Gazze’de Ateşkes Bilmecesi: Yetkililer “Bitmedi” Diyor, Ölümler Sürüyor
ABD arabuluculuğunda yürürlüğe giren ateşkes, Gazze’deki yeni saldırılarla anlamını yitiriyor. İsrail’in son hava harekâtında en az 104 Filistinli hayatını kaybetti. BM yetkilileri, İsrail’in Gazze’de “kalıcı askerî kontrol kurma” niyetine dikkat çekiyor.
Gazze Şeridi’nde, 10 Ekim’de yürürlüğe giren ABD arabuluculuğundaki ateşkes anlaşmasının geleceği yeniden tartışma konusu oldu. Salı gecesi düzenlenen İsrail hava saldırılarında en az 104 Filistinli, aralarında 35 çocuk olmak üzere yaşamını yitirdi. Gazze Sivil Savunma Ajansı, saldırılarda 200’den fazla kişinin yaralandığını açıkladı.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, bir İsrail askerinin öldüğü çatışmanın ardından orduya “güçlü saldırılarla karşılık verilmesi” talimatını verdi. İsrail ordusu ertesi sabah “Gazze’deki ateşkesi yeniden yürürlüğe koyduğunu” bildirdi, ancak saldırıların görüntüleri ve öldürülen insanların sayısı bu açıklamayla çelişti.
Gazze’deki hükûmetin sivil savunmadan sorumlu yetkilisi Dr. Muhammed el-Muğir, saldırılardan birinin kanser hastalarının kaldığı İnsan Kampı’nı hedef aldığını belirterek “Bu, açık bir ateşkes ihlali” ifadesini kullandı. Görgü tanıkları, Nuseyrat ve Han Yunus’taki çadır kamplarının tamamen yandığını bildirdi.
İsrail’deki “Kırılgan Ateşkes”i Tamamen Bitirme Çağrıları
İsrail Savunma Bakanı İsrael Katz, saldırıların ardından yaptığı açıklamada “Hiçbir Hamas lideri ne takım elbisesiyle ne tünelde güvende olacak,” dedi. Katz, “Askerlerimize el kaldıran herkesin eli koparılacak,” ifadeleriyle askeri operasyonların süreceği sinyalini verdi.
İsrail hükûmetinin bazı üyeleri ateşkesi koruma yönünde açıklamalar yaparken, aşırı sağ partilerden gelen “savaşa dönme” çağrıları Tel Aviv’de iç politik baskıyı artırıyor. Uzman değerlendirmelerine göre bu durum ateşkesin kağıt üzerinde sürdürülüp sahada sık sık ihlal edilmesine yol açıyor. İsrail tarafı saldırıları, “Hamas’ın ateşkesi ihlal etmesi” gerekçesiyle meşrulaştırdı. Ancak Hamas, İsrail askerinin öldüğü çatışmayla ilgisi olmadığını açıkladı. The Guardian ve Reuters gibi uluslararası medya kuruluşları da, bu saldırının sorumluluğuna dair iddiaların bağımsız biçimde doğrulanmadığını belirtiyor.
Bitmeyen Esir Takası: Ölen Rehinelerin Naaşları Meselesi
Ateşkes anlaşması kapsamında Hamas, esaretleri süresinde ölen İsrailli rehinelerin kalıntılarını teslim etmeyi; İsrail ise karşılığında her biri için 15 Filistinlinin cenazesini iade etmeyi kabul etmişti. Şimdiye kadar Hamas 15 rehinenin kalıntılarını teslim etti, ancak 13 kişinin cesedi hâlâ Gazze’de. Tel Aviv yönetimi, Hamas’ı “yanlış ceset teslim etmekle” suçladı; iddiaya göre, Hamas 2023’te ölen bir askerin kalıntılarını “yeni rehine” olarak teslim etti.
Bu gelişmenin ardından Netanyahu, “ateşkes ihlali” gerekçesiyle salı gecesi saldırı emri verdi. Hamas ise yeni saldırıların ardından planlanan cenaze tesliminin ertelendiğini açıkladı.
Hamas müzakere heyeti başkanı Halil el-Hayye, “Silahlarımız işgalin varlığına bağlıdır. İşgal sona ererse, bu silahlar devlete teslim edilir,” açıklamasını yaptı. Ancak hangi otoritenin bu “silahları teslim alan devlet” olacağı belirsizliğini koruyor. Trump’ın girişimiyle imzalanan 20 maddelik planda Filistin egemenliğinin nasıl sağlanacağı ve bizzat Trump’ın başkanlık edeceği “Barış Kurulu”nun yetkilerinin ne olacağı netleştirilmemişti.
ABD Gazze’deki Statükoyu Tanımladı: “Esnek Bir Ateşkes”
ABD Başkanı Donald Trump, saldırıların ardından yaptığı açıklamada, “Hiçbir şey bu ateşkesi tehlikeye atmayacak ama İsrail askerleri öldürülürse karşılık vermelidir” dedi. Bu yaklaşım, Washington’un ateşkesi “tam çatışmasızlık” yerine “kontrollü gerilim” çerçevesinde yorumladığını gösteriyor. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance da ertesi gün benzer bir değerlendirme yaptı: “Ateşkes devam ediyor. Elbette burada ufak çatışmalar olacak. Başkanın barışı sürecek.” Vance’in ifadesi, Gazze’deki ölümlere rağmen ABD’nin süreci hâlâ “istikrarlı” gördüğünü yansıtıyor.
King’s College London’dan Rob Geist Pinfold, mevcut durumu “geçici görünen kalıcı bir işgal düzeni” olarak tanımladı. Pinfold’a göre, İsrail Gazze’nin yarısından fazlasında doğrudan askerî kontrol kurmuş durumda ve geri kalan bölge kuşatma altında: “Bu geçici bir çözüm değil; çatışmayı sürdürmenin yeni biçimi,” diyor Pinfold.
Birleşmiş Milletler Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese ise İsrail’in saldırılarının “şaşırtıcı olmadığını” belirterek sorumluluğun uluslararası topluma ait olduğunu söyledi: “Uluslararası Adalet Divanı İsrail’e, işgalin gayrimeşru olduğunu ve askerlerin çekilmesi gerektiğini bildirdi. Buna rağmen üye devletler bu absürtlüğü sürdürmeye devam ediyor.” Albanese, “Filistinliler için soykırım bitmeyecek; şiddet, İsrail sahada kaldığı sürece sürecek” değerlendirmesinde bulundu.
BM’den Yeni Uyarı: “İsrail Gazze’de Kalıcı Askerî Kontrol Planlıyor”
Birleşmiş Milletler İşgal Altındaki Filistin Toprakları Soruşturma Komisyonu Başkanı Navi Pillay da, İsrail yetkililerinin Gazze üzerinde “kalıcı askerî kontrol” kurma niyetini açık biçimde ortaya koyduğunu söyledi: “İsrail’in Gazze üzerinde kalıcı askerî kontrol kurma ve bölgenin demografik yapısını değiştirme yönünde açık ve tutarlı bir niyeti var.”
Pillay, son iki yılda yapılan toprak düzenlemelerinin “ateşkese rağmen geri alınmadığını” ve İsrailli yetkililerin açıklamalarının “etnik temizlik ve yerleşim inşası hedeflerinin sürdüğünü” gösterdiğini ifade etti. Ayrıca, Knesset’in Batı Şeria’nın ilhakını destekleyen son oylamasının da “alarm verici” olduğunu vurguladı.
BM yetkilisinin açıklamaları, ateşkes sürecinin sahadaki ihlallerin ötesinde, siyasi ve demografik bir dönüşüm planıyla bağlantılı olabileceğine işaret ediyor.
Gazze’de Son Durum ve Devam Eden Belirsizlik
Gazze Hükûmeti Medya Ofisine göre, son saldırılarda öldürülen 104 kişi arasında Palestine Newspaper muhabiri Muhammed el-Muniravi ve eşi de bulunuyor. Nuseyrat’taki bir çadırda yaşamını yitiren el-Muniravi ile birlikte, 2023’ten bu yana hayatını kaybeden gazeteci sayısı 256’ya yükseldi. Al Jazeera muhabiri Hani Mahmoud, “Her saldırı dalgasında bir gazetecinin öldürülmesi, bilgi akışının sistematik biçimde engellendiğini gösteriyor” dedi. 7 Ekim 2023’ten bu yana saldırılarda Gazze’de öldürülen insan sayısı 68 bini aştı. Yaralananların sayısı ise 170 binden fazla.
Ateşkes anlaşması kapsamında insani yardım tırlarının Gazze Şeridi’ne geçiş yapmayı sürdürdüğü açıklandı. Dünya Gıda Programı (WFP) organizasyonuna ait gıda ve çadır malzemesi taşıyan yardım tırları Kerem Ebu Salim (Kerem Şalom) Sınır Kapısı’ndan, Gazze’ye giriş yapmakta. Ateşkes, [yardım gruplarına bağlı olanlar, hükümet bağışları ve özel sektörden ticari kamyonlar da dahil olmak üzere] her gün toplam 600 kamyonun Gazzev Şeridi’ne girmesini öngörüyordu. ABD ve BM yetkililerine göre, bazı günler 600’den fazla kamyon giriyor. Ancak günlük yardım akışını haberleştiren New York Times her tırın insani yardım taşımadığını belirtiyor: Ülkeler tarafından doğrudan bağışlanan malları veya ticari kamyonları hesaba katmayan BM verilerine göre, ateşkes süresince yardım gruplarına ait kamyonların günlük sayısı hiçbir zaman 200’ü geçmedi. (P)
