Çifte Vatandaşlık: Almanya’da Kaç Türk Var? Kaç Türk Alman Vatandaşı Olacak?

Alman Federal İstatistik Bürosu’nun (DESTATIS) güncel verilerine göre, toplam nüfusu 84 milyon 700 bin olan Almanya’da 2023 sonu itibarıyla 13 milyon 900 bin Alman vatandaşı olmayan yabancı yaşıyor. Vatandaşlık eksenine ilaveten, Almanya’nın 60 yılı aşan iş gücü göçü tarihi göz önüne alındığında ise daha da yüksek bir rakam görmek mümkün: Aile kökeninde ya da bireysel olarak göç tecrübesi olan 23 milyon 900 bin kişi ülkede hayatını sürdürüyor.

Almanya’da Kaç Türk Yaşıyor?

DESTATIS verilerine göre, yine 2023 itibarıyla Almanya’da Türk vatandaşı 1 milyon 548 bin kişi yaşıyor. Bunların 816 bini erkek, 732 bini kadın. Elbette Almanya’daki Türkiye kökenli insanlar sadece Türk vatandaşlarıyla sınırlı değil. Alman pasaportu sahibi Türkiye kökenli insan sayısı 1 milyon 530 bin seviyesinde.

Türk vatandaşı sayısının yıllara göre değişimine bakıldığında bir artış, düşüş ve devamında bir dengelenme söz konusu. İlk ölçümün yapıldığı 1967’de 172 bin Türk vatandaşı Almanya’da yaşarken aile birleşimi uygulamasıyla birlikte bu sayı, 1974’te 1 milyonun üzerine çıktı. Aynı dönemde “misafir işçi” (Alm. “Gastarbeiter”) alımına son verilmesiyle birlikte artış hızı yavaşladı ama büyüme sürdü. 1981’de Türk vatandaşlarının sayısı 1 milyon 500 bini geçti ve 1995’e gelindiğinde ise 2 milyonu buldu.

2000’lerin başında uygulamaya geçen yeni yasalarla çifte vatandaşlığın kapsamı sınırlandırıldı ve bundan ötürü Alman vatandaşlığı alacak kişilerin Türk vatandaşlığından ayrılması zorunlu hâle geldi. Bu değişikliğin sonucu olarak Türk vatandaşlarının sayısı 1 milyon 500 bin seviyesine indi ve günümüze kadar bu hacmini büyük oranda korudu.

Çifte vatandaşlığa geçişteki zorlukların bir diğer neticesi de yeni nesillerde Alman vatandaşlığının yaygınlaşması oldu. Türk vatandaşlarının sayısının yıllara göre değişimine bakıldığında 18 yaş altındaki nüfusun 2000'li yıllarla birlikte hızlı bir şekilde düştüğü görülüyor. 1998'de 700 bine yakın 18 yaşın altında Türk vatandaşı varken, 2023 itibarıyla bu sayı 62 bine inmiş durumda.

Bu iki grup hesaba katıldığında Almanya'da yaşan Türkiye kökenli insan sayısı 2 milyon 900 bini aşıyor. Bu 2 milyon 926 bin kişinin 1 milyon 387 bini göçmen, yani kendisi Türkiye'den Almanya'ya yerleşmiş kişiler. Türkiye kökenliler arasında bir diğer önemli grup ise hâlihazırda çifte pasaporta sahip olanlar: Hem Alman hem de Türk vatandaşlığına sahip olan 320 bin insan Almanya'da yaşıyor. Yeni yasayla birlikte ilerleyen yıllarda bu sayının hızla artacağı tahmin ediliyor.

Sıklıkla akla gelen "Almanya'da kaç Türk var?", "Almanya'da kaç Türk yaşıyor?" ya da "Almanya'daki Türk sayısı nedir?" gibi sorulara cevaben düşünecek olursak: 2023 yılı itibarıyla Almanya'da 2 milyon 926 bin Türk yaşıyor. Bu rakam da Almanya'da nüfusun yüzde 3.5'unun Türk olduğu anlamına geliyor.

Ne Kadar Türk Vatandaşı, Alman Vatandaşlığı Edinebilir Durumda?

Peki, değişiklik öncesinde Türklerin vatandaşlığa kabulü ne durumdaydı? 2010'dan beri tutulan vatandaşlık verilerine bakıldığında Türk vatandaşlığını bırakıp Alman vatandaşlığına geçen kişilerin sayısında kısmi dalgalanmalarla beraber bir düşüş söz konusu. 2012'de 33 bin Türk, Alman vatandaşlığına geçerken 2023'te bu sayı 10 bindi.

DESTATIS'in yaptığı hesaplamaya göre, 2023 yılında vatandaşlığa kabul edilen Türkiye kökenli 10 bin 735 kişi, Almanya’da ikamet eden ve vatandaşlığa geçişteki 6 yıllık ikamet süresi şartını sağlayan Türk vatandaşlarının yalnızca yaklaşık yüzde 0,81’ine denk geliyor. Bu hesaplama yeni vatandaşlık yasasına göre yeniden kullanılırsa yaklaşık 1 milyon 325 bin Türk vatandaşının Alman vatandaşlığı alma hakkının bulunduğu söylenebilir.