Almanya’da Eyaletlerin Okul Tatilleri Anlaşmazlığı
Okulların yaz tatilini en sona bırakma ayrıcalığına sahip Bavyera ve Baden-Württemberg'e karşı çıkan diğer 14 eyalet yarım asımdır uygulanan dönüşümlü sistemde eşitlik istiyor. Bunun için oy birliği gerekiyor, fakat Bavyera'nın tutumu net: "Bu bizim DNA'mız."
Almanya’daki yaz tatili tartışması, yüzeyde basit bir takvim meselesi gibi görünse de aslında federal yapının, kültürel kimliklerin, siyasi güç dinamiklerinin ve eğitim politikalarının çatıştığı bir alan. Bu nedenle çözüme ulaşmak, yalnızca “tatil tarihini değiştirmek”ten çok daha fazlasını gerektiriyor.
Bir taraf için bu bir gelenek, diğeri içinse adaletsizlik. Ortak bir zemin bulunabilecek mi? Bu sorunun yanıtı, yalnızca eğitim sistemini değil, Almanya’daki eyaletler arası dayanışmanın sınırlarını da test ediyor. Bavyera ve Baden-Württemberg yıllardır yaz tatilini en sona saklıyor; diğer eyaletlerse bu “ayrıcalığa” karşı yeniden ayaklandı. Yeni planlama 2030’u hedef alıyor, ama değişim zor.
Kuzey-Ren Vestfalya: “Biz de Artık Geç Yaz Tatili Yapmak İstiyoruz”
Almanya’da her yaz, milyonlarca öğrencinin dört gözle beklediği tatil dönemi sadece bir dinlenme süreci değil; yıllardır süregelen bir politik eşitsizlik tartışmasının fitilini yeniden ateşleyen bir konu. Ülkenin güneyindeki Bavyera ve Baden-Württemberg dışındaki tüm eyaletler, yaz tatillerine her yıl farklı zamanlarda başlamak zorunda kalırken, bu iki eyaletin her yıl sabit biçimde Ağustos başı gibi geç bir tarihte tatile başlaması tepkilere neden olmaya devam ediyor.
Tartışma bu yıl yeniden gündemde çünkü eyaletler 2030/31 okul yılı sonrası için yaz tatili tarihlerini planlamaya başladı. Gündemi bu kez ateşleyen, Almanya’nın en fazla nüfusa sahip eyaleti olan Kuzey Ren-Vestfalya (NRW) oldu. NRW Eğitim Bakanı Dorothee Feller (CDU) açıkça taleplerini dile getirdi: “NRW de artık geç yaz tatili yapmak istiyor.”
Yarım Asırlık Sistem, İki Eyaletin Dışında Herkes İçin Geçerli
Almanya’da yaz tatili tarihleri, 1964’te imzalanan Hamburger Abkommen adlı eyaletler arası anlaşmayla düzenleniyor. Amaç sadece okulları organize etmek değil; aynı zamanda yaz aylarındaki trafik yoğunluğunu, otel doluluklarını ve sınav tarihlerindeki karmaşayı önlemek. Bu nedenle tüm eyaletler, yaz tatillerini dönüşümlü bir sistemle (“rollierendes System”) kullanıyor.
Bu sistemde 16 eyalet beş gruba ayrılıyor ve her grup her yıl farklı tarihlerde tatile çıkıyor. Yaz tatilleri her yıl 20 Haziran ile 15 Eylül tarihleri arasında kalan yaklaşık 3 aylık dönemde paylaştırılıyor. Bazı eyaletler haziran ayının sonunda tatile başlıyor, bazılarıysa temmuz ortasında. Dönüşüm beş yılda bir yeniden planlanıyor.
Ama iki güney eyaleti, bu sistemin dışında bırakılıyor: Bavyera ve Baden-Württemberg. Bu eyaletler 1960’lı yıllardan beri her yıl yaz tatiline son sırada, genellikle temmuz sonu ya da ağustos başında başlıyor. Diğer 14 eyalet, bu iki güneyli komşularının sabit pozisyonuna göre yer değiştiriyor. Bu durum, “eşit yük paylaşımı” ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle her planlama döneminde tartışma yaratıyor.
Hasat Dönemi Bitti, Ama Geç Okul Tatili Kaldı
Bavyera ve Baden-Württemberg bu ayrıcalıklı pozisyonlarını ilk yıllarda çocukların yaz döneminde tarımda çalışması gerektiği gerekçesiyle savunuyordu. O dönem Bavyera, Almanya’nın en fazla çiftliğe sahip bölgesiydi. En fazla tarım arazisinin bulunduğu bu iki eyalette birçok çocuk, aile çiftliklerinde hasat döneminde görev alıyordu.
Ancak günümüzde bu gerekçenin pratikte bir karşılığı kalmadı. Çocuk işçiliğine dair yasal sınırlamalar, tarımdaki otomasyonun yaygınlaşması ve çiftlik sayısının azalması, bu argümanı geçersiz kılmış durumda. Mevcut düzenlemelere göre çocuklar, günde 3 saati (sabah 8 ile akşam 6 arasında) aşmamak şartıyla, sadece kendi ailelerine ait çiftliklerde çalışabiliyor.
Bavyera’nın günümüzde öne sürdüğü argümanlar ise, daha çok pedagojik ve kültürel gerekçelere dayanıyor. Özellikle Hamsin Yortusu (Pfingsten) tatili, Bavyera ve Baden-Württemberg’te iki hafta sürüyor ve genellikle haziran ayının ortasında sona eriyor. Bu nedenle eğitim kurumlarının yetkilileri, “Haziran ortasında bir tatil bitip hemen ardından yaz tatili başlarsa, bu eğitimi dönemini böler,” görüşüyle eyaletteki tatilin erkene çekilmesi ihtimaline karşı çıkıyor. Eyalet Başbakanı Markus Söder (CSU) ise konuyu kültürel düzeye çekerek daha uzlaşmaz bir tutumla konuşuyor: “Bizim tatil ritmimiz Bavyera’nın DNA’sıdır. Değiştirmeyiz.”
Bavyera’yı Eleştiren Diğer Eyaletler: “Bu Adil Değil”
Söder’in bu net duruşuna karşılık, NRW Eğitim Bakanı Feller, yaz tatilinin artık eşitlikçi bir yaklaşımla yeniden ele alınması gerektiğini vurguluyor. Ona destek verenler arasında sadece kendi partisinden NRW Başbakanı Hendrik Wüst (CDU) değil, aynı zamanda muhalefet lideri Jochen Ott (SPD) de var. Ott, “Wüst artık Söder’in peşinden sürüklenmemeli” diyerek bu tartışmanın siyasal bir güç gösterisine dönüşmemesi gerektiğini vurguluyor. Takvimin yeniden düzenlenmesi fikrine destek veren, sadece NRW eyaleti de değil:
- Aşağı Saksonya Eğitim Bakanlığı (Yeşiller): “Bu düzenleme halkta da hoşnutsuzluk yaratıyor. Ortak karar, daha geniş kabul görür.”
- Thüringen CDU Fraksiyon Başkanı Andreas Bühl: “Tatillerimiz başka bir yüzyıldan kalma. Modern ve adil bir sisteme geçmeliyiz.”
- Hamburg Eğitim Senatörü Ksenija Bekeris (SPD): “Ayrıcalıklı eyalet uygulamalarına karşıyız, herkes için ortak bir sistem olmalı.”
Bu tepkilere karşın, bazı eyaletler daha temkinli. Örneğin Schleswig-Holstein Eğitim Bakanı Dorit Stenke, mevcut sistemi destekliyor ve kendi eyaletinin de bazen geç tatil aldığını belirtiyor: “Geç tatil yapmak bu sistem içinde de mümkün.”
Geç Okul Tatilinin Avantajları ve Dezavantajları
Peki geç tatil avantaj mı, dezavantaj mı? Öğrenci velilerinin önemli bir kısmı, iki faktör nedeniyle okul tatilinin daha geç olmasını tercih ediyor: Eylül başında konaklama fiyatları daha düşük olması (nebensaison) ve eylül ayınnın daha ılıman havalarda tatile gitmek isteyenler için cazip olması.
Fakat pedagoglar geç okul tatilinin öğrencileri, sıcak hava şartları nedeniyle zorladığını belirtiyor: Almanya’nın en sıcak dönemi olan temmuz ayında öğrenciler hâlâ okulda ve bu nedenle derslerdeki konsantrasyonları azalıyor.
Ayrıca, NRW gibi bazı eyaletlerde aileler, okulların eğitime ara verdiği Sonbahar Tatili (Herbstferien) yerine Hamsin Yortusu (Pfingsten) tatilini tercih etmek istiyor. Bunun hayata geçirilmesi için de mevcut takvim düzenlemelerinde daha köklü değişikliklerin yapılmasını gerektiriyor.
2030’daki Planlamada Sistem Değiştirilebilir mi?
Almanya’daki okulların yaz tatili tarihleri, beş yılda bir toplanan Kultusministerkonferenz (Eyalet Eğitim Bakanları Konferansı) tarafından oy birliğiyle kararlaştırılıyor. Bu da demek oluyor ki Bavyera’nın “hayır” oyu her şeyi kilitleyebiliyor. Nitekim, bu konuyu haberleştiren Frankfurter Neue Presse şu cümleyle meseleyi özetliyor: “Söder’in direnişi sürdüğü sürece, diğer eyaletlere sadece diş gıcırdatarak kabullenmek kalıyor.” (P)
