Bu tartışma aynı zamanda dinî çoğulculuğun tolere edilebilmesine dair tartışmaları da içeriyor.

“Kendiniz ve arkadaşlarınız için korkuyor musunuz?” sorusuna, “Arkadaşlarım ve kendim için korkuyorum, çünkü hiciv yapan insanlar olarak her gün bir dünya dolusu delilikle meşgul oluyorlar; bugün bir istisna değil.” şeklinde cevap veriyor Tim Wolff, Charlie Hebdo saldırısının ardından. Almanya’daki hiciv dergisi Titanic’in genel yayın yönetmeni olan Wolff ile hicvin sınırları ve Titanic’in örnek yayın anlayışı hakkında konuştuk.

Kimi zaman dinî değerlere yönelik aşağılayıcı nitelikte olan ifadelere karşı Müslümanların tepkilerini Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç ile görüştük.

Sadece Müslümanlar değil, diğer dindarlar da dinî değerlere hakareti yakışıksız buluyorlar. Dine hakaretin, dinin üzerinde inşa olduğu temel prensipleri sarsmaya yönelik teşebbüsler olarak görüldüğü Eski ve Yeni Ahit’in meseleye yaklaşımı ise bugünkü bakış açısından oldukça farklı.

Fransa’da “Charlie” olmak istemeyenler ya da derginin karikatürlerini farklı konulara uyarlayanlar hakkında soruşturma açılmasıyla ifade özgürlüğünün sınırlarına dair sorular yeniden gün yüzüne çıktı.

Dine hakaret bariz sınırları olmayan bir kavram. Tanrı’ya küfretmek ile ifade özgürlüğü arasındaki sınır da kimilerine göre oldukça esnek bir yapıya sahip. Kimileri ifade özgürlüğünün sınırsız olduğuna inanmak isterken, diğerleri en mahrem ve kutsal duygularının hakarete uğramasıyla ciddi incinmişlikler yaşıyor. Bu iki olgu arasındaki uyuşmazlık Charlie Hebdo saldırısından ve tartışmalı Muhammed karikatürlerinden de önce ihtilaflı bir konuydu.

Almanya Federal Adalet Bakanı Heiko Maas (SPD), Pegida hareketi ve Charlie Hebdo saldırısının ardından Almanya’da yapılması planlanan yasal değişiklikler hakkındaki sorularımızı yanıtladı.

Pegida Almanya’dan sonra Avusturya ve İsviçre’de de taraftar toplamaya başladı. Almanya’da “toplumun merkezinden” doğan bir hareket olduğu iddia edilen Pegida’nın Avusturya ve İsviçre’deki öncüleri ise aşırı sağ çevreler olarak bilinen isimler. Ulusal seçimlerde hatırı sayılır bir oy oranına ulaşan sağ popülist partilerin de desteğiyle kurulan bu uluslararası ağ, hareketin farklı bir yöne kaymasını sağlayacak gibi görünüyor.

Avrupa’da medyatik tartışmalarla “öteki” olarak sunulan Müslümanlara yönelik hâkim siyasi diskur, dindarlığı sorunsallaştıran güvenlik politikaları ve kurumsallaşan ırkçılığın ardından Pegida gibi İslam karşıtı hareketlerin patlak vermesi şaşırtıcı mı? Bu soru, İslam bağlamındaki gelişmeler incelendiğinde oldukça kolay bir şekilde yanıtlanabilir: Hayır!

Pegida, savaş mültecilerine değil, sosyal sistemi suistimal eden göçmenlere karşı olduğunu dile getiriyor. Bu durumda mülteci ve göçmenlerin, fayda sağladıkları müddetçe kabul görebildiği bir algı dünyasına karşı “göç tecrübesi”nin sunduğu çok kültürlülük ve diğer “fayda”ları tartışmak önem arz ediyor.

Merkel’in “İslam Almanya’nın bir parçasıdır.” cümlesi tartışılırken siyasiler “haklı” korkulara sahip olan Pegida taraftarlarıyla diyalog içerisinde olmak gerektiğini vurguluyor. İslam’ın Almanya’nın parçası olup olmadığına dair tartışmalar benzer bir çerçevede Pegida bağlamında da yürütülürken, bilhassa birlik partilerinin başlıktaki soruya olumlu cevap verdikleri gayet açık görünüyor.

Kültür bilimci ve etnolog Prof. Dr. Werner Schiffauer, Pegida’nın oluşumuna ve protestoya katılanların profillerine dair sorularımızı yanıtladı.

Almanya’da önleyici tedbirlerin hazırlanışı ve uygulanışı Anayasayı Koruma Dairelerinin yakın takibinde gerçekleşiyor. Bu anlamda önleyici tedbirler konusunda oldukça aktif bir profil çizen bu kurumların, kamuoyunda “aşırılık” ile ilgili tartışmayı yönlendirmek amacıyla sosyal bilim ve medyayı kullandığı iddiaları incelemeye değer.

Aşağı Saksonya, önceki Uwe Schünemann (CDU) hükûmetinin cami kontrolleri, burka yasağı, Müslümanların yoğun yaşadığı mahallelerde polislerin artırılması gibi tartışmalı girişimleri sebebiyle Müslümanların hafızasında olumsuz bir hatıraya sahip. Sosyal Bakan Cornelia Rundt (SPD) ile eyaletteki Müslüman derneklerin işbirliğinde aşırılıkla mücadele için açılan derneğin motivasyonu hakkında konuştuk. İslami kavramların sorun tanımında kullanıldığı bu yaklaşımın Müslümanlara yönelik şüpheyi destekleyip desteklemediğini ise zaman gösterecek.

Önleyici tedbirler, sorunun tanımlanması, katılacak aktörler ve normatif açıdan farklı sakıncalara sahip. Müslümanların şiddet ve ekstremizm gerekçe gösterilerek müdahil edilmeye çalışıldığı bu programlar hakkındaki sorunların tartışılması ise büyük önem taşıyor.

Önleyici tedbirler, Müslümanlara yönelik zanları ve böylece aşırılaşma eğilimlerini artırıcı özelliklere sahip. Öte yandan dünyanın birçok yerinde “İslam adına” şiddet uygulayan insanların varlığı yadsınamaz. Müslümanların sorunlara, sorunsallaştırılmadan çözüm üretebilmeleri imkânını İslam bilimci Ali Özgür Özdil ile görüştük.

Müslümanların mevcut topluma uyum sağlamaları etrafında şekillenen ve bitmeyecekmiş gibi duran “entegrasyon” tartışmaları, dindarlığı problem olarak gören bir yöne doğru evrileli çok oldu. "İnançlarının tabiatı itibariyle aşırılığa meyilli" olarak damgalanan Müslümanların uyumu da, okullarda İslam din derslerinin sunulması ve ilahiyat fakültelerinin kurulması da aşırılığı önleyici tedbirler olarak görülürken, din özgürlüğü ve devletin tarafsızlığı gibi temel değerler birçok siyasetçi tarafından hâlâ tali meseleler olarak görülüyor.

Cami cemiyetlerinin din eksenli ve şiddet eğilimli ekstremizmin oluşumuna etkileri sıkça gündeme geliyor. Müslümanların bu tartışmada dile getirilen argümanlara hapsolmadan kendi çözümlerini üretebilmeleri ise önem taşıyor.

Azınlık politikaları, “homojen ulus devlet” iddialarına rağmen çok kültürlü, çok etnisiteli ve çok dilli ülkeleri farklı tutarlılık testleriyle karşı karşıya bırakmaktadır. Ülkelerin sonradan göç eden azınlıklara karşı yaklaşımlarıyla, yurt dışında bulunan kendi azınlıkları söz konusu olduğunda ortaya koydukları angajman karşılaştırıldığında kimi tutarsızlıklar kendisini göstermektedir. Bu duruma akraba devlet ile ilişkiler de eklendiğinde, birçok devletin azınlık politikalarında tutarlı ve ilkesel bir tavır sergilemekten ziyade, ülke menfaatleri adına popülist argümanlara sığındıkları bile görülmektedir.

Azınlık hakları, ülkelerin çeşitlilik konusundaki karnesinin en tepesinde yer alıyor. Azınlık haklarının korunmasında akraba devletin rolü ise sanıldığından daha büyük.

Alman Federal Meclisi’ne bilgi sunan SWP’nin araştırmacılarından Yaşar Aydın’la “Yeni Türk Diaspora Politikası” isimli araştırması üzerine konuştuk.

Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar (YTB) Başkanı Doç. Dr. Kudret Bülbül ile Türkiye’nin diaspora politikalarına yönelik eleştirileri ve yapılan çalışmaların ayrıntılarını konuştuk. Kurumun çok yeni olduğunu ve çalışmaların özellikle yurt dışında aktif yurttaşlığın desteklenmesi çerçevesinde yürütüldüğünü ifade eden Bülbül, Türk diaspora politikasına yönelik eleştirilerin anlamsız ve haksız olduğunu vurguladı.

Avrupa Birliği’nin “Farklılıklarla Birlik” sloganındaki çeşitliliğe yapılan vurgu, Avrupa’daki 300’ün üzerindeki azınlığı da kapsamaktadır. Her yedi Avrupalı’dan biri dilsel-kültürel bir azınlığın parçasıdır ve bunlar -sonradan göç eden azınlıkları saymazsak- 100 milyon kişiden fazladır.

Müslümanların Avrupa’daki varlıklarının beraberinde getirdiği imkân ve sorunlar çok boyutlu ve bir o kadar da karmaşık. Günümüzde Müslümanların gayrimüslim bir coğrafya olan Avrupa’da yaşamalarının dinî bakımdan caiz olup olmadığı meselesinden ziyade, hâlihazırda Müslümanların bu topraklarda Müslümanca yaşamalarının nasıl bir zeminde mümkün olacağı meselesine odaklanmak daha yerinde görünmektedir.

Azınlık Fıkhı, gayrimüslim ülkelerde yaşayan Müslümanlara karşılaştıkları özel durumlara özel içtihatlar sunma konusunda alternatif olarak sunulsa da bu yaklaşımın eleştirilen birçok yanı var. Ebubekir Sifil’le Azınlık Fıkhı’nın sorunlu yaklaşımı hakkında konuştuk.

Avrupa ülkelerinde yaşayan Müslümanların dinî yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak ve karşılaştıkları bazı problemleri çözmek amacıyla, bir Müslüman Azınlık Hukuku geliştirilip geliştirilemeyeceği hususunda ciddi analizlerin yapılması gerekir. Sorulması gereken soruların başında, geliştirilmesi planlanan bu azınlık hukukunun pratiğe aktarılma imkânının olup olmadığı gelir. İkinci soru da İslam Hukuku’nun belirli hükümlerinin azınlıkta oldukları devletlerde yaşayan Müslümanlar açısından farklı bir şekilde uygulanmasının sınırlarına dairdir.

Azınlık Fıkhı, özel şartlar altında yaşayan Müslüman azınlıkların ihtiyaçlarına yönelik farkındalığa vurgu yapan bir yaklaşım. Bu kavramsallaştırmanın öncüsü olan Prof. Dr. Taha Cabir al-Alvani sorularımızı yanıtladı.

Dârülharp ve dârülislam kavramlarının ortaya çıktığı şartlarla bugünkü şartlar arasındaki farklar neler? Uluslararası ilişkilerin mahiyetindeki değişikliklere, bu kavramların günümüz şartlarına ne ölçüde uygulanabileceğine ve dünyanın muhtelif ülkelerinde yaşayan Müslümanların içinde bulundukları özel durumlara bakmadan bu kavramları anlayabilmek zor gözüküyor.

Azınlık Fıkhı, özellikle son yıllarda önemli bir araştırma konusu hâline geldi. İlim adamları bu fıkhın gelişimini, şeri meselelerini ve fetvalarını değerlendirirken, Azınlık Fıkhı’nın oluşumuna sebep olan çeşitli olguları belirlemek ve bu fıkhın gelenek, modernite ve İslam fıkhında reform bağlamında yürütülen tartışmalardaki yerini tespit etmek önem arz ediyor.

Almanya’daki Katolik Caritas’ın ardından en büyük sosyal hizmet kurumu olan ve Protestan değerlerine göre hizmet sunan Diakonie’nin başkanı Ulrich Lilie, kurulabilecek İslami sosyal hizmet kurumunu ve Diakonie’nin bu konudaki tutumunu değerlendirdi.

İslam bilimci ve gazeteci Michael Kiefer İslami sosyal hizmet çalışmalarının kurumsallaşmasına yönelik sorularımızı yanıtladı.

Alman Federal Parlamentosu üyesi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD)’nin Kilise ve Dinî Cemaatler Sorumlusu Kerstin Griese, Alman siyasetinin kurulabilecek İslami bir sosyal hizmet derneğine dair tutumunu değerlendirdi.

Alman İslam Konferansı, bir İslami Sosyal Hizmet Derneği’nin ve İslami Manevi Rehberlik Enstitüleri’nin kurulması konusunda talebini dile getirdi. Bu tutum devletin Müslüman dernekleri Almanya’daki mevcut yapıya katma arzusunun da bir göstergesi. Buna karşın aksiyoncu bir tavır, üzerinde düşünülmeden alınan kararlara yol açmamalı.

Alman İslam Konferansı gelecek yasama döneminde, yeni kadrosuyla, İslam çatı kuruluşları ile birlikte İslam’ın ve Müslümanların Almanya’da daha güçlü bir uyumunu sağlamak amacıyla “sosyal hizmet” ve “manevi rehberlik” konularına ağırlık vermek istiyor. Bu bir sürpriz değil, çünkü “İslami sosyal hizmet” konusu yıllardan beri İslami cemaatler çapında yoğun bir şekilde tartışılıyor. Üzerinde durulması gereken asıl mesele, Almanya’da doğal bir seyir içinde oluşmuş bulunan sosyal hizmet sisteminde İslami bir sosyal hizmet kurumunun nasıl teşkil edileceğidir.

Sosyal hukuk devletlerinde, toplumun anayasa ile güvence altına alınan sosyal hak ve hizmetlerden eksiksiz bir şekilde yararlanabilmesine ve devletin bu alandaki yükünü hafifletmeye yönelik kâr amacı gütmeyen çeşitli serbest sosyal hizmet dernekleri vardır.

İsrail’in politikalarına yönelik şiddetli eleştirileriyle dikkat çeken Amerikalı siyaset bilimci Norman Finkelstein, Müslüman Yahudi ilişkilerinde hâlâ belirleyiciliğini koruyan Orta Doğu sorununa yönelik sorularımızı yanıtladı.

Azınlıklar hakkındaki kalıp yargılar arasında benzerlikler var mıdır? 20. yüzyılın başında Yahudileri toptan tanımlamakta kullanılan bazı ön yargıların temelini oluşturan mekanizmalar, 21. yüzyılın başında Müslümanlar için de kullanılıyor mu? Bu sorular, Norveç’te bu günlerde süregelen İslam karşıtı tartışmalar ile 20. yüzyılın başındaki antisemitik metinlerin karşılaştırılmasının da temelini oluşturuyor.

Etnik Uzlaşma Vakfı (FFEU-Foundation for Ethnic Understanding) Kurucusu ve Başkanı Musevi Din Adamı Marc Schneier, Müslüman-Yahudi ilişkileri ve Orta Doğu’da aşılamayan sorunların bugünkü ilişkilere etkisi gibi konulara dair sorularımızı yanıtladı.

Yahudilerin, Hristiyan dünyasında edindikleri kötü tecrübelere kıyasla İslam dünyasında yüzyıllar boyunca daha huzurlu yaşadıkları herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Fakat bunun dışında tarihten bir örnek vardır ki, o da Müslüman ve Yahudilerin bir arada yaşamının en billur örneklerinden biri olan bir filozoftur. Batılılarca Maimonides, İbranice Rabbi Moşe ben Maymon ya da İslam dünyasındaki ismiyle İbn Meymun olarak bilinen bu filozof, iki dinin etkileşiminin meyvelerini ortaya koyması bakımından da manidardır.

Yunan ve Yahudi kültürü arasında gerçekleşen etkileşimden izler taşıyan Hristiyanlığın aksine, Yahudilik, tarihî olarak büyük oranda kendi semitik köklerindeki dünya görüşüne bağlı kalmıştır ve dinin temel alanlardaki görünüşü, yapısı, hukuku ve uygulamaları açısından İslam’a oldukça benzemektedir. İki inancın da merkezinde adil ve merhametli olarak tasavvur edilen ve toplumların yararı için bu değerlerle örtüşen bir yaşamı vahyeden Tanrı’nın birliği ve üstünlüğü fikri üzerine her türlü pazarlığı kesinkes reddeden tektanrıcı bir etik vizyonu bulunmaktadır.

FFEU temsilcisi Moussa Al-Hassan Diaw ile Müslüman Yahudi ilişkilerinin Avrupa’da azınlık durumunda bulunan her iki dinin mensupları için sağlayabileceği katkılar üzerine konuştuk.

Uyum, asimilasyon ve azınlık hakları: Bu kavramlar, Avrupa’daki Müslümanlar için yeni tartışılmaya başlanan kavramlar değil. Bununla birlikte, Avrupa’nın “daimi” yabancıları olarak hemen her dönemde toplum dışında yaşamak zorunda bırakılmış Yahudiler için, geçmişte sıkça tartışılmış olan asimilasyon, Avrupa’da azınlık konumunda yaşayan Müslümanlar için önemli bir örneklik teşkil ediyor. Zira azınlık konumundaki her iki dinî topluluğa yönelik ehlileştirme politikaları benzer özellikler taşıyor.

Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA), Avrupa Birliği tarafından ırkçılık ve zenofobi gibi alanları takip etmesi için oluşturulan bir uzmanlar komisyonu. Kurumun İslamofobi alanındaki önde gelen uzmanlarından Henri Nickels, İslamofobi ve antisemitizme dair sorularımızı yanıtladı.

“Paralel toplum” tartışmalarında, sadece belli bir grubun toplumun dışında kaldığı vurgulanmakla kalmaz, aynı zamanda devletin “uyum konusunda isteksiz olan bu gruba” karşı yeterli önlem almadığı da belirtilir. Bu “tehlikeli unsurlar” ve “devletin başarısızlığı” yaklaşımı, tartışmalarda tarafların radikalleşmesini sağlayan yegâne unsurdur.

Toplumla asgari müşterek ilişkisinde olmakla eleştirilen paralel toplum tartışmaları sık sık gündeme geliyor. Bulunduğu ülkenin dilini öğrenmek, resmî makamlarla ilişkiler ve hatta kendi dinî tercihlerine göre defnedilme sorunu... Bunları ve Türkiye’de küçük bir Alman grubuna dâhil olmayı, yirmi yıla yakın bir süredir Alanya’da yaşayan Peter Hockenholz ile konuştuk.

Sıkça eleştirilmesiyle hakkında sanki yasak ya da gayrimeşruymuş gibi bir tablo çizilse de toplumun bütününden kopuk bir paralel yaşam sürmek meşrudur. Bununla birlikte esas mesele, hem toplumdan soyutlanmamak, hem de egemen kültürün etkisine karşı kendi kültürünün temel dinamiklerini koruyabilmektir.

Japon mutfağının kokusu burnunuza geliyor, köşedeki büfeden Japonca dergiler alabiliyor ve Japon bir okulun önünde anadillerini konuşan insanları görüyorsanız, Tokyo veya Kyoto’da olmak zorunda değilsiniz. Almanya’nın en yüksek Japon nüfusuna sahip Düsseldorf şehrinin Immermann Caddesi’nde de olabilirsiniz.

Türkiye Araştırmaları Merkezi Vakfı (Stiftung Zentrum für Türkeistudien) Müdürü ve göç araştırmaları alanında uzman olan Prof. Dr. Hacı Halil Uslucan ile Alman toplumunun paralel toplum tartışmasındaki korkularının tabanı hakkında görüştük.

Avrupa’nın birçok ülkesinde özellikle Müslüman göçmenlere yönelik olarak sıkça dile getirilen “paralel toplum” tartışmalarına bakmadan önce, bu tarz kavramların hangi tarihsel şartların sonucu olduğunu bilmek büyük önem arz ediyor. Ancak bu tarihsel süreç ve göçmenleri Avrupa çapında “öteki” olarak nitelendiren hukuki düzenlemeler bilindiği takdirde sağlıklı bir tanımlama yapmak mümkün.

"Paralel toplum", Batı Avrupa'da yalnızca Müslümanlar özelinde kullanılan bir kavram. Oysa birçok ülkenin kendine has paralel toplumları, hiç dikkat çekmeden kendi kabuğunda yaşayıp gidiyorlar.

Çok kültürlü toplum, paralel toplum, çoğunluk toplumu ya da azınlık toplumu... Sınıflandırma ne şekilde olursa olsun genel tartışma göçle sosyal dokusu değişen toplumların, farklılıklarla bir arada yaşama becerisinde düğümleniyor.

Avrupa Parlamentosundaki Yeşiller ve Hür Avrupa Fraksiyonu Başkanı ve aynı zamanda Almanya’da Yeşiller Partisi’nin Avrupa Parlamentosu Seçimleri için liste başı adayı olan Rebecca Harms, aşırı sağcı partilerin ayrıştırıcı seçim kampanyalarının karşısında Yeşiller’in başarı şansına dair sorularımızı yanıtladı.

Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, yaklaşan Avrupa Parlamentosu Seçimleri ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

Avrupa Parlamentosundaki Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı Grubunun üyesi olan İsmail Ertuğ, aynı zamanda parlamentodaki çok az sayıda Müslüman milletvekilinden biri. Ertuğ’la yaklaşan seçimler ve Avrupa Parlamentosunun sahip olduğu önem hakkında konuştuk.

Avrupa Birleşik Solu/Nordik Yeşil Sol İttifakı Fraksiyonu Başkanı ve Almanya’da Sol Parti’nin liste başı adayı olan Gabi Zimmer ile solun Avrupa’daki sorunlara çözüm önerileri üzerine konuştuk.

CDU’nun Avrupa Parlamentosu Seçimleri için liste başı adayı olan David McAllister ile Birlik partilerinin Hristiyanlık temelinde yükselen siyasetinin Müslümanları kapsayıp kapsamadığı üzerine konuştuk.

1979 yılında Avrupa Parlamentosunun ilk seçimlerine yüzde 63’lük katılım olurken, 2009 yılında bu oran yüzde 43’e geriledi. Bu durum, etki alanını giderek genişletmesine rağmen Avrupa Parlamentosuna birlik vatandaşlarının teveccühünün azaldığını gösteriyor. Seçimlere Avrupa Müslümanlarının katılımı ise, Müslümanların beklentilerinin Avrupa genelinde temsil oranının azlığı sebebiyle diğer birlik vatandaşlarına nazaran daha büyük önem arz ediyor.

İnsan diğerleriyle iletişim kurmak, ona kendisini anlatmak için içerisinde bulunduğu coğrafya ve kültüre en uygun iletişim dilini kurmaya/kullanmaya çalışıyor. Fakat bu iletişim dili, ihtiyacın giderilmesiyle olduğu yerde duran bir dil değil; sosyal medyada kullandığımız iletişim dili, dönüştüren özelliklere de sahip.

Sosyal medya, Batı ülkelerinde azınlık olarak yaşayan Müslümanların kendilerini ifade etmelerine ve topluma karışmalarına daha rahat bir imkân sağlayarak Müslümanların iletişim şekillerini değiştirdi.

Araştırmacıların sosyal paylaşım ağları hakkındaki görüşleri birbirinden hayli farklı. Jeff Narvis'e göre tanımadığımız herkes "potansiyel arkadaş"ken, Necla Mora “iletişimsizlik” konusuna vurgu yapıyor.

Bir Müslüman açısından "sosyalleşme" hangi anlama geliyor? Sosyal medya gerçekten sosyalleşmeye katkı sağlıyor mu? Taha Ünal'a göre bu sorunun cevabı "hayır".

Sosyal medya kullanımı küresel bir alışkanlığa dönüşmüş durumda. Öte yandan sosyal medya ve yeni iletişim araçları Avrupa'daki Müslümanlar için farklı kullanım formları doğuruyor.

Yeni iletişim araçları ve sosyal medya, yalnızca günlük yaşamı şekillendirmekle kalmıyor, yeni katılım ve siyasi kültür formlarının da önünü aralıyor. Bu kavramlardan bir tanesi de "e-demokrasi".

Etnosentrizm ve "öteki"ne karşı ön yargı, genelde yalnızca başkalarında gördüğümüz, kendimizde görmekten kaçındığımız bir düşünce. "Biz"in üstün, "öteki"nin ise aşağıda olduğu bu düşüncenin aşılması şart.

Roni Margulies, ırkçılıkla mücadele anlamında akla gelen ilk isimlerden bir tanesi. Fakat Margulies’in kimliğini tamamlayan başka unsurlar da var: Margulies sosyalist, devrimci, şair, yazar, siyonizm karşıtı ve belki en son olarak da Yahudi. Margulies ile ırk, ulus ve etnik kökenler ve tüm bu ayrışmaların doğurduğu sorunlar üzerine konuştuk.

Etnik kimlik siyasetinin giderek yaygınlaştığı ve belirli bir etnik kimliği merkeze alarak diğerlerine yönelik ırkçı, dışlayıcı tutumları benimseyen politik yapıların güç kazandığı günümüzde, İslam’ın etnosentrist düşünceye karşı öğretileri büyük önem taşıyor.

Kültür ve kimliğin arkasında yatan kavramlar, birbirleriyle, duruma göre değişen ilişkiler içerisinde olduklarından, onları net bir şekilde açıklamak güçtür. Bu yüzden bu kavramları tarihî tecrübelerin ışığında incelemek gerekir.

Irkçılığa Karşı Avrupa Ağı (ENAR), Avrupa’da alanında yaptığı çalışmalarla ses getiren en büyük organizasyonlardan birisi. ENAR Direktörü Michael Privot’la Avrupa’daki etnosentrizm hakkında konuştuk.

Meselelere tabii bir mesafeyle yaklaşımı ve yaptığı analizlerle dikkat çeken Etyen Mahçupyan ile etnosentrik bakışın nedenleri, çıkış yolları, Türkiye’de yaşayan Ermeniler ve Hrant Dink üzerine konuştuk.

İslam’ın Hollanda Adalet ve Güvenlik Bakanlığı tarafından hapishane hizmetlerinde tanınmasıyla İmamlardan Sorumlu Müdür Yardımcılığı görevine atanan Bağcı ile Hollanda’nın örnek sistemini konuştuk.

Almanya'da mahkumlar arasındaki Müslüman oranı geniş bir tartışmanın konusu. Sayılardan daha önemli olan soru ise ülkedeki Müslüman mahkumların cezaevlerindeki ihtiyaçlarının ne oranda karşılanabildiği.

Müslüman Mahkûmlar için Manevi Destek Hizmetleri Çalışma Grubu, Berlin Adalet Senatosu ile yaptığı görüşmeler sonucunda 28 Müslüman destek hizmeti personeline eğitim verdi. Fakat proje Berlin Adalet Senatosu tarafından durduruldu. Çalışma Grubu Sözcüsü İmran Sagir ile Senato’nun tartışmalı tutumunu konuştuk.

Almanya’da Geldern Cezaevi’nin Müdürü Karl Schwers ile Müslüman mahkûmların ihtiyaçları ve cezaevinde aile ile kurulan ilişkilerin önemi üzerine konuştuk.

Fransa’da 30 senedir din görevlisi olarak çalışan Hassan El – Alaoui Talibi, 15 senedir Müslüman mahkûmlarla ilgileniyor. Fransa Ulusal Hapishane İmamları kurumunun başkanı Talibi ile Fransa’daki Müslüman mahkûmları konuştuk.

Avrupa hapishanelerindeki tutukluların profiline bakıldığında etnik açıdan azınlık gruplara mensup olanların oranının son derece yüksek olduğu görülür. Hapse giren insanlar arasında özellikle toplumsal konumları itibariyle mağdur durumda sayılabilecek insanlar bulunmaktadır; Almanya’da Türkiyeliler ile Balkan göçmenleri, Fransa’da Cezayirliler, İtalya’da Afrikalılar ve Yunanistan’da Suriyeliler bunlardan sadece bir kısmıdır.

Viyana Üniversitesi’nde “Avusturya’daki Müslüman mahkûmların durumu” konusunda yüksek lisans yapan Ramazan Demir, Avusturya’nın en büyük cezaevi olan Josefstadt Cezaevi’nde dört senedir manevi rehberlik yapıyor. Demir’le Avusturya’daki Müslüman mahkûmları konuştuk.

Hollanda'da 7 farklı dinî akım tarafından ortak kullanılan “sessizlik odaları”na Müslüman mahkumlar için cuma günleri namaz için halılar seriliyor.

Göçmen kökenli genç mahkûmların topluma yeniden kazandırılmaları ve suçtan uzak bir hayata devam edebilmeleri için “yeniden sosyalizasyon” çalışmaları büyük önem taşıyor. Özellikle söz konusu “göçmen gençler” olunca, yürütülen önlem çalışmalarında kültürlerarası bir perspektifin oluşturulması şart.

1998 yılından beri Münster Cezaevi’ndeki Müslüman mahkûmlara fahri olarak manevi rehberlik hizmeti veren Ahmet Özdemir'le, hapishanede Müslüman mahkumların ihtiyaçlarını konuştuk.

Danimarka'da Müslüman mahkûmların manevi ihtiyaçlarının karşılanması için ilk defa 2002 yılında bir hapishane imamı istihdam edildi. O tarihten beri sadece birkaç imam hapishanelerde hizmet veriyor. Yakup Yalçın, mevcut eksikliğin farkına varıp gönüllü olarak mahkûmlarla ilgilenen az sayıda insandan biri. Danimarka’nın Jyderup şehrindeki kapalı hapishanede Müslüman gençlere 8 yıldır manevi rehberlik hizmeti veren Yalçın’la konuştuk.

Birlikte yaşamın hürken bile her zaman uyumlu ve kavgadan uzak yürümediği bir dünyada cezaevlerindeki kısıtlı imkânlar daha fazla hassasiyet gerektiriyor. Parmaklıkların ardındaki hayat sadece bir toplum kesiti sunmuyor, bunun da ötesinde problemli alanlara da mercek tutuyor.

Cihad Nurettin el-Husari, birkaç sene öncesine kadar Suriye’de yaşıyordu. Normal bir hayatı vardı, bir yandan imamlık yaparken bir yandan da Halep Üniversitesinde İslam Hukuku öğrenimi görüyordu. Çıkan savaş 4 milyon Suriyelinin ülkesini terk etmesine neden oldu. Avusturya’daki binlerce Suriyeliden biri olan Cihad şimdi Viyana’da yeni bir hayata başlayabilmek için mücadele ediyor.

Suriye’deki savaştan, yıkım ve katliamlardan kaçıp Almanya’ya sığınan üç Suriyeli genç yeni hayatlarını ve bu yeni ülkeyi neden yurt edinemediklerini anlattı.

Onlar Türkiye’nin “misafirleri”. Resmî bir statüleri yok, topluma uyumlarını kolaylaştıracak yasal bir çerçeve yok, geri dönüş umutları yok, Türkiye’de çocukları için düşleyebilecekleri bir gelecek de yok. Mültecilere, Suriye krizinin başından beri 6 milyar Dolar harcayan Türkiye’den bir bakış.

Aralık 2012’de Avusturya’nın Traiskirchen’de bulunan mülteci kampından 500 kişi Viyana’da bulunan Votiv Kilisesi’ne doğru yola çıktı. Bu yürüyüşün hedefi Avusturya başta olmak üzere Avrupa’daki iltica uygulamalarını protesto etmekti. On iki yıl evvel Avrupa Birliği sınırlarına girerek iltica serüvenine başlayan Pakistanlı Adalat Khan, Yunanistan’dan Avusturya’ya uzanan mücadelesini anlattı.

Kabil’de doğan Milad Karimi, Münster Üniversitesinde kelam ve İslam felsefesi alanlarında öğretim üyeliği yapıyor. Karimi ile Afganistan’dan kaçış hikâyesini ve Almanya’da yeni yeni filizlenen İslam ilahiyatına siyasi ilginin muhtemel sonuçlarını konuştuk.

Bu senenin verilerine göre mültecilerin %80’i gelişmekte olan ülkeler tarafından kabul ediliyor. 2 milyondan fazla Suriyeli mültecinin de yine komşu ülkeler tarafından ağırlandığını belirten Guterres, gelişmiş ülkelere mülteciler konusunda daha fazla sorumluluk alma çağrısında bulundu.

1986 yılında kurulan Pro Asyl Derneği, Almanya ve Avrupa’da mültecilerin korunması ve haklarının takibi konusunda etkili çalışmalar yapıyor. Derneğin Başkan Yardımcısı Bernd Mesovic ile mültecilere duyulan tepkiyi ve Avrupa’nın mülteci politikasında yapması gereken değişiklikleri konuştuk.

Savaş, yoksulluk ve hastalıklar nedeniyle binlerce insan, hayatta kalabilmek için çoğu zaman sonu ölümle biten tehlikeli yolculukları göze alıyorlar. Günümüzün çözüm bekleyen en büyük meselelerinden biri olan mültecilerin durumu, gündemi her zamankinden daha fazla meşgul ediyor.

Pro Asyl Derneği’nin kurucusu Jürgen Micksch, Almanya’da insan hakları alanında öncülük yapan önemli bir isim. Micksch ile 30 seneye sığdırdığı mülteci çalışmaları, kurduğu İslam Forumu ve diğer faaliyetleri hakkında konuştuk.

Almanya’nın Glinde şehrindeki cami, kalacak yeri olmayan 12 mülteciye kapılarını açtı. Schleswig-Hollstein Mülteci Kurulu tarafından Kuzeyin Deniz Feneri ödülünü kazanan cami mülteci çalışmasıyla örnek bir konuma sahip.

Za’atari Mülteci Kampı, iç savaş hâlindeki Suriye’den kaçan insanları ağırlamak için Ürdün’de açıldı. Suriye sınırına 12 kilometre uzaklıkta, Temmuz 2012’de kurulduğundan bu yana giderek artan bir nüfusa sahip olan kamp, yaklaşık 120 bin insanı ağırlıyor.

Avusturya'da mültecilere yönelik sert yasalar eleştirilerin odak noktasında. Mevcut yasaya en büyük eleştiri Avrupa Adalet Divanı’ndan geldi. Divana göre Avusturya, mülteciler yasasında reforma gitmek zorunda.

"Mülteci krizi" Batı Avrupa ülkelerinin kapısına dayandı. Almanya, Hollanda ve Belçika'daki Müslüman kuruluşlara mültecileri gündemlerine alıp almadıklarını sorduk.