Savaşın Güncel Bilançosu: “Filistinliler Gazze’de Her Şeylerini Kaybetti”
Gazze’de savaşın Filistinliler üzerindeki korkunç etkileri gündemde. Savaş sürerken bölgede insani yardım ve sağlık hizmetlerine devam eden UNRWA’nın Sağlık Direktörü Dr. Akihiro Seita, Gazze’deki acı bilançoyu paylaştı.
Gazze’deki savaşın Filistinlilerin yaşamı üzerindeki etkisi akıl almaz boyutlara ulaştı. Euro-Med Human Rights Monitor’un mayıs ayında yayımladığı verilere göre Gazze’de 15 bin 971’i çocuk, 10 bin 382’si kadın olmak üzere 43 bin 640 kişi öldürüldü. Bu sayıya, enkaz altında kaldığı için cesetlerine hâlâ ulaşılamayan binlerce insan da dâhil.
Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Sağlık Direktörü Dr. Akihiro Seita, 7 Ekim’den beri savaş altındaki Gazze Şeridi’nin son durumu hakkında geçtiğimiz hafta bilgi verdi. 7 Ekim itibarı ile Gazze’de 1,7 milyon Filistinlinin yerinden edildiğini belirten Dr. Seita, şimdiye kadar 2,2 milyon Filistinlinin en az bir kez yerinden edildiğini, birçok kişinin ise on defadan fazla kaldığı yeri terk etmeye mecbur bırakıldığını söyledi. UNRWA’nın paylaştığı verilere göre Gazze’de 82 binden fazla yaralı var. 10 binden fazla kişiye ise ulaşılamıyor.
Gazze’de Sağlık Tesislerine Erişim İmkânsızlaştı
Geçtiğimiz aylarda “terör” suçlamasıyla İsrail’in hedefinde olan UNRWA, Gazze Şeridi’nde Filistinli mülteciler için kilit bir rol üstlenmiş durumda. UNRWA, savaş öncesinde Gazze’de yaşayan 1,3 milyonun üzerinde Filistinli mülteciye 22 sağlık merkezinde temel sağlık hizmetleri sağlıyordu. Ayrıca bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilgili kapsamlı sağlık hizmetleri, mevcut hastalıklara yönelik poliklinik hizmetleri, psikososyal destek ve okul sağlığı hizmetleri sunuyordu. Kurum ayrıca Gazze’deki Filistinli mültecilerin ikincil sağlık ihtiyaçlarını desteklemek amacıyla hastane hizmetlerini de destekliyordu.
Gazze’de savaş öncesinde UNICEF’in desteğiyle tüm çocuklara aşı yapmaya başlanmış ve aşılanma kapsamı neredeyse yüzde 100’e ulaşmıştı. 7 Ekim’in ardından ise Gazze’de benzeri görülmemiş bir durum yaşandı. Gazze’nin kuzeyinden başlayan tahliye ve yoğun bombardıman sonucu sağlık tesislerine ve tıbbi malzemelere erişim bütünüyle engellendi.
Gazze’de 6 Bin Kişiye 1 Duş İmkânı Düşüyor
UNRWA’nın Gazze’deki 22 sağlık merkezinden güncel durumda yalnızca 7 tanesinin hizmet verebildiğini, bunlardan ise sadece 3’ünün yerleşik merkezler olduğunu belirten Dr. Seita, diğer 4 geçici sağlık merkezinin elektrik ve internet gibi temel hizmetlerden yoksun olmasına rağmen temel hizmetleri sunmak için mümkün olduğunca donatıldığını ifade ediyor.
UNRWA’nın verilerine göre Gazze’de konut binalarının yüzde 60’ından fazlası, ticari tesislerin ise yüzde 80’inden fazlası yıkılmış durumda. Mevcut sığınakların kapasitesi ise yetersiz. Gazze’de savaştan kaçanların sığındığı UNRWA tesislerinde 600 kişiye bir tuvalet, 6 bin kişiye ise bir duş düşüyor.
Gazze’de savaş nedeniyle yerinden edilmiş kişilerin insanlık dışı yaşam koşullarını gözler önüne seren Dr. Seita, mevcut durumun yanı sıra bulaşıcı hastalıkların da arttığına değiniyor. Halk sağlığı sisteminin çöküşü ile Gazze’de aşırı ilaç tüketimi ve sağlık merkezlerinde yüksek hasta yükü söz konusu. Sadece malzeme ve aşıların değil, aynı zamanda bilgi ve raporlama sistemlerini destekleyen elektronik sağlık sisteminin de yitirildiği Gazze’de UNRWA’nın ana deposundaki tıbbi malzemelerin çoğu kaybolmuş durumda. Mevcut olağanüstü hâlde Ürdün’den Gazze’ye tıbbi malzeme sağlanmasına çalışılıyor.
Hijyen Kaynaklı Hastalık Vakalarında Artış
Gazze’de yerinden edilme, sığınaklardaki yaşama koşulları, yaralanmalar, bulaşıcı hastalıklar ve hijyen ve sanitasyon eksikliğinden kaynaklı vaka sayılarında artış yaşanıyor. Dr. Seika’ya göre Gazze’de ishal vakalarında 68 kat, kanlı ishal vakalarında 44 kat ve akut sarılık vakalarında 452 kat artış söz konusu. Bu hastalıklar başta savunmasız çocukları ve hamile kadınları etkiliyor. Bu da ilaç tüketiminde büyük bir artışa neden oluyor.
Gazze Şeridi’nde 2.2 milyon insan sahil bölgesinde mahsur kalmış durumda. 6 Mayıs’tan bu yana 800 binden fazla kişi Refah’tan hâlihazırda kabalalık yerlere, sahil bölgesine ve ortadaki bölgeye tahliye edildi. Bazı insanların enkaz arasında yaşadığını, elektrik ve su gibi temel ihtiyaçlarından yoksun olduğunu, ölülerin defnedilmesi için uygun koşullar olmadığını ve aylardır toplu definlerin yapıldığını belirten Dr. Seika, “Gazze’de şu anda yaşayanların da ölenlerin de saygı görmediği bir durum içindeyiz.” dedi.
Dr. Seika, sığınakların sahil bölgelerinde ve Mevasi bölgesine kurulduğunu, iki hafta öncesine kadar Refah bölgesinde 22 tıbbi merkez mevcutken bunların tamamının zarar gördüğünü ve yerinden edilmiş kişilerin çoğunun Orta Bölge’ye taşındığını belirtti. UNRWA bu nedenle Orta Bölge’deki ve Mevasi bölgesindeki sığınaklarda tıbbi merkezlerin sayısını arttırmış durumda.
Olağanüstü Durumlarda Sağlık Çalışmaları
Savaş esnasında Gazze’ye uluslararası yardım kuruluşlarının girmesi ve insani yardımın girişinin sağlanması oldukça zor. Bu yönüyle Gazze’de çalışmalarını sürdüren UNRWA savaş mağdurları için hayati bir öneme sahip. Gazze’deki gıda güvensizliği hâlihazırda 1,1 milyon kişiyi etkiliyor. UNRWA da UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü’nün desteğiyle, sığınaklardaki çocukların yetersiz beslenme taramasını sağlıyor. Dr. Seika, şimdiye dek sığınaklarda ve sağlık merkezlerinde 30 binden fazla çocuğun malnütrisyon taramasının gerçekleştiğini belirtiyor.
Gazze’de çocuklara ve hamile kadınlara beslenme takviyelerinin dağıtılması en büyük ihtiyaçlardan birisi. Hamile kadınlara anne sağlığı hizmetlerinin sürdürülmesi, hastanelerde güvenli doğumun gerçekleştirilmesi gibi çalışmaların yanı sıra UNRWA acil doğum sığınaklarında doktorlar ve hemşireler için kullanılmak üzere doğum kitleri hazırlayıp sunuyor. Ayrıca Gazze’de gebelikle ilgili ölüm oranlarını raporlamak için de bir çalışma yürütülüyor. UNRWA bunun dışında sığınaklarda 600 binden fazla kişiye psiko-sosyal destek sağlıyor.
Yaralıların Çoğu Ömür Boyu Engelli Kalacak
Savaşta yaralanan ve uzuvlarını kaybeden kişilere protezlerin sağlanmasıyla ilgili çalışmalar da büyük öneme sahip. 2019’da Gazze’de düzenlenen Büyük Dönüş Yürüyüşü’ndeki İsrail saldırılarında birçok Flistinli uzuvlarını kaybetmişti. 7 Ekim sonrasında Gazze’deki ampütasyon oranları ise benzersiz bir artış yaşadı.
Engellilere yönelik çalışmalar yapan Handicap International isimli kuruluş, Gazze’de 7 Ekim’in ardından uzuvlarını kaybeden ve ampüte edilen 10 bin kişiye destek hizmetleri sunduğunu açıkladı. Savaş yaralanması nedeniyle uzuvlarını kaybeden insanların uzun süreli ameliyatlara ihtiyaç duyduğunu, anestezik işlemler için gerekli tıbbi malzemenin ise Gazze’de bulunmadığını açıklayan kurum, “Gazze’de insani kriz artık çözülemeyecek bir durumda” ifadesini kullandı. Kurum, yaralıların birçoğunun, ömür boyunca engelli kalacakları tahmininde bulunuyor.
Dr. Seika da Gazze’de protez hizmetine devam edilebilmesi için ciddi bir şekilde desteğe ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Fizyoterapist gibi uzmanların bölgede var olduğunu belirten Dr. Seika, protez desteği için mali desteğin gerekli olduğunu ifade etti.
Her halükârda Gazze’de sağlık hizmetlerinde “savaş öncesi” kapasiteyi geri kazanmak imkânsız durumda. Gazze’de sağlık hizmetlerinin mevcut insanlık dışı durumla mücadele edebilmesinin bir “mucize” olduğuna değinen Dr. Seika, sağlık sisteminin tüm bileşenlerini kaybettiğini, buna rağmen UNRWA olarak tıbbi merkezler kurmayı başardıklarını söyledi. Dr. Seika’ya göre sağlık hizmetlerinin sürdürülebilmesi için personel ve destek gerekiyor: “Gazze’de birçok hemşire var, ancak sağlık hizmetlerini sağlamaya devam etmek ve Gazze’deki Filistinlilerin sağlık ihtiyaçlarının sürekli artışına yanıt verebilmek için daha fazla personelin işe alınması gerek. Gazze’yi yeniden inşa etmek için her türlü yardımı sağlıyoruz. Fakat Gazzeliler her şeyi kaybettiler ve her şeye ihtiyaçları var. Bu bir insani mesele. Politikaların dışında, insanlık hakkında konuşuyoruz.”
