ABD’nin BMGK destekli Ateşkes Planı Belirsizliklerle Dolu
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) kabul edilen ABD Başkanı Joe Biden'ın açıkladığı Gazze'de 3 aşamalı ateşkes teklifi tasarısına İsrail'den net bir yanıt gelmezken, planın detaylarında kalıcı ateşkese dair ifadelerin yer almaması belirsizliğe yol açıyor.
ABD Başkanı Joe Biden‘ın 31 Mayıs’ta Beyaz Saray’da düzenlediği basın toplantısında açıkladığı ve ilk aşamasında Gazze’de hemen ateşkes öngören 3 aşamalı teklifine destek talep eden karar tasarısı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) kabul edildi. 15 üyeli BMGK’de yapılan oylamada, ABD’nin sunduğu karar tasarısı 14 “evet” oyu alırken, Rusya “çekimser” oy kullandı.
Kabul edilen kararda, Mısır, ABD ve Katar tarafından yürütülen diplomatik çabalara işaret edilirken, 31 Mayıs’ta Biden’ın sunduğu 3 aşamalı teklif memnuniyetle karşılandı. İsrail’in, Biden’ın teklifini kabul ettiği belirtilen kararda, Hamas’a da teklifi kabul etme ve uygulama çağrısı yapıldı. Ancak karar, İsrail’in Gazze’deki saldırılarını kalıcı olarak sonlandıracak net bir ifadeyi barındırmaması nedeniyle belirsizlikler içeriyor.
3 Aşamalı Plan
Kararda, böylelikle 3 aşamalı teklif uyarınca; ilk aşamada hemen ateşkes, kadın, yaşlı ve yaralı esirlerin serbest bırakılması, Filistinli esirlerin takas edilmesi, İsrail güçlerinin Gazze’de nüfus bulunan yerlerden çekilmesi, insani yardımın artması, temel hizmetlerin yeniden inşası, Filistinli sivillerin Gazze’nin kuzeyi dahil tüm şerit genelinde evlerine dönmesinin ve uluslararası toplumun gerekli konut katkısı yapmasının sağlanacağı kaydedildi.
Tarafların anlaşmasının ardından ikinci aşamada, krizin nihai olarak sonlandırılması için geri kalan esirlerin tümünün serbest bırakılmasının talep edildiği kararda, İsrail’in tüm Gazze’den çekilmesi istendi. Kararda, üçüncü aşamada, Gazze için birkaç yıla yayılan yeniden inşa planının başlatılacağı belirtilirken, ölen esirlerin de cesetlerinin teslim edilmesi öngörüldü.
İlk aşama için müzakerelerin 6 haftadan fazla sürmesi hâlinde ateşkesin müzakereler bitene kadar devam edeceği belirtilirken, tarafların anlaşma hükümlerine uymasının önemi vurgulanarak, BMGK ve BM üyelerinden destek istendi. Kararda, iki devletli çözüme destek verilirken, Gazze Şeridi ve Batı Şeria’nın Filistin Yönetimi altında birleşmesinin önemine işaret edildi.
“Tampon Bölge”ye Karşı Çıkan İfade Çıkarıldı
ABD’nin müzakerelere açtığı ilk karar tasarısında, İsrail güçlerinin, Gazze’de nüfus bulunan yerlerden çekilmesi desteklenirken, Gazze’de “tampon bölge” oluşturulmasına karşı çıkılmıştı. Oylamaya sunulan son metinde, “tampon bölge”ye karşı çıkılan ifadenin silinmiş olması ise dikkat çekti.
Diğer taraftan Biden’ın teklifinin karar metnine yazılı olarak eklenmemesi tepki çeken diğer bir husus oldu. Biden, İsrail’in 3 aşamadan oluşan yeni ateşkes önerisi sunduğunu ve ilk aşamada 6 haftalık ateşkes sürecinde İsrail’in Gazze’deki yerleşim yerlerinden çekilmeyi ve tarafların elindeki esirlerin bir bölümünün serbest bırakılmasını öngördüğünü bildirmişti.
ABD, 7 Ekim’in ardından farklı BMGK üyelerinin sunduğu Gazze’de ateşkes talep edilen birçok karar tasarısını veto etmişti.
Filistin Devlet Başkanlığından Karara Destek
Filistin resmi haber ajansı WAFA’ya göre, Filistin Devlet Başkanlığı, BMGK’nın Gazze’de ateşkes kararına ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, “Bu kararın alınması, Gazze Şeridi’ndeki halkımıza karşı devam eden soykırım savaşını durdurmak için doğru yönde atılmış bir adımı temsil ediyor.” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, tüm tarafların bu kararın uygulanması için sorumluluk alması gerektiğine dikkat çekilerek, kararın Filistin yönetiminin, “İsrail saldırılarının derhal durdurulması, işgal güçlerinin Gazze Şeridi’nin tamamından çekilmesi ve insani yardımın girişi” gibi taleplerine uygun olduğu vurgulandı.
BMGK’nın kararının iki devletli çözüm vizyonuna bağlılığını teyit etmesi anlamına geldiği belirtilen açıklamada, bu bağlamda, işgalin sona ermesine ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına yol açacak siyasi bir çözümün uygulanması yönünde ciddi şekilde çalışmanın gerekliliği ifade edildi.
İsrail Gerçekten Ateşkesi Kabul Etti mi?
Kararda İsrail’in Biden’ın teklifini kabul ettiği savunulurken, İsrail Gazze’deki saldırılarını “tüm hedeflerine ulaşmadan” sona erdirmeme noktasında ısrar ediyor.
İsrail’in Biden’ın teklifini kabul ettiği belirtilmesine rağmen, Netanyahu ve İsrailli yetkililerden Biden’ın duyurduğu ateşkes teklifine karşı açıklamalar yapıldı. Biden 31 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, önerinin İsrail’e ait olduğunu söylese de Netanyahu, “belirlenen tüm hedefler” gerçekleşinceye kadar saldırılarına devam edeceklerini duyurdu. Netanyahu ayrıca, İsrail’in önerdiği ile Biden’ın sunduğu teklif arasında “boşluklar” olduğunu öne sürdü.
İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir de Netanyahu’nun ABD Başkanı Biden’ın açıkladığı ateşkes teklifini kabul etmesi durumunda hükûmeti devirme tehdidinde bulundu. Öte yandan İsrail Başbakanlığı, esir takası anlaşması kapsamında Gazze’deki saldırıları kalıcı olarak sona erdirmeyi kabul ettiğine ilişkin İsrailli “Kanal 12” televizyonunun haberini de yalanladı. Başbakanlık açıklamasında, İsrail’in “tüm hedeflerine ulaşmadan” Gazze’deki saldırılarını bitirmeyi kabul ettiği iddiasının “tamamen yalan olduğunun” belirtilmesi, İsrail tarafının ateşkese yanaşmadığına işaret ediyor.
Hamas Ne Cevap Verecek?
Hamas, BMGK kararındaki ilkeleri uygulama konusunda aracılarla müzakereye hazır olduğunu duyururken, ateşkesin uygulanması için İsrail’in saldırılarının kalıcı olarak sonlanmasını şart koşuyor.
Hamas’tan yapılan açıklamada, “BMGK kararında yer alan kalıcı ateşkes, Gazze’den tamamen çekilme, esir takası, Gazze Şeridi’nin yeniden inşası ve yerinden edilenlerin geri dönüşü maddelerinin memnuniyetle karşılandığı” vurgusu yapıldı.
Açıklamada ayrıca, Hamas’ın, başta İsrail’in yenilgiye uğratılması, Filistinlilerin yurtlarına geri dönüşü ve kendi kaderini tayin hakkı olan tam egemenlik ile başkenti Kudüs olan tam bağımsız Filistin devletinin kurulması dahil, ulusal haklarını elde etmek için halkın tümüyle birlikte verdiği mücadeleye devam edeceğine dikkati çekildi. (AA, P)
