Alaska Zirvesi: Trump ve Putin’in Görüşmesi Ukrayna İçin Ne İfade Ediyor?
Alaska’da gerçekleşen Trump-Putin görüşmesinde Ukrayna savaşı ve ateşkes ihtimali masaya yatırıldı. Görüşme öncesinde gündeme gelen ateşkes beklentileri sonuçsuz kalırken, teknoloji ve ticaret alanındaki işbirlikleri de konuşuldu. Zirveye Avrupa ve Rusya basınından farklı tepkiler gelirken, Trump’ın Putin’e yakın tavrının Washington’daki Trump–Zelenskiy görüşmesine nasıl yansıyacağı merak ediliyor.
ABD Başkanı Trump ile Rusya Devlet Başkanı Putin, beraberindeki üst düzey heyetlerle, 15 Ağustos Cuma günü ABD’nin Alaska eyaletinin Anchorage kentinde bir araya geldi. Rusya ile Ukrayna arasında olası ateşkesi ve ikili ilişkileri ele alan liderlerin “Barışın Peşinde” temasıyla yürütülen görüşmesi tamamlandı. 7 saat sürmesi beklenen görüşme, yaklaşık 3 saat sürdü. Görüşmenin sonunda ateşkes kararı çıkmaması manşetlere taşındı. Öte yandan, Putin’in sıcak karşılanması ve görüşme sonrası yapılan açıklamaların 18 Ağustos’taki Trump- Zelenskiy görüşmesini nasıl etkileyeceği ise merak konusu oldu.
“Üçe üç” formatındaki görüşmede, Trump’a ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff eşlik ederken, Putin’in heyetinde ise Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Kremlin Dış Politika Danışmanı Yuriy Uşakov yer aldı.
Trump, görüşme öncesinde Alaska’ya gitmek için bindiği Air Force One uçağında basın mensuplarının sorularını yanıtlayarak, görüşme sonucunda Rusya ile Ukrayna arasında bir ateşkes kararının alınmaması durumunda “mutlu olmayacağını” ifade etmişti. Donald Trump, Alaska’daki görüşmede Rusya-Ukrayna Savaşı’nı durduracak bir formül çıkmaması halinde Rusya’ya yaptırım uygulayacağını yinelemişti.
Alaska Zirvesi’nin Önemli Anları: Putin’e Kırmızı Halı
Görüşmelerin ardından, hiçbir liderin soru almadığı basın açıklamasında, Trump ve Putin’in önceden hazırlanmış, kısa açıklamalar yaptığı kaydedildi.
Putin, ülkesinin savaşı bitirmeye kararlı olduğunu, ancak kalıcı bir anlaşma için çatışmanın “temel nedenlerinin” ortadan kaldırılması gerektiğini söyledi. Putin ayrıca Ukrayna ve Avrupa Birliği’ni “çalışmaları baltalamaya” karşı uyardı ve “arka kapı anlaşmalarıyla kışkırtmalar yaparak yeni doğan ilerlemeyi sabote etme” girişimlerinden sakınılması gerektiğini belirtti.
ABD başkanı Donald Trump ise “son derece verimli bir toplantı” yaptıklarını ve “birçok noktada anlaşıldığını” söyledi. Ateşkese atıfta bulunan Trump, “oraya varma konusunda çok iyi bir şans olduğunu” dile getirdi, ancak Moskova ile hâlâ çözülmemiş sorunların bulunduğunu, bunlardan en az birinin “önemli” olduğunu kabul etti.
Öte yandan, Putin’in kırmızı halı, Amerikan savaş uçaklarının gösterisi ve alkışlarla sıcak bir şekilde karşılanması ve Putin’in memnun görüntüsü, Rusya’nın savaş sonrası yaşadığı izolasyonun sona erdiği ve buzların erimeye başladığı şeklinde yorumlandı.
Trump ile birlikte Canavar (İng. The Beast) olarak bilinen başkanlık limuziniyle pistten ayrılan Putin’in camdan gülümseyerek baktığı kaydedildi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, zirveden sonra paylaştığı Telegram mesajında “Üç yıldır [Batı medyası] Rusya’nın izolasyonundan bahsediyor, bugün ise Rusya Devlet Başkanı’nın Amerika’da kırmızı halıyla karşılandığını gördüler,” ifadelerini kullandı.
Teknoloji ve Uzay Alanında İş Müzakereleri Ateşkes Engeline Takılmadı
Toplantıdan önce, Putin’in barış görüşmeleri sırasında ikili ticareti gündeme getirmesi bekleniyordu. Trump ise Ukrayna’da ateşkes sağlanmasına yönelik kayda değer ilerleme sağlanmadan Putin’le ticari konuların görüşülmeyeceğini belirtmişti.
Ancak Putin, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, teknoloji ve uzay alanlarında işbirliklerini konuştuklarını söyledi. Putin, “ABD ile Rusya arasındaki yatırım ve ticari işbirliğinin muazzam bir potansiyele sahip olduğu açık. Rusya ve ABD birbirine çok şey sunabilir. Ticarette, dijitalde, yüksek teknolojide ve uzay araştırmalarında; ayrıca Arktik’te de işbirliği çok mümkün görünüyor” ifadeleri ile Trump’ın beklentisinin dışında, ticari müzakerelerin de konuşulduğunu paylaşmış oldu. Rusya’nın ileri teknoloji sektörü için kritik olan geniş nadir toprak elementi rezervlerini ABD’ye pazarlayarak bir çıkış yolu yaratmaya çalışması daha önce de gündem olmuştu.
Putin’den Trump’a Davet: ”Bir Dahaki Sefer Moskova’da”
Trump, Putin’e zaman ayırdığı için teşekkür ederken, yakında tekrar görüşmeyi umduğunu söyledi. Putin ise gülerek İngilizce ”Bir dahaki sefer Moskova’da” dedi. Trump, buna cevaben, ”Bununla ilgili biraz eleştiri alırım, ama böyle bir şeyin olabileceğini görebiliyorum,” ifadelerini kullandı. Putin’in bu önerisinin Zelenskiy’i dışarıda bırakıp bırakmayacağı ise merak konusu oldu.
Trump daha önce, Ukrayna savaşını bitirmek için Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy’nin de katılacağı üçlü bir toplantı yapmayı umduğunu belirtmişti. Alaska’da ise NATO yetkilileri ve Zelenskiy’i toplantıyı görüşmek üzere arayacağını söyledi.Toplantı sonrası Fox News’ten Sean Hannity’ye verdiği röportajda Trump, zirveyi 10 üzerinden kaçla değerlendireceği sorulduğunda “10 üzerinden 10” cevabını verdi. Trump ve Putin’in ortak açıklamalarında bahsedilen tek olası toplantı, Rus liderle yapılacak bir sonraki görüşmeydi. Ayrıca Trump, Ukrayna liderinin anlaşmaya varmasının önemini vurguladı.
”Artık, işi bitirmek gerçekten de Başkan Zelenskiy’e kalmış durumda. Ayrıca Avrupa ülkelerinin de biraz daha dâhil olması gerektiğini söyleyebilirim. Ama bu Başkan Zelenskiy’nin meselesi,” dedi ve ”isterlerse” bir sonraki toplantıya katılacağını ekledi. Trump, Zelenskiy’e hitaben ”Bir anlaşma yap” ifadelerini kullandı.
Alaska Zirvesi’nin anlamı ise Avrupa ve Rusya basın kuruluşları tarafından farklı yorumlandı.
Rus Basını: ”Alaska Zirvesi Tarihe Geçecek”
Rus basını, ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bir araya geldiği Alaska zirvesinde detaylarını açıklamasalar da iki liderin Ukrayna’da barışın sağlanmasıyla ilgili pek çok konuda anlaşmış olduğu öngörüsünde birleşti.
İzvestiya gazetesi, “Anlaşma zamanı: Putin ve Trump, Ukrayna’daki çatışmayı sonlandırmakla ilgileniyor” başlıklı haberinde Rus ve ABD liderlerinin Ukrayna konusunda henüz tam bir mutabakat sağlayamamış olsalar da önemli ilerlemeler kaydettiklerini belirtti.
Putin ve Trump’ın zirveyi Ukrayna’da barışa ulaşmak için iyi bir şans sağlayabilecek görüşme olarak düşündüğü kaydedilen haberde, yapılan açıklamaların diplomatik çözümde olası bir atılıma zemin hazırladığı vurgulandı.
Vedomosti gazetesi, “Bir dahaki sefere Moskova” başlığını atarak ortak basın toplantısında Putin’in Trump’a yaptığı davete dikkati çekti. Gazete, ayrıca Trump’ın “Şimdilik anlaşma yok.” ifadesine de işaret ederek, liderlerin görüşmede ilerleme kaydettiklerini ve yeni bir görüşme olasılığını değerlendirdiklerini hatırlattı.
Komsomolskaya Pravda, Putin ve Trump’ın Alaska’daki görüşmesinin kesinlikle tarih kitaplarına geçeceği vurguladığı haberde, zirve öncesi liderlerin gösterişli selamlaşma yapması, Amerikalıların Rus lidere büyük saygısı ve Trump’ın Putin’i makam arabasına davet etmesinin önemli olduğu değerlendirmesinde bulunuldu.
Bütün bu gelişmelerin, iki liderin anlaştığına işaret ettiği kaydedilen haberde, zirvenin barış isteyen Rusya, Nobel Ödülü’nü hayal eden Trump ve çatışmada taraf rolünden barış elçisine doğru yürüyen ABD için de “zafer” olduğu belirtildi.
Haberde, “Alaska’daki gizli anlaşmalar ne olursa olsun, hem Putin hem de Trump, bir şeyden kesinlikle emindi: Barış giderek yakınlaşıyor.” ifadesine yer verildi.
Ukrayna Basını: ”Protokoller İhlal Edildi”
Alaska’da yapılan Trump-Putin zirvesine geniş yer ayıran Ukrayna basını, görüşmeyi Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirilmesi için sonuç vermeyen toplantı olarak değerlendirdi.
Ukrayna’nın devlet haber ajansı Ukrinform, görüşmeye ilişkin analiz haberini, “Alaska Zirvesi: ‘Barış arayışı’ sloganıyla tarihi bir etkinlik olarak planlanan zirve, genel olarak gerçekleşti” başlığıyla paylaştı.
Trump’ın daha önce Rusya’yı yaptırımlarla “tehdit ettiği” belirtilen haberde, “Trump’ın yaptırımlar yerine Putin ile bir görüşme yapacağını açıkladığı 8 Ağustos’ta hızla yayılan siyasi fırtına sona erdi.” ifadesine yer verildi.
RBK-Ukrayna haber ajansı, “Alaska’da Neler Oldu? Trump ve Putin neler konuştu ve bir ‘anlaşma’ var mı?” başlığıyla manşetine taşıdığı haberde “Ana konu Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesiydi ancak müzakereler tüm protokollerin ihlal edilmesiyle gerçekleşti.” ifadesi kullanıldı. Savaşın sona erdirilmesine yönelik sonuç vermeyen bir zirvenin yapıldığı kaydedilen haberde, “Hızlandırılmış bir basın toplantısı ve anlaşma yok.” değerlendirmesinde bulunuldu.
“Interfaks.Ukrayna” haber ajansı da “Trump ve Putin, Ukrayna’da toprak değişikliği olasılığını görüştü” başlığıyla abonelerine sunduğu haberde ülkenin toprak bütünlüğü konusunun zirvede ele alındığının altını çizdi. Haberde Trump’ın, zirvenin ardından ABD basınına verdiği röportajda Ukrayna’nın güvenlik garantisi konusunda Rusya ile bir anlaşmaya varmaya yakın olduklarını ifade ettiği belirtildi.
Ülkenin önden gelen haber ajanslarından “Unian” da zirveyle ilgili “Alaska’dan Sonra: Zaman Trump’ın Aleyhine” başlıklı analiz haberi manşetine taşıdı. Ukrayna’ya daha fazla saldırı düzenlemek için Putin’in zamana ihtiyaç duyduğu savunulan haberde, “Genel olarak yeni bir şey yok ancak özellikle önümüzdeki hafta hava saldırısı sirenlerine karşı dikkatli olmalıyız.” ifadeleri kullanıldı.
Avrupa Basını: ”Trump-Putin Görüşmesini Başarısız”
ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in birçok başlıkta ilerleme kaydedildiğini ancak hala çözülmesi gereken konular olduğunu açıkladığı Alaska zirvesini “başarısız” gören Avrupa basını, ateşkes kararı çıkmayan zirveden geriye cevaptan çok soru kaldığını vurguladı.
İspanyol basını, Ukrayna-Rusya savaşına çözüm için Alaska’da yapılan zirvenin başarılı olmamasının nedenini “Trump’ın amatör diplomasisi” olarak gösterdi. El Pais gazetesi “Trump, Ukrayna’da ateşkes sağlamadan Putin’e yönelik tecridi sonlandırıyor” ifadesini manşetine çıkardı. El Pais, “Trump’ın hediyeleri Putin’i yumuşatmıyor. Putin, tavırlarından taviz vermeyeceğini açıkça belirtti ve bir sonraki görüşmenin Moskova’da gerçekleşebileceğinin sinyalini verdi.” ifadelerini kullandı.
El Mundo gazetesi de “İlerleme var ama anlaşma yok: Putin, Trump’ı kırmızı halıda böyle ortada bıraktı” ifadesini başlığına çıkardı. Gazetedeki analizde, “Doğu Ukrayna’yı yerle bir eden ve her gece apartmanları bombalayan Vladimir Putin, kırmızı halısını ABD’de açtı. Ancak görüşmenin mimarı Donald Trump, anlaşmasını alamadı. Ne bir taviz, ne bir vaat, ne de buna benzer bir şey.” ifadelerine yer verildi.
ABC gazetesi “Rus lider, açıkça övdüğü New Yorklu iş adamının önünde kendini savunurken, Ukrayna’nın bağımsızlığını sorguladı ve uluslararası izolasyonunun sona ermesini kutladı.” ifadesini kullandı. La Vanguardia gazetesi ise “Trump ve Putin görüşmesinin Ukrayna’da ateşkes anlaşması olmadan sona ermesi büyük hayal kırıklığı yarattı.” diyerek, “Trump’ın abartılı bir şekilde Putin’i ağırladığını, görüşmenin sonucunun ABD Başkanının yüzüne de yansıyan saf bir hayal kırıklığı olduğunu ve Trump’ın yenilgisinin işareti olarak Putin ile görüşmesini basından soru almadan sonlandırdığını” vurguladı.
İspanya devlet televizyonu RTVE de “Trump ve Putin, Alaska’da ABD ve Rusya arasındaki buzları eritti ancak Ukrayna’daki savaşın geleceğini havada bıraktı.” yorumunu yaptı.
İngiliz basınında ise iki liderin yaklaşık üç saat süren görüşmesinin yanıtlardan çok soru işaretleri doğurduğu kaydedildi. The Times gazetesinin haberinde, görüşme sonucunun, Ukrayna barış süreci açısından tatmin edici olmadığı, öte yandan, Trump’ın bir sonraki hamlesini beklenirken, ABD-Rusya yakınlaşmasının da havada kaldığı yorumu yapıldı. Haberde, iki liderin arkalarında cevaplardan çok sorular bırakarak evlerine döndüğü belirtildi. The Telegraph gazetesinin haberinde de Putin’in Alaska’da olmaktan ve Trump ile görüşmekten memnun olduğu kaydedilerek “Bu, onun (Putin’in) gözünde yaptıklarının doğrulanması ve dünya siyasetinin en üst masasına geri döndüğünün kabul edilmesiydi.” denildi.
The Independent gazetesinde ise “Trump’ın Alaska’da oyuna geldiği ve Putin’in de tam olarak istediğini aldığının çok açık” olduğu ifadesine yer verildi.
Alman Kamu yayıncısı ARD’ye ait Tagesschau haber sitesi, zirvenin somut sonuçlar alınamadan tamamlandığına, Zelenskiy ve Avrupalı müttefiklerinin zirveyi “uzaktan seyretmek” zorunda kaldığına dikkati çekti. Spiegel dergisi ise zirveyi, “Trump boyun eğiyor, Putin zafer kazanıyor, Zelenskiy titriyor” başlığıyla ele alırken, görüşmede bir ilerleme veya anlaşma sağlanamaması vurgulandı.
Trump- Zelenskiy Görüşmesi’nde Neler Bekleniyor?
Alaska Zirvesi’ne dair farklı algıların bugün gerçekleşecek Trump- Zelenskiy görüşmesini de etkilemesi bekleniyor. Avrupa liderlerinin de katılacağı Washington DC’deki görüşmede Trump, savaşın sona ermesi için Zelenskiy’nin Rusya’nın bazı şartlarını kabul etmesi gerektiğini söylüyor. Bu şartlar arasında Ukrayna’nın Kırım’dan vazgeçmesi ve NATO’ya asla katılmamayı kabul etmesi de sayılıyor. Putin’in Ukrayna’dan, ordusunun üç buçuk yıllık savaşta ele geçirmeyi başaramadığı kritik stratejik ve ekonomik güç merkezi olan Donbas bölgesinin geleceği ise tartışma konusu.
ABD özel temsilcisi Steve Witkoff, CNN’e yaptığı açıklamada, Putin’in Alaska zirvesinde Ukrayna için güvenlik garantilerine izin vermeyi ve potansiyel bir barış anlaşmasının parçası olarak ”toprak takasları” konusunda taviz vermeyi kabul ettiğini ifade etti. Witkoff, bu anlaşmaya, Rusya’nın başka bir işgal girişiminde bulunması durumunda, ABD ve Avrupa’nın NATO 5.maddesinde olduğu gibi Ukrayna’yı kolektif savunmaya dahil etmesini öngören bir hüküm de dâhil olduğunu paylaştı.
Trump, daha önce Kiev’in güvenlik garantileri yönünde sık tekrarlanan taleplerini ve Rusya’nın bir ateşkes anlaşmasını ihlal etmeyeceğini veya birkaç yıl içinde Ukrayna’ya yeniden saldırmayacağını garanti edecek bir mekanizma arayışını ciddiye almayan bir tutum sergilemişti.Şimdiye kadar ABD’nin asker veya kaynak taahhüdünde bulunmasına karşı olan Trump, Avrupa devletlerinin Ukrayna için oluşturulacak bir ‘güvence kuvveti’ önerisinde ABD’nin ‘destekleyici rolü’nün gerekliliğine ikna edilememişti.
Öte yandan, güvenlik garantilerinin NATO tarafından sağlanması ve Putin’in yeni saldırılarla bunları ihlal etmesi durumunda, 76 yıllık NATO caydırıcılığının aşınması riskinin alınıp alınmayacağı merak konusu olmaya devam ediyor.
Zelenski, bu tür güvenlik garantilerin geçmişte ”işe yaramayanlardan” daha güçlü olması gerektiğini belirtti. Rusya tarafından ise henüz bu tür anlaşmalara dair bir açıklama gelmedi.
Witkoff’un aktardığına göre Trump, Putin ile kaydettiği ilerleme nedeniyle artık ateşkes arayışında değil, doğrudan bir barış anlaşması sağlamaya odaklanmış durumda. Bir anlaşma arayışında olan Trump, daha önce Moskova’ya yeni yaptırımlar uygulama tehdidinden geri adım atmıştı. (AA/P)
