TikTok Satıldı, Gözler X’te: Netanyahu’nun “Bilgi Savaşı” Stratejisi
Amerikan sermayesiyle beraber çalışmaya zorlanan TikTok, yeni sahibi Larry Ellison'un İsrail’e verdiği destek nedeniyle güvenlik tartışmalarını alevlendirdi. Netanyahu sosyal medyayı “savaşların yeni cephesi” ilan ederek sıradaki hedefin X olduğunu açıkladı. Bu gelişmeler, Gazze için sesini yükselten içerik üreticileri açısından ne anlama geliyor?
Gazze Şeridi’nde artan bir fikir birliğiyle soykırım yapmakla suçlanan İsrail’e yönelik tartışmalara, TikTok platformunun Amerikan sermayesine satışı yeni bir boyut ekledi. ABD merkezli yazılım devi Oracle’ın, TikTok’un ülkedeki operasyonlarının güvenliğini üstleneceği açıklaması, şirketin İsrail’e verdiği açık destek nedeniyle kamuoyunda güvenlik endişelerini artırdı.
ABD Başkanı Donald Trump, 25 Eylül’de imzaladığı başkanlık kararnamesiyle Çin merkezli TikTok’un ABD’deki operasyonlarının yerli yatırımcılara satılmasının önünü açtı. Oval Ofis’teki imza töreninde, aralarında Oracle’ın kurucusu Larry Ellison’ın da bulunduğu “ABD’yi seven” birkaç yatırımcının girişime dahil olduğunu söyleyen Trump, Oracle’ın güvenlikte büyük rol oynayacağını vurguladı.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da “ABD’deki tüm kullanıcı verilerinin Oracle tarafından işletilen güvenilir ve özel bir bulut ortamında saklanacağı” belirtildi. Ancak Ellison’ın yıllardır İsrail’e açıktan verdiği destek, şirketin TikTok üzerindeki rolünün İsrail lehine kullanılacağı yönündeki kaygıları güçlendirdi. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun sözleri de bu endişeleri doğrular nitelikteydi.
Netanyahu: ”Yeni Bir Savaş Aracı Olan Sosyal Medyayı Kullanacağız”
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, sosyal medyayı “yeni bir savaş aracı” olarak tanımladı. ABD operasyonlarında İsrail’e desteğiyle bilinen Oracle’ın TikTok üzerindeki rolüne değinen Netanyahu, bu adımın ardından sıranın Amerikan X platformuna geldiğini söyledi.
80. BM Genel Kurulu için bulunduğu New York’ta konuşan Netanyahu, X’in sahibi Elon Musk ile de görüşeceklerini belirterek, “Savaş araçlarını kullanmak zorundayız. Silahlar zamanla değişir,” ifadelerini kullandı. TikTok’un ABD’deki en kritik satın alma sürecinde olduğunu hatırlatan Netanyahu, bunun gerçekleşmesini beklediğini dile getirdi.
Musk’a “O bir düşman değil, bir dost” sözleriyle seslenen Netanyahu, X’in kontrolünü de elde etmeleri halinde “çok şey kazanacaklarını” savundu.
Netanyahu, New York’ta İsrail Yanlısı Fenomenlerle Buluştu
BM Genel Kurulu için New York’a giden İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ABD’deki İsrail yanlısı sosyal medya fenomenleriyle bir araya geldi. Debra Lea, Lizzy Savetsky, Emily Austin, Shay Szabo, Hannah Faulkner, Thatlatinozionist ve Danya Avner gibi isimlerle yapılan buluşma, sosyal medyada paylaşılan görüntülerle gündem oldu.
Fenomen Debra Lea’nın “İsrail’e desteği nasıl artırabiliriz?” sorusuna yanıt veren Netanyahu, sosyal medyanın savaşlarda kritik bir rol üstlendiğini vurguladı. Artık kılıçlarla değil, sosyal medya aracılığıyla mücadele edildiğini söyleyen Netanyahu, TikTok ve X gibi platformların satın alınmasını “en önemli stratejik hamle” olarak nitelendirdi.
Netanyahu’nun fenomenlere İsrail yanlısı içerik üretmeleri çağrısında bulunduğu iddia edildi. Bu görüşme, İsrail’in sosyal medyayı kontrol altına alma girişimlerinin bir parçası olarak yorumlandı ve yoğun eleştirilere yol açtı.
Oracle’ın Kurucusu Ellison: ”İsrail’e Derinden Bağlıyız”
1977’de Larry Ellison ve ortakları tarafından kurulan Oracle, ürettiği veri tabanları ve yazılım sistemleriyle kısa sürede dünyanın önde gelen teknoloji şirketlerinden biri hâline geldi. Ancak Ellison’ın yıllardır İsrail’e verdiği açık destek, şirketin TikTok üzerindeki rolünü tartışmalı kılıyor.
Ellison 2007’deki İsrail ziyaretinde, dönemin Likud lideri Benjamin Netanyahu ve Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile görüşmüş, Gazze sınırındaki Sderot kentinde bir tesisi güçlendirmek için 500 bin dolar bağış yapmıştı. Sonraki yıllarda da İsrailli yetkililerle temasını sürdürdü; 2019’da Netanyahu’ya açılan rüşvet davasında olası tanıklar arasında gösterildi. İsrail ordusunu “dünyanın en cesur insanları” diye nitelendirerek milyonlarca dolarlık bağışlarda bulundu.
2014’te bir etkinlikte “İsrail ordusunu desteklemek için elimizden geleni yapmalıyız” diyen Ellison, aynı yıl Oracle’ın CEO’luğunu bırakıp yönetimi Safra Catz ve Mark Hurd’a devretti. Hurd’ın ölümü sonrası Oracle’ın tek CEO’su olan İsrailli Catz, 2021’de Kudüs’te dev bir yeraltı veri merkezi kurduklarını açıklayarak, “Larry ve ben İsrail’e derinden bağlıyız. İsrail’i seviyoruz ve bu ülkenin buna ihtiyacı var,” ifadelerini kullandı. 81 yaşına gelen Larry Ellison’un film yapımcılığı yapan, 1983 doğumlu oğlu David, son yıllarda medya grubunun yönetiminde daha aktif rol alıyor.
TikTok, Gazze’de Yardım Ulaştırmak İçin Kritik Bir Kanal
Açlığın yaygınlaştığı ve insani yardım sisteminin çökmenin eşiğine geldiği Gazze’de, karşılıklı yardımlaşma ağları ve kitlesel fonlama girişimleri Filistinlilere doğrudan destek sağlıyor. TikTok ise bu kampanyaların yaygınlaşmasında önemli bir araç hâline geldi. Bu çabaların en bilinen örneklerinden biri, Şubat 2024’te başlatılan “Zeytin Dalı Operasyonu”. Gazze, Kongo ve Sudan’a odaklanan girişim, bağış kampanyaları başlatmak yerine mevcut yardımları doğrulayıp halka açık tablolarla görünür kılıyor. Böylece bağışçılar doğrudan desteklemek istedikleri aileleri veya projeleri seçebiliyor.
Bu yöntem sahadaki kişilerin acil tahliye, gıda, barınma ve tıbbi ihtiyaçlarını doğrudan duyurmasına olanak tanıyor. Bağışlar genellikle GoFundMe üzerinden toplanıyor, ancak Filistinli banka hesaplarına doğrudan ödeme yapılmadığı için transferler Western Union ya da PayPal gibi kanallara bağımlı. GoFundMe’nin fonları “uyumluluk incelemesi” gerekçesiyle geciktirdiği, PayPal’ın ise “yüksek riskli” hesapları dondurduğu yönünde eleştiriler var. Ayrıca İsrail yanlısı grupların, Filistinli kampanyaları “şüpheli” diye raporlayarak sabote etmeye çalıştığına dair haberler de gündeme geldi.
Tartışmalar bununla sınırlı değil. TikTok, Temmuz ayında nefret söylemi politikası ekibinin başına eski bir İsrail askerini, Erica Mindel’i getirdi. 2014 Gazze savaşının kendi “Siyonist kimliğini” şekillendirdiğini söyleyen Mindel’in bu pozisyona getirilmesi, İsrail yanlısı lobilerce övülse de ifade özgürlüğü savunucuları tarafından sert şekilde eleştirildi.
TikTok İsrail Yanlısı İçerikleri Desteklemekle Eleştiriliyordu
TikTok’un algoritması uzun süredir Filistin yanlısı içerikleri “gölge yasaklama” (shadow ban), kritik dönemlerde Gazze’ye dair videoları kaldırma ve İsrail anlatılarını öne çıkarma yönünde eleştiriliyordu. Oracle’ın devreye girmesiyle bu eğilimin daha da güçleneceğinden endişe ediliyor. The Intercept’te yayımlanan belgeler, şirket içi yazışmalarda İsrail yanlısı seslerin desteklendiğini ve muhalif içeriklerin bastırılmaya çalışıldığını ortaya koymuştu.
Buna karşılık içerik üreticileri, sansürü aşmak için yaratıcı yollar deniyor. Örneğin, videoların girişinde popüler ürünlerin tanıtımını yapıyormuş gibi görünerek algoritmayı yanıltarak ilgi çekiyor, ardından izleyicilerden o ürünle ilgili arama yapmalarını veya yorum bırakmalarını isteyerek mesajlarını görünür kılmaya çalışıyorlar.
TikTok, Gençlerin Siyasi Tutumlarını Etkiliyor
Leeds Üniversitesinde hazırlanan bir yüksek lisans tezi, TikTok’un genç kullanıcılar üzerindeki etkisini ortaya koydu. Çalışma, uygulamanın gündelik kullanımının gençleri siyasete çektiğini ve çatışmaları anlama biçimlerini yeniden şekillendirdiğini gösterdi. Bu durum, haber almak için televizyon gibi geleneksel araçları tercih etmeyen yeni nesil açısından özellikle kritik.
Gazeteci Richard Gizbert de Al Jazeera yayınında benzer bir noktaya değinerek, “Gazze’deki soykırımın ardından TikTok, Filistin yanlısı içerikler için bir tür kurtarılmış bölgeye dönüştü. Aktivistler YouTube ve X’e kıyasla daha geniş kitlelere ulaşabiliyordu. İsrail bilgi savaşını kaybediyor; bu yüzden hem sahadaki gazetecilere saldırıyor hem de Amerika’da çevrimiçi Filistin yanlısı sesleri susturmak için destekçilerinin devreye girmesini sağlıyor,” değerlendirmesini yaptı.
TikTok’un sahibi Çin merkezli ByteDance, yıllardır Washington tarafından ulusal güvenlik tehdidi olarak görülüyor. ABD’li kullanıcıların verilerinin Pekin yönetimine sızabileceği gerekçesiyle, 19 Ocak’ta yürürlüğe giren yasa ile uygulama ülkede yasaklanmıştı. Ancak Donald Trump’ın yeni başkanlık döneminde TikTok yeniden erişime açıldı. (AA/P)
