Fransa’da Güvenoyu Gerilimi: Başbakan Bayrou Kendi Ayağına mı Sıkıyor?
44 milyar avroluk tasarruf paketiyle hem solu hem aşırı sağı karşısına alan Fransa Başbakanı François Bayrou, 8 Eylül’de güvenoyu isteyecek. Ancak Meclis aritmetiği, hükümetin düşme ihtimalini güçlendiriyor.
Fransa Başbakanı François Bayrou, ülkenin aşırı borçlanma tehlikesi ve bütçe açığıyla mücadele için hazırladığı 44 milyar avroluk tasarruf planını geçirebilmek amacıyla 8 Eylül’de Ulusal Meclis’ten güvenoyu isteyecek. Ancak muhalefetin sert blokajı ve meclis aritmetiği, bu hamleyi siyasi bir kumara dönüştürüyor. Bayrou, 25 Ağustos Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, 44 milyar avroluk tasarruf içeren bütçe planını savundu. Bu açıklama, 10 Eylül’de ülkeyi genel greve götürme çağrılarının gölgesinde yapıldı.
Geçtiğimiz temmuz ayında, vergilerde düzenleme, emekli maaşları ve sosyal yardımların dondurulması, iki resmî tatil gününün kaldırılması (Le Parisien için yapılan Odoxa anketine göre Fransızların %84’ü buna karşı) gibi önlemlerle 43,8 milyar avroluk tasarruf planı açıklayan Bayrou, sol partiler ve Ulusal Birlik (RN) tarafından gündeme getirilen gensoru tehdidiyle de karşı karşıya. Bu bağlamda Bayrou, “kritik bir anda” bir “netleşme” sürecine gidileceğini duyurdu: 8 Eylül’de Ulusal Meclis’ten güvenoyu isteyecek. Böylece Fransa Başbakanı istikrarsızlık korkusu ile tasarruf planını kabul ettirmeye çalışacak.
Fransa’ya Hükûmet Krizi mi Geliyor?
Başbakanlık koltuğunda henüz bir yılını dahi doldurmamış olan François Bayrou, 8 Eylül tarihinin Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından onaylandığını belirtti. “O gün, Anayasa’nın 49.1 maddesi uyarınca hükûmetin siyasi programına ilişkin bir genel politika beyanıyla hükûmetin sorumluluğunu Ulusal Meclis önünde üstleneceğim” dedi. Bu maddeye göre Başbakan, Bakanlar Kurulu’nda yapılan müzakerenin ardından programı ya da genel politika beyanı üzerine Ulusal Meclis’ten güven oyu isteyebiliyor.
Bayrou, bu güvenoyunun amacının “ülkenin karşı karşıya olduğu tehlikenin ciddiyetini” ve “aciliyet” olup olmadığını netleştirmek olduğunu söyledi. Oylama sonunda milletvekilleri “evet”, “hayır” ya da “çekimser” oy kullanacak. Meclis, Bayrou’nun genel politika beyanını reddederse Anayasa uyarınca Başbakan Cumhurbaşkanı’na hükûmetin istifasını sunmak zorunda.
Bakanlarının önünde konuşan Bayrou, Fransa’nın “kaygı verici” bir dönemden geçtiğini ve “netleşme” gerektiğini vurguladı. AB’nin birliği konusundaki zorluklar, genç işsizlik oranının %19’a çıkması (bir yılda +%2) ve şirketlerin genç çalışan bulamaması gibi sorunları sıraladı.
Aşırı Borçlanma: Faiz Ödemeleri Eğitim Bütçesinden Büyük
Konuşmasının merkezine borç meselesini koyan Bayrou, “Üzerimizde bugün, hemen karşılık vermemiz gereken acil bir tehlike var. Aksi takdirde geleceğimiz elimizden alınacak.” dedi. “Ülkemiz, aşırı borçlanmanın eşiğinde olduğu için tehlikede” diyen Bayrou, Fransa’da borca bağımlılığın kronikleştiğini ifade etti. “Bu para, yüz milyarlarca avro borç alınarak sağlandı ama yatırım yerine günlük harcamalara gitti” diye ekledi. Bayrou’ya göre bu yıl Fransa’da borç faizi ödemeleri milli eğitimin ya da ordunun toplam bütçesinden daha büyük olacak.
Bayrou, kamu harcamalarına ilişkin tartışmalar karşısında ülkeyi “yok eden kaos” eleştirisinde bulundu ve 10 Eylül’deki grev çağrılarını “Fransa’yı felce uğratma çağrıları” olarak gördüğünü belirtti. Büyük tepki çeken tasarruf planında yer alan her bir önlemin akibeti güven oylamasından sonra belli olacak.
Borç meselesini günlük hayatla ilişkilendiren Bayrou, “Gerçek şu ki, borç hepimizi ilgilendiriyor” dedi. Ev almak, araba almak, ev eşyası almak gibi alanlardaki mali zorlukları sıraladı. “Bir devletin mali bağımlılığı, askeri bağımlılık gibidir” diyen Bayrou, Yunanistan finans krizini örnek gösterdi. Konuşmasını, “çocukların geleceği” için yetişkinlere sorumluluk çağrısıyla bitirdi: “Çocuklar, geleceği inşa etmenin en önemli unsurudur. Gelecek nesillere borç yükünü bırakmayalım.”
Muhalefet Güven Oyu Verecek mi?
Bayrou’nun güven oyu isteme hamlesi tehlikeli bir siyasi kumar olarak görünüyor. François Bayrou, 8 Eylül’de Ulusal Meclis’ten bütçe tasarruf planını kabul ettirmek için güvenoyu isteyecek olsa da, muhalefet partileri oy birliğiyle buna karşı çıkacaklarını açıkladı.
Ulusal Birlik partisi milletvekillerinin lideri Marine Le Pen, X’te yaptığı açıklamada “François Bayrou, Fransız halkının ekonomik ve mali krizin farkında olduğunu belli ki anlamamış. Elbette François Bayrou hükûmetine güvenoyu vermeyeceğiz” diyerek “Fransızların kaderini seçmesine imkân tanıyacak” bir erken seçim çağrısında bulundu. Parti başkanı Jordan Bardella da “Fransız halkına acı çektiren bir hükûmete asla güvenoyu vermeyeceğiz” dedi.
Başbakana Fransız solundan da eleştiriler gecikmedi. Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) hareketi, zaten Bayrou’nun Aralık ayında başbakanlık makamına gelişinden bu yana milletvekillerinin oyuna başvurmasını talep ediyordu. Hareketin lideri Jean-Luc Mélenchon, “Başbakan’ın, son seçim sonuçlarını tanımayı reddederek güç gaspını sürdüren Macron’un aksine, parlamenter demokrasiye boyun eğmeyi kabul etmesinden memnuniyet duyduğunu” açıkladı. Mélenchon ayrıca Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un bu krizin sebebi olduğunu ve sorumluluk alarak istifa etmesinin tek barışçıl ve demokratik çözüm olduğunu dile getirdi.
LFI genel koordinatörü Manuel Bompard ise, güvenoyu oylamasına başvurulmasının “10 Eylül için hazırlanan grevin gücünün şimdiden ilk zaferi” olduğunu söyledi. Sosyal medyada örgütlenen protesto hareketine atıfta bulunan Bompard, “Artık herkes duvara dayanmış durumda ve net bir pozisyon almak zorunda. 8 Eylül’de milletvekillerimiz hükûmeti düşürmek için oy kullanacak” dedi.
PS (Sosyalist Parti) Genel Sekreteri Olivier Faure, Le Monde’a verdiği demeçte “Sosyalistlerin François Bayrou’ya güvenoyu vermesi düşünülemez” dedi. Bayrou’nun güven oyu talebini “oto-fesih” olarak niteleyen Faure, “François Bayrou, muhalefet partilerinden güvenoyu alamayacağını biliyor” diye konuştu. Yeşiller Partisi lideri Marine Tondelier ise, Bayrou’nun zaten eksik olan meşruiyetine atıf yaparak “Göreve başlarken yapmadığı bu güvenoyu oylaması, fiilen bir istifadır” dedi ve güven oyu vermeyeceklerini açıkladı.
Fransız Komünist Partisi Ulusal Sekreteri Fabien Roussel de, “2017’den bu yana böylesine kötü bir sicili olan bir çoğunluğa güvenoyu vermek düşünülemez” dedi. “Biz sosyal ve iklimsel aciliyetlere cevap verecek bir politika istiyoruz. Fransa için bir gelecek paktı istiyoruz. Başka bir hükûmet istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Bayrou’nun Aritmetik Dezavantajı
Anayasa’nın zorunlu kılmadığı bu oylama, başbakanın Ulusal Meclis’ten güvence almasını sağlıyor. Bunun için basit çoğunluk yeterli, yani “lehte oyların sayısı aleyhte oyların sayısından fazla” olmalı. Ancak 8 Eylül’deki olası oylamanın rakamları Bayrou’nun lehine görünmüyor.
Aralık 2024’te göreve gelişinden bu yana François Bayrou’nun hükûmeti, sol partiler tarafından verilen dört gensoru önergesine maruz kaldı. Sol gruplar bu oylamada da güven oyu vermeyeceklerini açıkladılar. Bu, toplamda 192 milletvekili anlamına geliyor. Aşırı sağda ise RN (Ulusal Birlik) sözcüleri, 2025 bütçe görüşmelerini hükûmete karşı olası bir gensoru için fırsat olarak gördüklerini çok önceden ilan etmişti. RN’nin 123 milletvekili, 8 Eylül’de Bayrou’nun güvenoyunu reddedecek. Ulusal Birlik’in müttefiki Éric Ciotti liderliğindeki 17 milletvekillik UDR (Union des démocrates pour la République) grubu da güven oyu vermeyecek. Böylece bu blok da 140 oya ulaşacak.
Yani Başbakan Bayrou sol ve aşırı sağ toplamı 332 milletvekili güven oyu vermediği takdirde 577 üyelik Ulusal Meclis’ten güven oyu alamamış olacak. Buna ek olarak, LIOT (Libertés, Indépendants, Outre-mer et Territoires) grubunun 23 üyesi ve bağımsız 11 milletvekilinden bazıları da muhtemelen ‘hayır’ oyu verecek.
