Avrupa’da İslamofobi Kurumsallaştırılıyor Mu?
İslamofobi, Avrupa'da adım adım yasallaştırılıyor ve aynı zamanda eğitim kurumları ve müfredatlarında giderek yerleşik hâle getiriliyor.
Avrupa İslamofobi Raporu 2020’de, kıtanın birçok ülkesinde İslam karşıtlığını yasallaştırmak için bulunulan girişimlere yer verildi. Raporda, İslamofobinin eğitim alanında da kendisini giderek daha fazla gösterdiği tespit edildi.
İslamofobi Raporunun Amacı ve Kapsamı
Türk-Alman Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç.Dr. Enes Bayraklı ve Georgetown Üniversitesinden Profesör Farid Hafez’in hazırladığı Avrupa İslamofobi Raporu 2020’de, bölge ülkelerinde 2020 yılı boyunca yaşanan İslam karşıtı olaylar ve söylemler ele alındı.
Çeşitli ülkelerden 37 akademisyenin katkı sağladığı raporda, çoğunluğu Avrupa’da yer alan toplam 31 ülkede İslamofobinin gidişatı incelendi. Raporda, Avrupa’daki bazı hükûmetlerin Müslümanlara ayrımcılık öngören uygulamaları ve aşırı sağ siyasetçilerin İslam karşıtlığını yasallaştırma teşebbüsleri derlendi.
Avusturya‘da Müslüman Kuruluşlara “Fişleme”
Bu kapsamda Avusturya hükümeti Temmuz 2020’de, ülkedeki Müslümanlara ait kuruluşları “fişlemek” için “dokümantasyon merkezi” kurdu.
İktidardaki merkez sağ AvusturyaHalk Partisi (ÖVP) ve Yeşiller Partisi, koalisyon hükûmetinin öncülüğünde kurulan Siyasal İslam Dokümantasyon Merkezi, Müslümanlara ait 600’ün üzerinde cami ve eğitim merkezi gibi çeşitli kuruluşların hangi çatı derneğine bağlı olduğu, dünya görüşleri, yöneticileri ve adresleri gibi detaylı bilgilerin yer aldığı “İslam-Landkarte” adı verilen bir dijital haritayı kamuoyuyla paylaşmıştı.
Viyana Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Ednan Aslan’ın öncülük ettiği ekibe hazırlatılan çalışmaya tepki gösteren çeşitli kesimler, dijital haritanın Müslümanları potansiyel suçlu gösterdiğini, bir tür fişlemeyi andırdığını ve yolsuzluk soruşturmalarından bunalan hükûmetin bir kez daha çıkış yolu olarak Müslümanlar üzerinden toplumu manipüle etmeye çalıştığını belirtmişti.
Başörtüsüne Yönelik Yasaklamalar Artıyor
Belçika’da Anayasa Mahkemesi, Haziran 2020’de, “tarafsızlık” adı altında yüksek öğretim kurumlarında başörtüsü başta olmak üzere siyasi ve dinî sembollerin yasaklanmasının hukuka uygun olduğu yönünde hüküm verdi.
Danimarka’da aşırı sağcı Danimarkalı Halk Partisi, İslami başörtüsünün bütün kamu binalarında yasaklanmasına yönelik meclise tasarı sundu. Tasarı meclisteki oylamada reddedildi. Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisi, 18 yaşından küçük kızlara kamuya açık alanlarda başörtüsü takmayı yasaklamayı öngören tasarıyı Ulusal Meclis’e sundu.
Almanya’da Türkiye kökenli bir hakim, bir yargılama sırasında başörtüsü taktığı için görevinden uzaklaştırıldı. İtalya’da Milano Temyiz Mahkemesi, Ekim 2020’de aldığı kararla, kadınların burka giymesinin yasaklanması için sağlık binalarına görsel uyarılar asılması yetkisini verdi. Hollanda’da ise aşırı sağcı Özgürlük Partisi’nin lideri Geert Wilders, 2020’de başörtüsü ve kurban kesimlerinin yasaklanması için birkaç kez yasal girişimlerde bulundu.
İsveç’te Dinî Okulların İnşası Yasaklandı
İsveç’te ulusal basına demeç veren Eğitim Bakanı Anna Ekström, ülkede Müslüman okullarının kurulmasına yönelik tartışmaların sonucu olarak “hükûmetin yeni dinî okulların inşasını yasaklama kararı aldığını” açıkladı.
İsviçre’nin alt meclisi Ulusal Konsey üyelerinden Jean-Luc Addor, başörtüsü ve diğer İslami simgelerin kamu binalarında hoş görülemeyeceği fikrini savundu ve konseye başörtüsünü yasaklamak üzere tasarı sunulması teklifinde bulundu.
Eğitim Kurumlarındaki İslamofobi
Avrupa İslamofobi Raporu 2020’nin bir diğer tespitine göre, Avrupa’da siyaset, hukuk ve sosyal hayatta artış gösteren İslam karşıtlığı, eğitimde de giderek etkisini artırıyor. Raporda, Avrupa’daki eğitim sisteminde Müslüman karşıtı uygulamalara yer verilirken, bazı bölge ülkelerinde eğitimin, İslam karşıtlığını körükleme aracı olarak kullanıldığı bilgisi paylaşıldı.
Bulgaristan’ın eğitim sistemindeki ayrımcılıklara dair bir araştırmada, derslerde “Osmanlı Devleti’nin Hristiyan Bulgarları zorla İslamlaştırdığı” algısıyla tarih okutularak, öğrencilere Müslümanların “ezeli düşman” şeklinde gösterilmeye çalışıldığı kaydedildi.
İranlı sosyolog Prof. Mesud Kemali’nin araştırmasında da göçmenler ve özellikle Müslümanlara karşı ayrımcılığın, İsveç’teki okulların müfredatıyla adeta bütünleşmiş hâlde olduğu tespiti yapıldı.
İsveç’te aşırı sağcı Demokrat Parti, 2018’de, ülkedeki bütün Müslüman okulların yasaklanması yönünde meclise tasarı sunmuştu. Tasarı meclisten geçmemesine rağmen hükûmet 2020’de, ülkede yeni dinî okulların inşa edilmemesi kararı aldı.
Okullarda Türkiye Kökenlilere Ayrımcılık Sürüyor
Hollanda Sosyal Araştırma Enstitüsünün hazırladığı bir raporda, Türkiye ve Fas kökenli Hollanda vatandaşı öğrencilerin okullarda hâlâ ayrımcılığa maruz kaldıkları ve toplumdan dışlanmanın sonucu olarak ülkeye bağlılıklarını giderek yitirdikleri saptandı.
Raporda, söz konusu ayrımcılığın etnik kökenin yanı sıra dinî gerekçelerle yapıldığı fikri savunuldu. Belçika hükûmeti de başörtüsünü yüksek öğretim kurumlarında yasaklayarak İslam karşıtlığını eğitim alanına taşıdı.
Belçika Anayasa Mahkemesi, Haziran 2020’de, “tarafsızlık” adı altında yüksek öğretim kurumlarında başörtüsü başta olmak üzere siyasi ve dinî sembollerin yasaklanmasının hukuka uygun olduğu yönünde hüküm verdi.
Avrupa İslamofobi Raporu 2020, “Uluslararası İslamofobi Çalışmaları ve Araştırmaları Derneği (IISRA)”, “California Üniversitesi Ötekileştirme ve Aidiyet Enstitüsü”, “Rutgers Üniversitesi Güvenlik, Irk ve Haklar Merkezi”, “Uluslararası İslamofobi Araştırmaları Merkezi”, “California Üniversitesi Irk ve Cinsiyet Merkezinde İslamofobi Araştırma ve Belgeleme Projesi (IRDP)”, “San Francisco Eyalet Üniversitesi Arap ve Müslüman Etnisiteler ve Diasporalar (AMED) Çalışmaları” ve “Leopold Weiss Enstitüsü” tarafından desteklendi. (AA/P)