Eyalet ve Müslümanlar Arasında Devlet Anlaşmasına Doğru Yeni Adım
Almanya’nın Rheinland-Pfalz eyaletinde İslam dinî cemaatleri ile eyalet hükümeti arasında bir “hedef anlaşması” imzalandı. Anlaşma, Müslüman cemaatin tanınması ve diğer dinî cemaatlerle eşit bir statüye ulaşması adına önemli bir adım olarak görülüyor.
Rheinland-Pfalz Eyalet Hükûmeti, eyaletteki dört İslami cemaat ile bir hedef anlaşması imzaladı. Anlaşma eyaletteki İslam din dersleri ve İslam ilahiyat fakülteleri gibi konularda Müslümanlarla devlet arasındaki işbirliğinde bir ilerleme olarak görülüyor.
Eyalet hükûmeti 2018 yazında eyaletteki dört dinî cemaat (DİTİB Rheinland-Pfalz, Rheinland-Pfalz Şurası, VIKZ Rheinland-Pfalz ve Ahmediye Cemaati) hakkında bir bilirkişi raporu yayınlamış, bu raporda söz konusu kurumlara yabancı devletlerin etkisini araştırmıştı. Raporlarda söz konusu dinî cemaatlerin Alman Anayasası’nın 7. Maddesi 3. Paragrafı uyarınca “dinî cemaat” statüsü taşıyıp taşımadıkları sorulmuş ve böylece eyalet hükûmetiyle belli konularda işbirliği yapıp yapılamayacağı hususu araştırılmıştı. Bilirkişi raporlarında her dört derneğin de anayasal anlamda “dinî cemaat” oldukları belirtilmiş, fakat bertaraf edilmesi gereken bazı yapısal eksiklikler dile getirilmişti. Bilirkişiler aynı zamanda eyalet hükûmeti ile İslami dernekler arasında bu engellerin aşılması ve eyaletteki Müslüman cemaatlerin yapısal entegrasyonunu teşvik etmek için görüşmelerin sürdürülmesini tavsiye etmişti. Bu tavsiye uyarınca 1 Nisan’da eyaletle dört dinî cemaat arasında “hedef anlaşması” imzalanmış oldu.
İmzalanan anlaşmalarda eyalet ve dört dernek karşılıklı olarak belli yükümlülüklere sahip. Anlaşmalarda belirtilen adımların 18 ay sonra yeniden gözden geçirilmesi ve müzakerede aşama kat edilmesi bekleniyor.
Anlaşma Daha Önce Rafa Kaldırılmıştı
Konuyla ilgili Perspektif’e konuşan Rheinland-Pfalz Şurası Başkanı Akif Ünal, anlaşmayı “siyasi bir iyi niyet göstergesi” olarak değerlendirdi. “Önümüzdeki süreç, bizim açımızdan hazırlıklarımızı tamamlayacağımız bir süreç. Fakat bu, tek taraflı bir süreç değil. Hem Müslüman cemaat, hem de eyalet hükümetinin kat etmesi gereken mesafeler var. Anlaşma iki taraflı ve aynı göz hizasında gerçekleştirilen bir anlaşma.” diyen Ünal şunları ekledi: “2016’da aslında eyaletteki müzakere sürecinde mesafe kat etmiştik ve bir devlet anlaşmasının eşiğindeydik. Türkiye’deki darbe girişiminden sonra eyalet hükûmeti bu anlaşmayı rafa kaldırdı ve bilirkişi raporları gündeme geldi. Fakat nihayetinde bu raporlarda eyaletteki dört cemaatin bazı eksikliklerle birlikte ‘dinî cemaat’ oldukları teyit edilmiş oldu.”
Hedef anlaşmasında 18 aylık bir sürecin öngörüldüğüne değinen Ünal, bu süreci iyi kullanacaklarını ifade etti: “Bu süre içerisinde eyaletteki okullarda İslam din dersini hangi yapıyla nasıl düzenleyebiliriz ve aktif bir şekilde nasıl geliştirebiliriz konusunu çalışacağız. İslam din dersleri ve İslam ilahiyat fakülteleriyle ilgili bir altyapı çalışması yapacak, komisyonlarımızda ciddi bir çalışma sürecine gireceğiz.”
“Hedef Anlaşması Müslümanları Tanıma Yolunda Bir Teyit”
Hedef anlaşmasının Rheinland-Pfalz Eyaleti’ndeki Müslümanlar açısından bir kabul görme ve tanınma yolunda bir teyit anlamına geldiğini belirten Ünal, şu şekilde devam etti: “Esas hedef, Müslümanları ilgilendiren her alanda devletle ortak alanlarda çalışmalar yapmak ve böylece Müslümanların ihtiyaç duyduğu alanlarda çözümler geliştirmek. Bu sürecin sonunda belirlenen şartlar yerine getirildiğinde devlet anlaşması önünde bir engel de kalmayacak ve önümüzdeki 18 ay içerisindeki süreç iyi yapılandırılırsa sonuçta bir devlet anlaşması imzalayacağız. Tabii eyalette 14 Mart 2021’de eyalet seçimleri gerçekleşeceğini, bu sürecin seçimler esnasında da sekteye uğramamasını temenni ediyoruz.”
DİTİB Eyalet Birliği Başkanı Yılmaz Yıldız ise yaptığı açıklamada anlaşmayı, “Müslüman yaşamının tanınması ve eşit muamele görmesi için doğru yöne doğru atılmış ilk adım” olarak değerlendirdi. Açıklamada eyalette inanca dayalı İslam din derslerinin sadece Müslüman öğrencilere anayasal haklarının verilmesi anlamına gelmediği, aynı zamanda bu öğrencilerin Hristiyan ya da Yahudi arkadaşları gibi eşit imkânlara da sahip olacağı ifade edildi.
Anlaşmaya SPD’den Destek, CDU’dan Eleştiri
Rheinland-Pfalz eyaletinde yaklaşık 200.000 Müslüman yaşıyor. 2014 yılından beri eyaletteki Müslüman cemaatler, okullarda İslam din dersleri ve İslam ilahiyat fakülteleri gibi konularda devletle ortak çalışmak için görüşmeler gerçekleştiriyor. Bu konuları düzenlemesi planlanan devlet anlaşması için müzakereler 2016 yılında başlamış, fakat Türkiye’deki darbe girişiminin ardından başlayan “yabancı devlet etkisi” tartışmaları nedeniyle durdurulmuştu. Müzakere süreci bilirkişi raporlarının ardından 2018 yılında yeniden başlatılmıştı. İmzalanan hedef anlaşması, Müslüman cemaatin tanınması ve diğer dinî cemaatlerle eşit bir statüye gelmesi adına önemli bir adım olarak görülüyor.
Eyaletteki SPD Fraksiyonu hedef anlaşmasını memnuniyetle karşıladı. SPD Eyalet Fraksiyonu’nun Kilise Politikaları Sözcüsü Giorgina Lazungu-Haß, derneklerle işbirliğinin en önemli konularından birinin, onların bağımsızlığı olduğu dile getirirken, eyaletteki Müslümanların Rheinland-Pfalz’ın bir parçası olduğu, derneklere daimi ve hukuki bir temel sağlanması gerektiğini vurguladı.
Bununla birlikte Rheinland-Pfalz Eyalet Parlamentosu’nda CDU ve AfD muhalefeti, imzalanan anlaşmalara DİTİB’in de dâhil etmesini eleştirdi. CDU Eyalet Fraksiyonu Başkanı Martin Brandl, DİTİB’in Türkiye’den finanse edilip yönetildiğini ve oraya bağımlı olduğunu iddia ederek, hedef anlaşma ile bu durumun değişeceğinden tereddüt ettiğini ifade etti. DİTİB’le yapılan hedef anlaşmasında, kurumun tüzük değişiklikleri yapması ve İslam din dersi komisyonunda Türkiye’nin resmî temsilcilerinden kimsenin olmaması gibi şartlar yer alıyor. (P)
