Almanya’daki Yaşlı Bakım Modelleri Nelerdir?
Almanya’da yaşlı insanlara yönelik bakım alternatifleri hayli çeşitli. Ülkedeki yaşlı bakım modellerini derledik.
Almanya Federal İstatistik Dairesi verilerine göre 2021 yılında Almanya’da yaşayan bakıma muhtaç insanların sayısı 5 milyondu, bunların yüzde 61,9’u kadın, yüzde 38,1’i ise erkekti. Almanya’daki bakım ihtiyacını da ortaya koyan bu veriler, bakım sigortasından yardım alan insanlara dayanıyor. İstatistik Daireleri bakım ihtiyacına dair verileri elde etmek için bunun haricinde ülke genelinde ayakta ve yatılı bakım hizmeti veren kuruluşlarla da anketler gerçekleştiriyor.
Almanya’da yaşlılıkta bakıma muhtaç olan kişilerin bakımı için farklı olanaklar mevcut. Temel olarak iki bakım türü var. Bunları ayakta (Alm. “ambulant”) ve yatılı (Alm. “stationär”) bakım olarak ayırmak mümkün. Bakıma muhtaç kişilerin yaklaşık yarısının (yani 2.553.921 kişinin) bakımı evde akrabaları tarafından gerçekleştiriliyor. Federal İstatistik Dairesi’ne göre Aralık 2021 tarihi itibariyle Almanya’da 16.100 yatılı bakım kuruluşu, 15.400 ise ayakta bakım kuruluşu faaliyet gösteriyor. [1]
Almanya’da sunulan farklı yaşlı bakım modellerini daha ayrıntılı olarak incelemek gerekirse, şu tarz bakım modellerinden bahsetmek mümkün:
Ayakta Yaşlı Bakım Olanakları
Evde Yaşlı Bakımı (Alm. “Häusliche
Altenpflege Zuhause”)
Birçok aile üyesi, kendileri için çok zahmetli de olsa bakıma muhtaç yaşlılarına evde kendileri bakmayı tercih ediyor. Bu sayede bakıma muhtaç olan kişiler alışık oldukları ortamda yaşamaya ve sevdikleri kişilerle birlikte olmaya devam edebiliyorlar. Zira yaşlıların ve bakıma muhtaç kişilerin büyük bir bölümü mümkün olduğunca uzun süre evlerinde kalmak ve zamanı gelince hayata buradan veda etmek istiyorlar. Ancak evde bakım hem mekân hem de bakım veren kişiler için birçok zorluk ve gereksinimle de yakından ilişkili. Örneğin kapıların tekerlekli sandalyenin geçebilmesi amacıyla genişletilmesi veya duş alanının değiştirilmesi gibi tadilatlarla yaşam alanının bariyersiz erişim için yeniden düzenlenmesi gerekli olabiliyor. Bununla birlikte küçük bir kapı eşiği veya evdeki bir basamak bile bakıma muhtaç yaşlılar için günlük yaşamda büyük bir zorluğa dönüşebiliyor.
Ayrıca evde bakım, uzun vadede bakım veren yakınların sağlığını etkileyebilecek ayrı bir psikolojik yük oluşturabilir. Bununla beraber bakıma muhtaç kişinin artan tıbbi bakımı ve tedavisinin işin uzmanı olmayan kişiler tarafından yapılması her zaman mümkün değildir. Bu sebeple profesyonel desteğe ihtiyaç duyulabilir.
Ayakta Yaşlı Bakım Hizmeti
(Alm. “Ambulanter Altenpflegedienst”)
Ayakta bakım hizmetleri, bakıma muhtaç kişilere ve yakınlarına evde bakım konusunda destek olur. Ailelere günlük yaşamda destek ve yardım sunar. Böylece bakım veren akrabaların iş ve bakım faaliyetlerini daha iyi organize edebilmelerine yardımcı olur. Ayakta bakım hizmetlerinin hizmet yelpazesi birçok alana yayılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
– Vücut bakımı, beslenme ve hareketliliğin teşvik edilmesi gibi vücutla ilgili bakım faaliyetleri
– Oryantasyon yardımı, günlük hayatın organize edilmesi veya sosyal ilişkilerin korunması gibi bakımla ilgili refakat hizmetleri
– Yasal sağlık sigortası hizmetlerinin bir parçası olarak, örneğin ilaçların uygulanması, sargıların değiştirilmesi, yara bakımı ve enjeksiyonların uygulanması gibi evde hasta bakım hizmetleri
– Bakıma muhtaç kişilerin ve yakınlarının desteklenmesi, yardım hizmetlerine aracılık yapılması, yemek tedariki veya sürücü hizmetlerinin organize edilmesi, hasta nakli ve örneğin yemek pişirilmesi veya evin temizlenmesi gibi ev işlerinde yardım
Ayakta bakım hizmetleri, bakıma muhtaç kişilerin alışık oldukları çevrelerinde kalırken aynı zamanda uzmanlardan profesyonel yardım almalarını mümkün kılar. [2]
Yaşlılar İçin Ortak Yaşam Evleri
(Alm. “Senioren-Wohngemeinschaft”, WG)
Yaşlılar ortak yaşam evleri yaşlı insanlar için tasarlanmış bir ikamet biçimidir. Bu konseptte belirli bir yaş sınırı yoktur. Burada yaşlılar örneğin büyük bir mutfak, çamaşır odası ve ana yaşam alanı gibi alanları ortaklaşa kullanırlar. Aynı zamanda ortak yaşam evinde yaşayan herkesin kendine ait en az bir odası vardır. Yaşlılar ortak yaşam evleri bir bakımevinde kalmak istemeyen, ancak günlük yaşamda desteğe ihtiyacı olan yaşlı insanlara hitap etmektedir. Bu evlerde kalan kişilerin mutlaka bakıma muhtaç olması gerekmez. Yüksek düzeyde bakıma muhtaç olan veya demansı olan kişilerin özel ihtiyaçlarını karşılayan özel ortak yaşam evleri de mevcuttur. Ortak yaşam evleri sakinlerine hem sosyal bir çevre hem de kişisel bir özel alan sunar.
Yaşlı insanların birçoğu için ortak yaşam evlerinin sunduğu sosyal etkileşimin yanı sıra burada sağlanan özgürlük de önemlidir. Bu ortak yaşam evlerinde günlük destek ve bakım ihtiyacının sağlanması amacıyla genel hizmetin bir parçası olarak ayakta tedavi hizmetleri de sunulmaktadır.[3]
Refakat Destekli Yaşam Evleri
(Alm. “Betreutes Wohnen”)
Refakat destekli yaşam evleri, bu yaşam modelini seçen sakinlere ev işlerinde ek desteğin sunulduğu ve refakat edildiği bir yaşam modelidir. Bazen temel bakım hizmetleri de sunan bu model, bu hizmeti sunan kuruma göre değişiklik gösterebilir. Refakat destekli yaşam evleri genellikle bakıma ihtiyacı olmayan veya sadece çok az bakıma ihtiyacı olan yaşlı insanlara yöneliktir. Refakat destekli yaşam evlerinde odak noktasında buranın sakinlerinin bağımsızlığı yer almaktadır. Yani refakat destekli yaşam evleri münferit durumlarda yardıma ihtiyaç duyan, toplumsal etkileşim arayan ve normal koşullarda bağımsız yaşayabilen yaşlılar için uygundur.
Refakat destekli yaşam evlerinin çoğu, ev içine entegre edilmiş acil durum çağrı sistemleriyle donatılmıştır. Böylece bu evlere bağlı olan ayakta bakım hizmetleri ufak çaplı düşmeler, oryantasyon bozuklukları veya küçük ölçekli acil durumlarda da doğrudan ev anahtarı ve nöbetçi ekiplerle günün her saatinde hizmet verebilmektedir. Refakatli yaşam evlerinde sunulan bakım hizmetleri bir destek olarak düşünülmüştür ve bu kurumlarda yaşayan sakinlerin bağımsızlığının mümkün olduğunca korunması amaçlanmaktadır. Hâlihazırda bakıma muhtaç olan ve bakım derecesine sahip olan kişiler için refakat destekli yaşam evleri, ancak kurumun bünyesinde özel bakım tesisleri olması durumunda uygundur. [4]
Gündüz Bakımı (Alm. “Tagespflege”)
Gündüz bakımı, yaşlılara yönelik günlük veya saatlik bakım hizmetidir. Bu hizmet genellikle bakıma muhtaç yaşlı insanlara esas itibarı ile gündüzleri bakım veren uygun tesislerde sunulur. Bakıma muhtaç akrabalarına bakım veren birçok kişi her gün veya belirli günlerde bu hizmetten faydalanmaktadır. Bu sayede bakıma muhtaç yaşlıların bakım veren akrabaları iş hayatları veya özel hayatları sebebiyle meşgulken yaşlıların gündüz bakımı garanti altına alınmış olur. Yaşlılara yönelik bu gündüz bakım hizmeti öncelikle bakıma muhtaç yaşlılara sunulmaktadır.
Gündüz bakımındaki görevler öncelikle yaşlıların vakitlerini iyi bir şekilde geçirmesine ve tabii ki bakımlarının yapılmasına odaklanmaktadır. Bu kurumlarda bakılan yaşlılar çeşitli etkinliklerden faydalanabilmektedir: Günlük faaliyetler arasında el işleri gibi kreatif çalışmalardan hafif jimnastiğe, şarkı söyleme ve hafıza egzersizleri gibi eğlence programlarına kadar birçok faaliyete yer verilmekte ve yaşlılar farklı konuklarla da vakit geçirebilmektedir. Bu anlamda gündüz bakımının tanımı salt bakımdan çok daha fazlasıdır. Bu sebeple yaşlılar için gündüz bakımevlerinin sunduğu hizmetler ihtiyaca yönelik olarak belirlenir. Gündüz bakım evlerinin birçoğunda yaşlıların evden alınıp eve teslim edilmesi de sunulan hizmetlere dâhildir. Yani bakıma muhtaç kişiler evden alınır ve gündüz bakımı sonrasında tekrar eve bırakılırlar. [5]
Yatılı Bakım Olanakları – Kısa Süreli Bakım
(Alm. “Kurzzeitpflege”)
Bakıma muhtaç kişilerin evde yeterince bakılamadığı durumlar vardır. Mesela bakım veren kişinin tatil veya hastalık sebebiyle bakım sağlayamaması ya da belirli zamanlarda yoğun bakımın gerekli olması veya bakıma muhtaçlık durumunun çok ani bir şekilde oluşması gibi hâllerde böyle bir durum yaşanabilir. Tam da bu tür durumlar için yatılı bir bakım kurumunda sigorta tarafından üstlenilen kısa süreli bakım hizmetleri mevcuttur.
Bakıma muhtaç bir kişinin sınırlı bir süre için tam yatılı bakıma ihtiyaç duyması durumunda kısa süreli bakımdan söz edilir. Bu genellikle bir hastane yatışı sonrasında veya evde verilen bakıma bir süre ara verilmesi gerektiğinde söz konusu olur. Bakım sigortası, kısa süreli bakım masraflarının büyük bir kısmını üstlenir. Kısa süreli bakım, takvim yılı başına sekiz haftalık bir süre ile sınırlıdır. Bakım sigortası bu süre içinde yatarak tedavi masraflarının bir kısmını karşılar. Ancak azami tutar yıllık 1.774 Euro ile sınırlıdır. Bu tutar genellikle sekiz haftalık sınır süreye ulaşılmadan önce tükenir. Bakım derecesi en az 2 olan ve evde bakımı geçici olarak mümkün olmayan tüm bakıma muhtaç kişiler maddi destekli kısa süreli bakım alma hakkına sahiptir. [6]
Uzun Süreli Bakım/Bakım evinde Yatılı Bakım
(Alm. “Langzeitpflege/Stationäre Pflege im Pflegeheim”)
Uzun süreli bakımda, bakıma muhtaç kişiler genellikle bir bakımevinde uzun süreli olarak gece-gündüz bakılır. Tıbbi uzman personel günün 24 saati bu kişilere hizmet verir. Bu sayede bakıma muhtaç kişilere, özellikle de daha yoğun bir bakıma ihtiyaçları veya demans rahatsızlıkları varsa, kişiye özel ve kapsamlı bir bakım hizmeti sunulur. Yataklı tedavi kurumlarındaki uzman personel, gerekli olan bakım hizmetlerinin tüm inceliklerini bilir ve bu nedenle bakım veren yakınların tüm yükünü alabilir. Bunun sonucunda aile üyeleri bakıma muhtaç yakınlarıyla daha çok ilgilenebilirler ve onunla daha fazla zaman geçirebilirler. Beraber gezilere çıkabilir ve sohbetler edebilirler. Ayakta mı yoksa yatarak mı bakım verileceği kararı da mevcut koşullara bağlı olarak bakıma muhtaç kişiye veya yakınlarına bırakılmamış olur. Bakımevinde konaklama; örneğin akrabaların veya ayakta tedavi hizmeti sunan kurumların (artık) bakım ihtiyaçlarını karşılayamadığı, bakıma muhtaç kişinin tek başına yaşadığı ve giderek yalnızlaştığı, mevcut yaşam alanının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uyarlanmadığı, hastanın durumunun kısa süreli yoğun tıbbi bakım gerektirdiği, bakım verenlerin evde bakımı sağlamak için gerekli düzenlemeleri yapmak için zamana ihtiyaç duyduğu durumlarda mantıklıdır.
Görüldüğü üzere Almanya’da yaşlı bakım hizmetlerinden faydalanmanın birçok yolu mevcuttur. Hangi seçeneğin kişiye daha uygun olduğu ilgili belediyedeki bir bakım danışmanı ile daha iyi bir şekilde belirlenebilir ve duruma göre uyarlanabilir. Bakıma muhtaç kişiler ve yakınları için mümkün olan en iyi sonuca ve mali olanaklara ulaşmak için sağlık sigortası ve ilgili sağlık sigortasının tıbbi hizmet departmanı (Alm. “Medizinische Dienst der Krankenkassen”, MDK) sürece dâhil edilmelidir.
Dipnotlar
[1] https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Gesundheit/Pflege/_inhalt.html
[2]https://www.bundesgesundheitsministerium.de/pflegedienst-und-pflegesachleistungen.html
[3]https://www.wohnen-im-alter.de/einrichtung/wohnformen/senioren-wg
[4]https://www.pflege.de/altenpflege/betreutes-wohnen/
[5]https://www.seniorenlebenshilfe.de/dienstleistungen-fuer-senioren/tagespflege/
[6]https://www.pflege.de/altenpflege/kurzzeitpflege/
Bu içerik 320. Sayıda yayımlanmıştır
