Trump’tan ABD’ye Gelen Beyin Göçünü Frenletecek H-1B Kararı
Trump yönetiminin H-1B vizesinin başvuru ücretini 100 bin dolara çıkarma kararı, Silikon Vadisi’nden akademiye kadar uzanan yabancı iş gücü alımını zorlaştırdı. Hindistan karara tepki gösterirken, ABD’nin beyin göçü avantajını kaybetme riskini gündeme geldi.
ABD Başkanı Donald Trump, 19 Eylül’de imzaladığı kararnameyle, ülkenin en önemli yabancı iş gücü mekanizmalarından biri olan H-1B çalışma vizelerinin başvuru ücretini bin dolardan 100 bin dolara çıkardı. Oval Ofis’te yaptığı açıklamada Trump, bu hamlenin ABD’ye “gerçekten üretken ve olağanüstü yeteneklerin” gelmesini garanti edeceğini savundu. Ancak hem ABD içinden hem de uluslararası çevrelerden gelen tepkiler, bu kararın kısa vadede gelir yaratsa da uzun vadede ABD’nin inovasyon kapasitesini baltalayacağı yönünde.
Trump Yönetiminin Sunduğu Gerekçe: “Yerli İş Gücünü Koruyoruz”
Kararnameyi kamuoyuna sunan ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, düzenlemenin mantığını şöyle açıkladı: “Birini eğitecekseniz, ülkemizin büyük üniversitelerinden yeni mezun olmuş Amerikalıları eğitin. İşlerimizi almak için yabancıları getirmeyi bırakın.”
Beyaz Saray, H-1B programının son yıllarda “kötüye kullanıldığını” ve bunun hem Amerikan ekonomisi hem de ulusal güvenlik için risk oluşturduğunu ileri sürdü. Resmî söyleme göre yüksek ücret, yalnızca gerçekten nadir bulunan uzmanların ABD’ye alınmasını sağlayacak, şirketlerin düşük maliyetli yabancı işçi stratejilerine son verecekti.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, getirilen düzenlemenin yalnızca yeni başvurular için geçerli olduğunu, hâlihazırda H-1B vizesine sahip olanların veya yenileme başvurusu yapacakların bu ücretten muaf tutulacağını açıkladı. Bu ayrıntı, ilk günlerde şirketler ve çalışanlar arasında yaşanan paniğin bir nebze yatışmasını sağladı.
Üniversiteden Sonra H-1B’ye Başvurmak İsteyen Yabancı Öğrencilerin Durumu
ABD’deki uluslararası öğrencilerin dörtte biri Hindistan’dan geliyor. Bu gençlerin büyük kısmı, eğitim sonrası ABD’de iş bulup H-1B’ye geçmeyi hedefliyor. Ancak 100 bin dolarlık bariyer, bu yolu kapatıyor. North American Association of Indian Students kurucusu Sudhanshu Kaushik, durumu şöyle özetliyor: “Bu, öğrenciler için doğrudan bir darbe oldu. Zaten eğitim için 50-100 bin dolar harcamış öğrenciler, en cazip iş kapısını kaybettiler. Birçok genç artık Kanada, Almanya veya Avustralya’yı tercih edecek.”
Trump, H-1B’deki değişiklikle beraber, “Altın Kart” adlı yeni bir programı da duyurdu. Bu düzenlemeye göre, 1 milyon dolar ödeyen yabancılar ABD’de oturma izni alabilecek. Bir şirket sponsorluğunda yapılan başvurularda ise ödeme 2 milyon dolar olacak. Lutnick, bu programın “ABD hazinesine 100 milyar dolardan fazla gelir sağlayacağını” savundu. Ancak eleştirmenler, bu sistemi “parası olan için ayrıcalıklı göç” olarak nitelendiriyor.
Hindistan ile Diplomatik Kriz: “Bizim Yeteneklerimizden Korkuyorlar”
ABD Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri (USCIS) verilerine göre, 2022-2023 döneminde H-1B onaylarının dağılımı şöyle olmuştu:
- Hindistan: 279.386
- Çin: 45.344
- Filipinler: 4.619
- Kanada: 3.852
- Güney Kore: 3.603
Bu tablo, Hindistan’ın program üzerindeki mutlak ağırlığını ortaya koyuyor. Son yıllarda tüm H-1B onaylarının yaklaşık yüzde 70-71’i Hint vatandaşlarına verildi. Çin ise yüzde 12 civarında payla ikinci sırada geliyor.
H-1B vizelerinin en büyük yararlanıcısı olan Hindistan’da karar büyük tepki topladı. 2024’te onaylanan vizelerin yüzde 71’i Hintlilere verilmişti. Hindistan Dışişleri Bakanlığı, uygulamanın “aileler için insani sonuçlar doğurabileceği” uyarısında bulundu. Hindistan Ticaret Bakanı Piyush Goyal ise ABD’nin motivasyonunu şöyle yorumladı: “Onlar bizim yeteneklerimizden biraz korkuyorlar. Buna itirazımız yok ama bu politikaların insani bedeli büyük olacak.”
Kararın duyurulmasının hemen ardından Hindistan’ın önde gelen teknoloji şirketleri Infosys ve Tata Consultancy Services’in borsadaki hisseleri sert düştü. Sektörün çatı örgütü Nasscom ise ani uygulamayı “ciddi bir belirsizlik” kaynağı olarak nitelendirdi ve şu uyarıda bulundu: “Bir günlük geçiş süresi, hem şirketler hem profesyoneller hem de öğrenciler için büyük bir kaos yarattı. Bu politika, Amerika’nın inovasyon ekosisteminde zincirleme etkilere yol açabilir.”
Amerikan Şirketleri Karardan Dolayı Panik Hâlinde
ABD’nin en fazla H-1B kullanan şirketleri arasında Amazon, Microsoft, Apple, Google ve JPMorgan Chase gibi büyük teknoloji ve finans devleri yer alıyor. Yüz bin dolarlık vize başvuru ücret, bu büyük şirketlerin de bütçelerini zorlayacak bir seviyede. Bu kararın, daha küçük teknoloji firmaları ve start-up’lar için ise yabancı iş gücü istihdamını neredeyse imkânsız hâle getireceği ifade ediliyor.
Bir Hintli çalışan, PTI ajansına yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bu fiilen bir seyahat yasağı. Pasaportumda geçerli bir H-1B vizesi olsa bile, 100 bin dolar ödeme kanıtı olmadan ABD’ye giremeyeceğim söyleniyor. Hiç kimse sürecin nasıl işleyeceğini bilmiyor.”
Goldman Sachs gibi finans devleri, çalışanlarına uluslararası seyahatlerini ertelemeleri çağrısı yaparken, birçok teknoloji şirketi H-1B sahiplerine ülkeyi terk etmemeleri yönünde talimat verdi.
ABD İçinden Gelen Eleştiriler: “İnovasyon Gücümüzü Vergilendiriyoruz”
H-1B sahipleri ve ailelerinin ABD ekonomisine katkısı yıllık 86 milyar dolar civarında. Bunun 24 milyar doları federal, 11 milyar doları eyalet ve yerel vergilerden oluşuyor. Bu katkının riske girmesi, yalnızca göç politikasının değil, ABD’nin bütçesinin de tartışma konusu olmasına yol açıyor. Trump yönetimi, kararın arkasında büyük teknoloji şirketlerinin olduğunu öne sürdü. Ticaret Bakanı Lutnick, “Tüm büyük şirketler bu karara destek veriyor” dedi. Ancak sektörden gelen tepkiler bunun tersini gösteriyor.
Menlo Ventures yatırım firması ortağı Deedy Das, sosyal medyada şu yorumu paylaştı: “Bu ücretler, ABD’nin dünyadaki en parlak beyinleri çekme kabiliyetini ortadan kaldırır. Eğer Amerika en iyi yetenekleri çekmeyi bırakırsa, ekonomisini büyütme ve inovasyon yapma gücünü de kaybeder.”
eMarketer analisti Jeremy Goldman da benzer bir uyarı yaptı: “Washington kısa vadede bir gelir patlaması yaşayabilir. Ama uzun vadede, dinamizmini korumak yerine korumacı bir anlayış uğruna inovasyon gücünü vergilendirme riski alıyor.”
Beyin Göçünde Olası Yeni Yönelimler: Kanada, Almanya, Avustralya
Trump yönetiminin H-1B vizesini 100 bin dolara çıkarması, yalnızca bir göç politikası değil, aynı zamanda ABD’nin küresel konumunu doğrudan etkileyecek bir stratejik dönüşüm. Bir yanda “yerli iş gücünü koruma” söylemi, diğer yanda ise ABD’nin inovasyon kapasitesini baltalama riski var.
H-1B programı, 1990’dan bu yana yılda 85 bin vize veriliyordu. Bu program ABD’nin küresel yetenek havuzundan faydalanmasını sağlayan temel yasal çerçeve konumundaydı. Bu program sayesinde Silikon Vadisi’nde yapay zekâdan biyoteknolojiye kadar birçok alanda dünya lideri projeler geliştirildi.
Artık bu yolun kapanmasıyla, yabancı profesyonellerin Kanada’nın Express Entry sistemi, Almanya’nın Mavi Kart programı veya Avustralya’nın göçmenlik vizeleri gibi alternatiflere yönelebileceği ifade ediliyor. Bu da ABD’nin yapay zekâ sektörü gibi stratejik alanlardaki rekabette Çin’e karşı üstünlüğünü kaybetme riskini artırıyor.
H-1B vizesinin ücretini arttıran karar yasayla değil, yürütme yetkisiyle çıkarılmış bir düzenleme ve bu nednele doğrudan Amerikan Kongresinden geçmedi. Dolayısıyla, başkan değişirse veya mevcut yönetim farklı bir karar alırsa, yeni bir başkanlık kararnamesiyle geri alınabilir. Şu anda göç hukuku uzmanlarının dile getirdiği bir diğer nokta, hukuki itiraz ihtimali: Amerikan Göç Konseyi (American Immigration Council) gibi kuruluşlar, yürütmenin böyle yüksek bir ücret koymasının “yasal yetkiyi aşıp aşmadığı” konusunu mahkemeye taşıyabilir. (P)
