Almanya’da Çalışan Türk İşçinin Sigortasından Türkiye’deki Ailesi Yararlanabilir mi?
Almanya’da çalışan işçiler için Türkiye’deki ailelerinin sağlık sigortası önemli bir konu. Peki Almanya’da çalışan kişilerin Türkiye’deki aileleri, Almanya’daki sağlık sigortasından faydalanabilir mi?
1960’lı yıllardan bu yana, yüz binlerce Türk vatandaşı Almanya’da çalışıyor. Bu işçilerin Türkiye’deki aile üyeleriyle olan bağları sadece duygusal değil, aynı zamanda yasal çerçevelerle de sürdürülüyor. Almanya’da çalışan Türk işçilerin özellikle sosyal güvenlik alanında Türkiye ile bağları büyük.
Almanya’da yürürlüğe giren yeni Vatandaşlık Yasası’ndan sonra 2024 yılı itibarıyla Almanya’da yaşayan Türk vatandaşlarının sayısı 1,54 milyona ulaştı. Türkiye’den bir göç geçmişine sahip toplam nüfus ise 2,6 milyon civarında. Yani Almanya’daki her yirmi kişiden biri Türkiye ile doğrudan ya da dolaylı olarak bir bağa sahip. Bu topluluk sadece sayıca değil, sosyal, ekonomik ve hukuki etkileriyle de Alman toplumunun ayrılmaz bir parçası hâline gelmiş durumda.
Dahası, Türk vatandaşlarının Almanya’da yeni yürürlüğe giren ve çifte vatandaşlığı kolaylaştıran yasal düzenlemenin ardından Alman vatandaşlığına geçişi de son dönemde hız kazandı. 2024 yılında 22.525 Türkiye vatandaşı Alman vatandaşlığına geçti. Bu, bir önceki yıla göre neredeyse iki kat artış anlamına geliyor. Bu yükseliş, yalnızca hukuki statülerin değil, beraberinde sosyal hakların, sorumlulukların ve yükümlülüklerin de yeniden tanımlandığı bir süreci temsil ediyor.
Peki, Almanya’da çalışıp sigortalı olan bir Türk işçi, bu sosyal haklarını Türkiye’de yaşayan eşi ya da çocuğu için de kullanabilir mi? Başka bir ifadeyle: İki ülke arasındaki sınırlar, sosyal güvenlik hakları için gerçekten bir engel mi?
Türkiye ile Almanya arasında yürürlükte olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi kapsamında, Almanya’daki bir Türk işçinin Türkiye’deki aile bireylerinin hangi haklardan nasıl yararlanabileceğini adım adım ele alalım.
Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Anlaşması Neler Öngörüyor?
30 Nisan 1964 tarihinde imzalanmış ve 1 Kasım 1965 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olan Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Anlaşması, her iki ülkede çalışan kişilerin sosyal güvenlik haklarını korumayı amaçlar. Bu anlaşma kapsamında:
• Sigorta prim süreleri birleştirilebilir.
• Sağlık hizmetleri karşılıklı olarak tanınır.
• Aile üyeleri belirli haklardan yararlanabilir.
Kısacası, belirli koşullar altında bir işçinin ailesi Almanya’da yaşıyormuş gibi muamele görebilir.
Türkiye’deki Aile Üyeleri Sağlık Hizmetlerinden Yararlanabilir mi?
Cevabı hemen verelim: Evet.
Almanya’da çalışan bir Türk vatandaşı, Türkiye’deki eşini veya çocuklarını resmî olarak bakmakla yükümlü olduğu kişiler olarak beyan ederse, bu kişiler Türkiye’deki SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) kapsamında ücretsiz sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.
Bu hakkı kullanmak için:
• İşçi, Alman sigorta kurumundan A/T 9 formunu almalıdır.
• Ardından bu formla Türkiye’deki SGK ofislerine başvurmalıdır.
A/T 9 formu, aile üyelerinin Türkiye’deki SGK’ya bağlı hastanelerden sağlık hizmetleri alabilmesini sağlar.
Emeklilik Süreleri ve Diğer Yardımlar Nasıl Hesaplanır?
Almanya ve Türkiye’de çalışmış olan bir kişi, her iki ülkedeki sigorta sürelerini birleştirebilir. Bu da çalışanın şunları yapmasına olanak tanır:
• Her iki ülkeden de daha erken emekli olmak,
• Maluliyet veya dul ve yetim aylığı almaya hak kazanmak,
• Koşullar yerine getirildiğinde kısmi emeklilik hakkı elde etmek.
Bu süreçte kullanılan temel belge, SGK veya Alman Emeklilik Sigortası aracılığıyla işlenen T/A 4 Formudur.
Başvurular Nereye ve Nasıl Yapılabilir?
Eğer Almanya’da çalışan bir Türk vatandaşı, Türkiye’deki ailesinin sağlık hizmetlerinden faydalanmasını istiyorsa, Türkiye’deki SGK’ya, Almanya’dan aldığı A/T9 belgesini ibraz etmelidir. Başvurular daha sonra YUPASS sisteminden kontrol edilebilir.
Emeklilik süresi birleştirme için ise T/A 4 belgesi ile SGK veya Alman Emeklilik Kasası’na başvurulabilir.
Burada önemli olan, başvuru esnasında tüm belgelerin eksiksiz olması gerekliliğidir. Eksik başvurular reddedilebilir veya gecikebilir.
Bu Hakları Ne Zaman Kaybedilir?
• İşçi ailesini bakmakla yükümlü olduğu kişiler olarak beyan etmezse,
• Belgeler zamanında sunulmazsa,
• Aile yaş veya eğitim koşullarını karşılamıyorsa,
• İlgili kurumlara resmî başvuru yapılmazsa.
Bu durumlar, geriye dönük olarak da dahil olmak üzere hak kaybına neden olabilir.
Türkiye ve Almanya arasındaki sosyal güvenlik iş birliği, sadece göçmen işçileri korumakla kalmayıp, memleketlerinde kalan ailelerini de korumak için tasarlanmıştır. Ancak, bu haklardan yararlanmak için bilgilenmek, doğru şekilde başvurmak ve gerekli belgeleri zamanında sunmak çok önemlidir.
Siz veya sevdikleriniz Almanya’da çalışıyorsa, ailenizin refahı ve gelecekte olası anlaşmazlıkların veya kayıpların önlenmesi için bu hakları takip etmek çok önemlidir.
