AB’den Vegan ve Vejetaryen Ürünlere İsim Yasağı: “Vegan Burger” Tarihe mi Karışıyor?
Avrupa Parlamentosu vegan sosis ve burgeri tartışıyor. Avrupa Parlamentosu’nda yapılan son oylamaya göre vegan ve vejetaryen gıda ürünleri gelecekte sosis, burger ya da şinitzel gibi et ürünlerinin ismiyle anılamayacak.
Avrupa Parlamentosu’nun yeni kararına göre vejetaryen ve vegan ürünler artık “burger”, “şinitzel” veya “sosis” gibi isimleri kullanamayacak.
Avrupa Parlamentosu’na Fransız muhafazakâr Avrupa Halk Partisi (EVP) üyesi Céline Imart tarafından sunulan yeni tasarı, vegan ve vejetaryen olup et ürünleri gibi isimlendirilen gıda malzemelerinin bu isimleri kullanmasının yasaklanmasını konu ediyordu.
Imart, Avrupa’daki süpermarketlerde vegan ve vejetaryen ürünlerin bu isimlendirme nedeniyle et ürünleriyle karıştırılma riskinin bulunduğunu belirterek tüketicilerin tofu sosisi ile ızgara sosisini veya vejetaryen şinitzel ile domuz şinitzelini kolayca karıştırabileceğini öne sürmüştü. Bu nedenle AB’nin tarım yönetmeliğinin değiştirilerek, vegan ve vejetaryen steak, şinitzel ve sosis çeşitlerinin farklı isimler taşıması oylamaya sunuldu..
Vejetaryen et alternatiflerine yönelik bu isim yasağı geçtiğimiz çarşamba günü Strazburg’da oylandı. Oylamada Avrupa Parlamentosu’nun 355 milletvekili yasa değişikliğine “evet”, 247 milletvekili ise “hayır” oyu verdi. Henüz nihai olmayan karar, 27 AB üyesi ülkede müzakere edilecek.
“Tofu Sosisi” İsimlendirmesine Son
Karar, et imalatçıları tarafından olumlu karşılanırken, tüketici dernekleri ve süpermarketler ise isim yasağı konusunda oldukça endişeli. Zira Avrupa Parlamentosu’nun kararı, AB genelinde giderek artan bir popülariteye sahip olan “vejeteryan burger” gibi isimlendirmelerin de sonu anlamına geliyor. Mevcut yasak, ürünün değil ismin yasaklanmasını ön görürken, et içermeyen hamburger, sosis ya da şinitzeller artık “tofu sosisi” gibi biçimlerde isimlendirilemeyecek.
Avrupa Birliği genelinde şimdiye dek sosis, şinitzel ya da burger gibi isimler, bitkisel içerikli ürünler için de kullanılabiliyordu. Yasakla birlikte et içermedikleri takdirde bu ürünlere farklı bir isim verilmesi gerekecek.
Yasağın mimarlarından olan Céline Imart, “Bu karar tüketici için şeffaflık ve açıklık sağlıyor ve çiftçilerimizin emeğini takdir ediyor.” dedi. Almanya Başbakanı Friedrich Merz (CDU) ise ARD 1’de katıldığı söyleşide isim yasağını destekleyerek, “Sosis sosistir” demişti.
Avrupa Parlamentosu’nda Lobi Etkisi
Avrupa Parlamentosu’ndaki oylama öncesinde ise lobiler devredeydi. Aldi Süd, Lidl, Burger King ve Rügenwalder Mühle gibi büyük gıda şirketleri isim yasağına karşı çıkarken, et üreticileri ve çiftçi birlikleri ise isim yasağını destekliyordu. Yasak Avrupa’daki yoğun çiftçi protestolarının ardından çiftçilere verilen reform sözünün bir parçası gibi sunulsa da birçok tüketici AB’nin vejetaryen burger meselesini neden bu kadar problematize ettiğini sorguluyor.
Avrupa Parlamentosu üyesi Jan-Christoph Oetjen (FDP) ise çiftçinin sorunlarının süpermarket raflarındaki ürünlerin isimlerinin değişmesiyle çözülemeyeceği kanaatinde. “İnsanlar aptal değiller ve vejeteryan bir sosisle etten yapılmış bir sosisi ayırt edebilirler” diyen Oetjen’e göre karar, AB’nin güvenilirliğine zarar verebilir.
Avrupa’daki Tüketiciler Ne Düşünüyor?
YouGov araştırma şirketinin yaptığı ankete göre, her iki kişiden biri şinitzel veya sosis gibi isimlerin yalnızca hayvansal ürünlerde kullanılmasını istiyor. Araştırmaya katılanların yüzde 28’i bu görüşe karşı çıkarken, yüzde 21’i ise konu hakkında herhangi bir görüş bildirmek istemiyor.
Katılımcıların sadece yüzde 24’ü Parlamento’nun bu konuda söz sahibi olmasını önemli buluyor, üçte ikisine göre ise Avrupa Parlamentosu’nun bu konuyu ele alması önemsiz görülüyor.
Tüketici örgütü Foodwatch sözcüsü Andreas Winkler’e göre de “saçma” olarak nitelendirilen isim yasağı, tüketici açısından bir “kafa karışıklığı”nı giderecek nitelikte değil. “Kimse yanlışlıkla tofu sosis satın almaz ve onun dana sosis olduğunu zannetmez. Şinitzel, sosis veya burger gibi isimlerin vegan ürünlerde yasaklanması tamamen saçmalıktır.” diyen Winkler’in karşısında ise et sektörünün büyük oyuncuları yer alıyor.
Yasağın Yürürlüğe Girmesi Üye Ülkelere Bağlı
Avrupa Birliği içerisinde bazı ülkelerde söz konusu isim yasağı zaten uygulanıyor. Fransa’da 2024’ten bu yana burger, fileto veya sosis olarak adlandırılan ürünlerin bitkisel proteinlerden yapılması yasak.
Alman gıda yönergeleri ise ürünlerde açık bir etiketleme zorunluluğu getirdiği için, “vejetaryen burgerde tüketicinin aldatılması” gibi bir durum söz konusu değil. Zira ülkede gıda yönetmelikleri gereği et ürünlerine benzeyen fakat et ürünü olmayan ürünlere mutlaka “vegan” ya da “vejeteryan” ibaresinin yazılması gerekiyor.
Gelecekte et ürünleri içermeyen fakat bu ürünler gibi isimlendirilen vegan ve vejetaryen ürünlerin kendilerine nasıl bir isim seçecekleri ise belirsiz. Üreticilerin hemen yeni bir isim bulmasına da gerek yok, zira yasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi için AB üyesi ülkelerin de onayı gerekiyor.
