Almanya’da Vatandaşlık Testine Antisemitizm ve İsrail Güncellemesi
Almanya'da uzun zamandır beklenen ve çifte vatandaşlığı kolaylaştıran yasa değişikliği geçtiğimiz ay yürürlüğe girdi. Vatandaşlığa geçişlerde yapılan teste İsrail, Holokost ve Yahudilikle ilgili sorular eklendi. Bazı eyaletlerde vatandaşlığa kabul için İsrail'i tanıma şartının getirilmesi ise ifade ve düşünce özgürlüklerini kısıtlaması ve yabancı bir ülkenin var olma hakkını konu edinmesi gerekçesiyle eleştiriliyor.
Yeni yasayla Alman vatandaşlığına geçişler kolaylaştı ve çifte vatandaşlığın önündeki engeller kalktı. Almanya’da nüfusun yüzde 14’üne karşılık gelen yaklaşık 12 milyon kişi, Alman pasaportuna sahip değil. Bunların 5 milyon 300 bini en az 10 yıldan beri Almanya’da yaşıyor. Almanya’da şu anda yaklaşık 1 milyon Türk kökenli Alman vatandaşının yaşadığı tahmin ediliyor ve yeni yasanın ardından 500 bin mavi kart sahibi Alman vatandaşının, yeniden Türk vatandaşlığını alması bekleniyor.
Almanya’da çifte vatandaşlığı mümkün kılan Vatandaşlık Yasası’nın Modernizasyonu Yasası, Cumhurbaşkanı Frank Walter Steinmeier tarafından 26 Mart’ta imzalandıktan yaklaşık 3 ay sonra (27 Haziran 2024) yürürlüğe girdi. Yeni yasaya göre Almanya vatandaşlığına geçmek isteyenler, kendi ülkelerinin vatandaşlığından vazgeçmek zorunda kalmayacak. Böylelikle Almanya’da yaşayan Türk vatandaşları bundan sonra Türk vatandaşlığından ayrılmadan Alman vatandaşlığına da sahip olabilecek. Tabi bu öncelikle yasal şartların kolaylaşması anlamına geliyor ve özellikle de işlem sürelerinin kısaltılması gerekiyor. Kısa süre önce yayımlanan bir araştırmada yasa yürürlüğe girmeden önce hâlihazırda başvurusu işlem bekleyen 200 bin insan olduğu bildirilmişti.
Vatandaşlık Testinde Yahudilik ve İsrail’le İlgili Sorular
Alman vatandaşlığına geçmenin ön koşulları arasında, vatandaşlık testinden başarıyla geçmek de bulunuyor. Testte, Almanya’nın hukuk ve toplumsal düzeninin yanı sıra ülkedeki yaşam şartlarına ilişkin sorular yer alıyor. Ayrıca başvuru sahiplerinin ikamet ettikleri eyaletle ilgili 3 özel soruya da yer veriliyor. Sınavda, 300’ün üzerinde sorunun bulunduğu listeden 33 soru soruluyor. Alman vatandaşlığına geçmek isteyen kişinin, 17 soruyu doğru cevaplaması gerekiyor.
Yasa değişiminde dikkat çeken diğer unsurlardan biri ise ülke anayasasına uygunluk kriterinden hareketle vatandaşlık testindeki sorularda yapılan güncelleme. Alman vatandaşlığına geçmek isteyenlerin, özgürlükçü toplumun değerlerinin yanı sıra nasyonal sosyalist rejiminin hukuksuzluğu (Nazi dönemi) ve onun sonuçlarıyla (Yahudi soykırımı) ilgili Almanya’nın özel tarihsel sorumluluğunun bulunduğunu kabul etmeleri gerekiyor. Bu sorumluluk, Yahudilerin yaşamının korunmasını da içeriyor. Bu değerleri paylaşmayan Alman vatandaşlığına geçemeyecek.
Yahudi düşmanı, ırkçı, yabancı düşmanı veya başka insanlık dışı eylemlerde bulunanlar ile kadın-erkek eşitliğini kabul etmeyenler, Alman vatandaşlığına alınmayacak. Bu doğrultuda başvuru sahiplerinin geçmesi gereken vatandaşlık testindeki sorularda da güncelleme yapıldı. Soru listesine İsrail, Holokost ve Yahudilikle ilgili yeni sorular eklendi.
Federal Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser, vatandaşlık testinde Yahudilik ve İsrail ile ilgili soruların yer alacağını birkaç ay önce resmen doğrulamıştı: Bakan Faeser, Spiegel gazetesine verdiği bir mülakatta, bu konuyla ilgili yeni soruların vatandaşlık testine dahil edileceğini söylemişti. Bakan Faeser’e göre bu yeni soruların amacı Holokost sebebiyle Almanya’nın Yahudi halkına ve İsrail’e karşı olan tarihî sorumluluklarının önemini vurgulamak. Ayrıca Faeser, Alman vatandaşlığına geçmek isteyen herkesin bu sorumlulukları tanıması ve kabul etmesi gerektiğinin de altını çizmişti. Ulusal ve uluslararası medyaya yansıyan haberlere göre vatandaşlık başvusu yapanlara Yahudiler ve İsrail ile ilgili aşağıdaki 12 soru yöneltiliyor:
- Günümüz Almanya’sında ilk Yahudiler kaç yıl önce yaşadı?
- Yahudi ibadethanesine ne denir?
- Tökezleme taşları (Alm. Stolpersteine)* neyi anmaktadır?
- Antisemitik davranışa örnek nedir?
- Almanya’da Holokost’u inkâr etmenin olası cezası nedir?
- İsrail devleti hangi yıl kuruldu?
- İsrail devleti hangi yasal temeller üzerine kurulmuştur?
- Şu anda Almanya’da yaşayan Yahudilerin çoğunluğu hangi ülkeden gelmektedir?
- Almanya’nın en büyük Yahudi toplulukları hangi şehirlerde yaşamaktadır?
- Yahudi Makkabi spor kulübüne kimler katılabilir?
- Almanya’nın İsrail’e karşı özel bir sorumluluğu olmasının nedenleri nelerdir?
- Almanya’da İsrail’e yönelik hangi ifadeler yasaktır?
Saksonya-Anhalt’ta İsrail’i Tanıdığını Yazılı Beyan Şartı
Şansölye Olaf Scholz hükûmetinin yaptığı hamle, Almanya’daki Filistin yanlısı aktivizme yönelik daha geniş çaplı siyasi bir baskının parçası olduğu düşüncesiyle eleştiriliyor. Almanya’nın yeni vatandaşlık mevzuatında Alman devlet aklının (Alm. Staatsräson) bir gereği olarak İsrail’in varlığını tanıma şartı aranacağı resmî ağızlardan doğrudan beyan edilse de buna karşı çıkan çok sayıda siyasetçi, aktivist ve akademisyen var: Bu durumu eleştirenlere göre, ifade ve düşünce özgürlüklerini kısıtlayan ve yabancı bir ülkenin var olma hakkını konu edinmesi hasebiyle İsrail’in var olma hakkını tanıma şartının, emsali bulunmuyor.
Bu konudaki hararetli tartışmalar devam ederken Saksonya-Anhalt eyalet yönetimi bu konuda daha ileri bir adım attı. Geçtiğimiz yılın kasım ayında Saksonya-Anhalt eyaletinde, Alman vatandaşı olmak isteyen herkesin İsrail’in var olma hakkını desteklediğini beyan etmesini şart koşacaklarını açıklamıştı. Bu tarihte kabul edilen yeni düzenleme 1 Temmuz itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu eyalette vatandaşlığa geçmek için başvuranlardan “İsrail’in var olma hakkını tanıdıklarını ve İsrail devletinin varlığına yönelik her türlü çabayı kınadıklarını” yazılı bir şekilde teyit etmeleri istenecek. İçişleri Bakanı Zieschang’ın imzasıyla yayımlanan genelgede vatandaşlığa kabul aşamasında, “antisemitik tutumların mevcut olduğuna dair belirtiler olup olmadığına” dikkat edilmesi gerektiği de vurgulanmıştı. (AA/P)
Dipnot
* Stolperstein, Alman Sanatçı Gunter Demnig tarafından 1992 yılında geliştirilen ve Nazi terörüne kurban giden insanları anmak için kurbanların daha önceden yaşamış oldukları binaların önlerine yerleştirilen pirinç kaplı beton plakalara verilen isimdir.
