İsviçre İslam Çatı Kuruluşları Federasyonu (FIDS)
İsviçre’de nüfusun yüzde 5’ini oluşturan Müslüman toplumu devlet karşısında temsil etme iddiasına sahip olan İsviçre İslam Çatı Kuruluşları Federasyonu (FIDS), Müslüman karşıtı söylemden doğrudan etkileniyor.
İsviçre İslam Çatı Kuruluşları Federasyonu (FIDS) Batı Avrupa’daki İslami temsil kurumlarından biri. FIDS hakkında bilgi sunmadan önce, İsviçre’de Müslümanlarla ilgili temel bilgileri hatırlamakta fayda var:
İsviçre ya da resmî ismiyle İsviçre Konfederasyonu, 26 kantondan oluşan ve dört resmî dilin konuşulduğu bir ülke. Nüfusun yüzde 64’ünün Almanca, yüzde 23’ünün Fransızca, yüzde 8’inin ise İtalyanca konuştuğu İsviçre’de az sayıda kişi tarafından Romanşça da konuşuluyor.
İsviçre’de Ne Kadar Müslüman Yaşıyor?
İsviçre Federal İstatistik Dairesinin 2018 sayımına göre ülkede 8,5 milyon nüfusun yüzde 35,2’sini Roma Katolikleri, yüzde 23,1’ini Evanjelistler, yüzde 28’ini herhangi bir dine mensup olmayanlar, yüzde 5,3’ünü ise (yaklaşık 450.000 nüfusla) Müslümanlar oluşturuyor.
İsviçre’de kendisini Katolik olarak kayıt ettirmiş vatandaşlar kiliselere vergi ödemek zorunda. İstatistiklerde “herhangi bir dine mensup olmayan” nüfusun yüksek olmasının sebeplerinden birisi de bu kilise vergisi. Kiliseye vergi ödemek istemeyenler, doldurdukları vergi beyannamesinde kendilerini dinsiz olarak tanımlıyorlar.
Ülkedeki 450.000’lik Müslüman nüfusu büyük oranda Balkan ülkelerinden gelenler oluşturuyor. İkinci büyük kitle ise Türkiye kökenli Müslümanlar. İsviçre’de yaklaşık 120.000 Türkiye kökenli yaşıyor. Bunun yaklaşık 40.000’i İsviçre vatandaşlığına da sahip olan çifte vatandaş Türkler. Yani İsviçre’de 40.000 kişi hem Türkiye’de hem de İsviçre’de oy kullanma hakkına sahip.
“İsviçre ve İslam” denildiğinde herkesin aklına ilk olarak minare yasağı gelir. 2000’li yıllarda İsviçre’de bulunan üç adet minareli camiye ilaveten bir tane daha yapılmak istendiğinde bu proje siyasi bir krize dönüşmüştü. İsviçre’nin en güçlü sağcı partisi İsviçre Halk Partisinin (SVP) girişimleri ve başlatılan referandum sonucu 29 Kasım 2009 yılında halk tarafından yüzde 57,05’lik bir oranla kabul edilen yasa, ülkede bu tarihten sonra minareli cami yapımını yasakladı. Yasa daha önce inşa edilmiş olan minareli camileri ise etkilemedi.
İsviçre’de İslam Temsil Kurumu: FIDS
İsviçre’deki Müslümanları temsil eden kantonlar düzeyinde birçok kuruluş var, fakat İsviçre devlet makamları karşısındaki çatı kuruluşu olarak kabul edilen kurum İsviçre İslam Çatı Kuruluşları Federasyonu (Alm. “Föderation islamischer Dachorganisationen Schweiz” – FIDS).
FIDS, 2006 yılında özel bir çalışma ile Müslümanları kantonlarda temsil eden kurumların da katılımıyla, Boşnak, Türk ve Arnavut gibi farklı etnik kökenden Müslümanların organize olduğu kuruluşlar tarafından kuruldu. FIDS’in ilk başkanı rahmetli Filistinli Doktor Hisham Maizar idi. O dönemde İsviçre’de Müslümanları toplu hâlde temsil eden bir kuruluş yoktu ve tabanı olmayan kişiler Müslümanları temsil ettiği iddiasında bulunmaya başladı. Dolayısıyla yanlış yönlendirmelerin önüne geçmek için FIDS hızlı bir şekilde resmiyete kavuştu.
12 Müslüman çatı kuruluşunun oluşturduğu bir federasyon olan FIDS’in bünyesinde Zürih, Waadt ve Aarau kantonlarını temsil eden İslami kuruluşların yanı sıra, Arnavutlar, Bosnalılar, İsviçre Diyanet Vakfı ve İsviçre İslam Toplumu (SIG) da yer almaktadır. FIDS, İsviçre’de bulunan takriben 300 cami ve derneğin 200 kadarını bünyesinde barındırmaktadır.
İsviçre’de Dinî Cemaat Statüsü
İsviçre’de dinî cemaat statüsü federal düzeyde değil, kantonlar bazında tanınmaktadır. Bu resmî tanıma örneğin Basel’de olup, Zürih’te gerçekleşmeyebilir. Ayrıca bu tanıma sürecinin İsviçre’de çok yavaş ilerlediği de söylenebilir. Nitekim SVP partisine mensup eski İçişleri Bakanı Christopf Blocher, İsviçre’de Hristiyan cemaatlerin tanınmasının 100 yıl aldığını söyleyerek Müslümanların dinî cemaat olarak tanınması konusunda “yavaş gelin” ifadelerinde bulunmuştur.
Kendisine bağlı kurumlar kantonlarda dinî cemaat olarak tanınmış olmasa da FIDS’in temsil gücü yüksek olup, kurum başbakanlık ve parlamento araştırma komisyonlarına fikir beyan etmesi için çağrılmaktadır. Örneğin radikallikle mücadele yasa tasarısı çıkarılırken veya helal et kontenjanlarına kısıtlama getirilmek istenirken parlamento çalışma gruplarında görüş alınması için çağrılmaktadır. Aynı şekilde FIDS, İsviçre Ordusunda Müslüman manevi rehberlik personeli temin edilmesi için Savunma Bakanlığı ile beraber çalışmaktadır.
Ayrıca Müslüman karşıtı ırkçılıkla mücadele için bünyesinde bir hukukçu çalıştırmakta ve rapor edilen nefret suçlarını resmî makamlarla paylaşmaktadır. Polis teşkilatı ile de irtibatı olan FIDS üyeleri, ortak projeler yürütmekte ve radikalizmi önlemek adına çalışmalar yapmaktadır. Bunun yanında FIDS, kendisini liberal ve insan hakları savunucusu olarak tanımlayan bazı isimlerin de hedef tahtasında bulunmaktadır.
FIDS bünyesinde ırkçılık ile mücadele sorumlusunun yanında, internet sitesi, medya takibi ve günlük sekretarya işlerine bakan toplamda dört yarı zamanlı çalışan bulunmaktadır. Bu mesai toplamda bir buçuk tam zamanlı istihdama denk gelmektedir. Kurumun diğer çalışanları gönüllü olup çalışmalarını meslek hayatlarının yanı sıra yürütmektedir. FIDS’in güncel başkanı Dr. Montassar Benmrad isimli Tunuslu bir mühendistir.
İsviçre’de FIDS’e dair tartışmalar, kurumun Müslümanları temsil gücü etrafında dönmektedir. Bu tartışma, İslam karşıtı söylemden de büyük oranda etkilenmektedir. Mart ayında halk oylamasına sunulacak olan burka takma yasağı, FIDS tarafından eleştirilmektedir. İsviçre’de ancak 70 ila 100 kişinin burka taktığı düşünüldüğünde bu oylamanın ne kadar sembolik olduğu anlaşılmaktadır.
