Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nın Faturası Evsizlere Kesildi
2024 Yaz Olimpiyat Oyunları'nın gerçekleştirileceği Fransa'nın başkenti Paris'te son bir yıldır evsizler, kamu gücü ile başka bölgelere gönderiliyor. Madalyonun Diğer Yüzü adlı kolektifin hazırladığı rapor, durumu gözler önüne seriyor.
Madalyonun Diğer Yüzü adlı kolektif (Le Revers de la Médaille), kısa bir süre önce bir rapor yayınladı. Bu rapor, Paris 2024 Olimpiyat Oyunları öncesinde Fransa’nın başkenti Paris ve çevresindeki banliyölerin bulunduğu Île-de-France bölgesinde yaşayan insanların durumunu ele alıyor. Raporda belirtilen bulgulara göre, önümüzdeki günlerde başlayacak olan Olimpiyat Oyunları öncesinde bir “toplumsal temizlik” yapılıyor. Ancak kamu yetkilileri bu durumun varlığını reddediyor.
Evsizler Son 1 Yıldır Paris’ten Zorla Tahliye Ediliyor
16 Nisan’da Yunanistan’da Olimpiyat Oyunları’nın simgesi olan meşalenin görkemli bir şekilde yakılmasının ertesi gününde, Paris’in güneyindeki Vitry-sur-Seine‘de bulunan ve evsizlerin yerleşim alanı olarak kullandığı eski bir fabrikadan yaklaşık 300 kişi tahliye edildi. Kullanılmayan bu eski fabrikanın Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nın başlangıcından 100 günce önce boşaltılması, sembolik bir öneme sahip. Bu operasyon, Île-de-France bölgesinde 2023’ün başından bu yana düzenlenen üçüncü büyük tahliye operasyonu oldu. Bundan önce -2023’ün nisan ayında- yaklaşık 400 kişi, Olimpiyat köyünün eteklerinde bulunan “Unibéton” bölgesinden tahliye edilmişti. Yine aynı şekilde Temmuz 2023’te de Thiais yerleşim bölgesinden yaklaşık 200 kişi zorla çıkarılmıştı.
Evsizleri hedef alan diğer polis operasyonlarının yanı sıra bu tahliyelerin ardından, 80’den fazla dernek, Olimpiyat Oyunları öncesinde Île-de-France sokaklarında gerçekleştirilen “toplumsal temizliği” kınamak için Ekim 2023’te Madalyonun Diğer Yüzü‘nin girişimiyle bir araya geldi. Kolektifin sözcüsü ve Médecins du Monde (Dünya Doktorları) Koordinatörü Paul Alauzy, “Bu ‘toplumsal temizlik’ terimini kullanmamıza olanak tanıyan çeşitli ipuçları var.” açıklamasını yaptı ve ekledi:
“Tahliye operasyonları yeni değil, sırf Olimpiyat Oyunları amacıyla yapılmıyorlar. Ancak bu süreçte, tahliye operasyonlarının sıklığı ve tahliye edilen insanların sistematik olarak Fransa’nın başka bölgelerine gönderilmesi, bize Olimpiyat Oyunları öncesinde bir toplumsal temizlik yapıldığını düşündürüyor.”
Madalyonun Diğer Yüzü’nün hazırladığı raporda, çeşitli dernek ve kolektifler, Île-de-France’da Nisan 2023’ten Mayıs 2024’e kadar ellerinde bulunan verileri ve saha gözlemlerini sunuyor. Bu çalışma, güvencesiz insanlara karşı uygulanan “toplumsal temizliği” gözler önüne seriyor: Oluşan bu durum büyük ölçüde Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları’nın organizasyonuyla bağlantılı. Madalyonun Diğer Yüzü’nün yayımladığı raporda, “Birçok gösterge, Olimpiyat Oyunları’nın güvencesiz insanların dağıtılması ve uzaklaştırılmasında hızlandırıcı bir rol oynadığını gösteriyor.” sözleriyle bu durum tasvir ediliyor.
Güvencesiz İnsanlara Verilen Gıda Yardımı Bile Kısıtlanmak İstendi
Tarif edilen bu “toplumsal temizlik” stratejisi, kamu otoriteleri tarafından istenmeyen toplum kesimlerinin Olimpiyatlar’ın düzenleneceği şehirlerden tahliye edilmesini, yasa dışı olarak ülkede bulunanların sınır dışı edilmesini ve evsizlerin görünmez hâle getirilmesini içeriyor. Bu stratejiyle, kent merkezlerindeki evsizlere veya sığınmacılara ait çadırlardan oluşan yerleşim alanlarının dağıtılması ve bu insanların başkent Paris’ten uzakta tutulması hedefleniyor. Rapor, bunun yeni bir uygulama olmadığını ancak Paris 2024 Olimpiyat Oyunları yaklaştıkça daha fazla başvurulur hâle geldiğini gösteriyor: Kamu otoritelerinin Olimpiyat Oyunlarını bu dezavantajlı gruplardan “kurtulmak” için bir fırsat olarak gördüğüne dikkat çekiyor. Tahliyeler, Eylül 2023’ten bu yana önemli ölçüde hızlandı. 2023’ün son 4 ayında 16 operasyon yapılmışken, 2024’ün ilk 5 ayında ise 26 operasyon düzenlendi. 2022 yılının tamamında yapılan tahliye operasyonu sayısına şimdiden ulaşıldı.
Kamusal alanlardaki bu gayriresmî yerleşimlerin dağıtılmasına ilişkin valilik emirleri Şubat 2024’ten bu yana katlanarak arttı. Ayrıca, Ekim 2023’te Paris’in 10. ve 20. bölgelerinin belirli kısımlarında sokaklarda yaşayan dezavantajlı gruplara gıda dağıtımı valilik kararı ile yasaklanmış ama bir dernek kolektifinin başlattığı itirazın ardından askıya alınmıştı. Bu durum, kamu otoritelerinin bu grupları şehirden göndermek için uyguladığı stratejiyi açıkça gösteriyor. Zaten zor şartlar altında yaşayan ve gözlerden uzaklaştırmak amacıyla yerinden edilen bu insanlar arasında çok sayıda çocuk da bulunuyor.
“Toplumsal Temizliğin” Amacı: Şehirlerin “Kartpostal” Görünümüne Bürünmesi
Bir yıldan fazla bir süredir dezavantajlı gruplar, yetkililer tarafından hedef alınıyor: Evsizler, göçmenler, Romanlar ve uyuşturucu bağımlıları. Madalyonun Diğer Yüzü Koordinatörü Antoine de Clerck, “kartpostal gibi güzel bir şehir” yaratmak için bu grupların gözlerden uzak tutulmaya çalışıldığını dile getiriyor: “Sahada gözlemlediklerimiz, yurt dışındaki önceki Olimpiyat Oyunları sırasında yaşananları yansıtıyor: Toplumdan en fazla dışlanmış kesimlerin, kameralar ve turistler tarafından görülmesini istemiyoruz.”
Yetkililer ise, birkaç aydır uygulanan tahliye politikasının Olimpiyat Oyunları’nın Paris’te düzenleniyor olmasıyla bağlantılı olduğu görüşünü reddediyor. Dönemin Spor ve Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları Bakanı Amélie Oudéa-Castéra, geçtiğimiz mart ayında yaptığı açıklamada, “Bunun Olimpiyat ve Paralimpik Oyunlarıyla hiçbir ilgisi yok, toplumsal bir temizlik yok.” sözlerini sarf etmişti. Ancak derneklerden alınan ve sahadaki gözlemlere dayanan geri bildirimlere göre, elde edilen çeşitli rakamlar Spor Bakanı’nın sözleriyle çelişiyor: Olimpiyat Oyunları öncesindeki bu dönemde -önceki yıllara kıyasla- tahliyelerde açık bir artış olduğu görülüyor.
Yetkililerin bu açıklamaları, STK’ların dile getirdiği endişeleri dindirmedi. 2024’ün başında, kamu denetçiliği makamının Fransa karşılığı olan Haklar Savunucusu Claire Hédon, “(Olimpiyatlar öncesinde) ‘istenmeyen’ olarak görülen kişilerin kamusal alandan tahliye edilmesi” ve ayrıca “kamuoyunun yönlendirilmesi” konusunda bağımsız bir soruşturma başlattığını duyurmuştu. Fakat soruşturmanın sonucuyla ilgili bir rapor hâlâ yayımlanmış değil. Benzer şekilde, Birleşmiş Milletler’in yeterli barınma konusundaki özel raportörü Balakrishnan Rajagopal de geçtiğimiz nisan ayında Fransa’yı “ötekileştirilmiş grupların görünmez kılınması” konusunda sorguladı: “Olimpiyatlar Oyunları’ndan önce Paris’i güzelleştirmek için yapılan tahliyeler, Çin’in, Hindistan’ın ve diğer birçoklarının diğer mega etkinliklerden önce yaptıklarına benziyor. Fransa bu yapılanı nasıl haklı çıkarıyor?” (P)
