Avusturya Anayasa Mahkemesi: “Türkler Meçhul Bir Listeye Dayanarak Vatandaşlıktan Çıkartılamaz”

Avusturya’da on binlerce Türkiye kökenliyi yakından ilgilendiren “illegal vatandaşlık” krizine Anayasa Mahkemesi son noktayı koydu. Anayasa Mahkemesi’ne göre vatandaşlıktan çıkartmaya dayanak teşkil eden ve “Türkiye’deki seçmen listesi” olduğu iddia edilen liste güvenilir bir kaynak değil.

Avusturya’ya yaşayan Türkiye kökenlilerin “vatandaşlık krizi” ile ilgili Avusturya Anayasa Mahkemesi kararını verdi. 2017’de Türkiye’deki Anayasa Referandumu’ndan sonra Türkiye kökenli seçmenlerin yer aldığı düşünülen bir listeyle patlak veren krizde on binlerce Türk’ün illegal bir şekilde çifte vatandaşlığa sahip olduğu iddia edilmişti. Bu iddianın ardından başlayan süreçte yaklaşık 85 Avusturyalı Türk, illegal bir şekilde çifte vatandaşlığa sahip oldukları gerekçesiyle Avusturya vatandaşlığından çıkartılmış, 100 kişi hakkında da hukuki bağlayıcılığı olmamak kaydıyla vatandaşlıktan çıkartma işlemi yapılmıştı. 

Avusturya Anayasa Mahkemesi konuyla ilgili bugün kararını verdi. Mahkeme, içinde onbinlerce Türk’ün isminin bulunduğu ve kaynağı belli olmayan “seçmen listesi”nin “özgün” olmadığı ve “istendiği gibi değiştirilebilecek bir yapıda” olduğunu belirtti. Söz konusu listenin gerçek seçmen listesi olduğunun bir tahmine dayandığını belirten mahkeme, bu nedenle söz konusu listenin Vatandaşlık Kanunu’nun 27. Maddesini işletmek için yeterli dayanak teşkil etmediğine hükmetti. Mahkeme böylece, özgünlüğü kanıtlanmamış bir belgeye dayanarak kişilere “suçsuz olduklarını kanıtlama yükümlülüğü”nün dayatılamayacağını ifade etmiş oldu. Avusturya Vatandaşlık Kanunu’nun 27. maddesine göre Avusturya’da başka bir ülkenin vatandaşlığını alan kişin otomatik olarak Avusturya vatandaşlığını kaybediyor.

Karar, söz konusu seçmen listesinde ismi geçtiği tespit edildikten sonra kendisinden Türk vatandaşı olmadığını kanıtlaması istenen bir Türk’ün itirazına dayanıyor. Söz konusu davayı yürüten avukat Kazım Yılmaz, Perspektif’ye yaptığı açıklamada kararın emsal teşkil edeceğini düşündüğünü belirtti. Yılmaz sözlerine şöyle devam etti: “Avusturya’da vatandaşlıktan çıkartılan ya da hakkında vatandaşlıktan çıkartılma işlemi yapılan kişilerin her birinin durumunu özelde bakmak gerek. Genel bir şey söylemek mümkün değil. Fakat şunu söyleyebiliriz: Vatandaşlıktan çıkartılmasına itiraz eden ya da hukuki süreci devam eden kişiler Anayasa Mahkemesi’nin bu kararından faydalanacaklar. Hiçbir şey yapmadan durumu kabul edenler için ise süreç biraz daha zor olacak görünüyor.”

Avusturya kamuoyunu senelerdir meşgul eden bu meseleyi ele alan ilk mahkemenin Anayasa Mahkemesi olduğunu belirten Yılmaz mahkeme kararını şöyle değerlendirdi: “Anayasa Mahkemesi bugün kararıyla şöyle demiş oldu: Birincisi, söz konusu seçmen listeleri vatandaşlıktan çıkartmak için bir delil olarak kullanılamaz. İkincisi ise ortada illegal bir çifte vatandaşlık varsa bunu ispatlayacak olan taraf, bu iddiayı dile getiren devlet kurumlarıdır. Bizim davamızda müvekkilimin illegal bir çifte vatandaşlığa sahip olduğu ispat edilemediği için itirazı haklı bulundu. Şimdi bütün alt merciler, yani idari mahkemeler ya da vatandaşlık daireleri bu kararın gereğini yerine getirmek durumunda.”

Avusturya’da toplamda 50.000 kişi söz konusu çifte vatandaşlık krizinden etkilenmişti. Yalnızca Viyana’da 20.000 kişinin isminin söz konusu seçmen listesinde geçtiği bilinirken, mevcut karar yalnızca “seçmen listesi”ne dayanarak hakkında işlem yapılanları ilgilendiriyor. Türk vatandaşlığına geçtikten sonra Avusturya vatandaşlığını muhafaza ettiği başka şekillerde ispat edilenler için kararın herhangi bir bağlayıcılığı bulunmuyor.

Avusturya’da İllegal Çifte Vatandaşlık Krizi Nedir?

Avusturya’da yaşayan Türkiye kökenlilerin Nisan 2017 Türkiye Anayasa Referandumunda yüzde 72 ‘evet’ oyu kullanması ülkede büyük tepki çekmiş ve Türkiye kökenlilerin Avusturya vatandaşlığının iptal edilmesi tartışmaları gündeme gelmişti. Referandumun ardından Avusturya’daki aşırı sağcı Özgürlük Partisi (FPÖ), içinde Avusturya’da referanduma katılma hakkı olan, yani Türk vatandaşlığına sahip 100.000 Türk’ün isimlerinin yer aldığı bir harici belleği Avusturya İçişleri Bakanlığı’na teslim etmişti. Listede adı geçen 29 bin Türk seçmenin “gizli çifte vatandaş” olduğu iddia ediliyordu. 

Önce Eyalet İdare Mahkemesi kararında bu listeyi delil olarak kabul edip Türkiye kökenli kişinin vatandaşlığını iptal etmişti. Vatandaşlığı iptal edilen kişi ise bunun üzerine Yüksek İdari Mahkeme’ye (VwGH) temyiz başvurusunda bulunmuştu. Ancak Yüksek İdari Mahkeme de kişiden Türk vatandaşı olmadığına dair kendisinden istenen gerekli belgeleri mahkemeye sunamadığı ve mahkemeyle yeteri kadar iş birliği yapmadığı gerekçesiyle kişinin yeniden Türk vatandaşlığına geçtiğine kanaat getirerek eyalet mahkemesinin verdiği kararı onaylamıştı. (ezk)