“Almanya’da Yabancı Düşmanlığı Artıyor, Demokrasiye Destek Azalıyor”
Leipzig Üniversitesi’nin 2002 yılından bu yana düzenli olarak gerçekleştirdiği Leipzig Otoriterlik Araştırması, Almanya’daki otoriter ve aşırı sağcı eğilimlerin zaman içindeki değişimini gözler önüne seriyor. 2024 yılına ait bulgular, ülkede yabancı ve Müslüman düşmanlığının hızla arttığını, demokrasiye olan desteğin ise azaldığını ortaya koyuyor.
Leipzig Üniversitesi tarafından 2002 yılından bu yana düzenli olarak yürütülen Leipzig Otoriterlik Araştırması (Alm.”Die Leipziger Autoritarismus-Studie“), Almanya’da toplumun aşırı sağcı ve otoriter eğilimlerini analiz eden en önemli araştırmalardan biri. İki yılda bir yayımlanan çalışma, şovenizm, yabancı düşmanlığı, antisemitizm ve otoriterlik gibi konularda toplumdaki değişimleri takip ediyor.
Kasım 2024’te açıklanan son bulgular, Almanya’da demokrasiye duyulan desteğin belirgin şekilde azaldığını, buna karşın yabancı düşmanlığı ve Müslüman karşıtlığı gibi tutumların hızla arttığını ortaya koydu. Özellikle batı eyaletlerinde yabancı düşmanlığının kayda değer bir artış gösterdiği belirtilirken, bu eğilimin doğu eyaletlerindeki tutumlara yaklaştığı görüldü.
Çalışmanın Metodolojisi
Rastgele seçilen yaklaşık 2500 kişinin katıldığı çalışmada, toplumdaki aşırı sağcı görüşlerin ne kadar yaygın olduğu, bu tutumların zaman içinde nasıl değiştiği ve farklı gruplar arasında nasıl bir karşılık bulduğu inceleniyor.
Araştırma, altı boyutta yapılan değerlendirmelerle otoriter ve aşırı sağ eğilimlere dair tutumları ölçüyor:
- Nazizmin zararsızlaştırılması,
- Otoriterlik,
- Sosyal Darwinizm,
- Antisemitizm,
- Yabancı düşmanlığı,
- Şovenizm.
Her boyut için üç ifade sunuluyor. Katılımcılar bu ifadelere, 1’den (tamamen katılmıyorum) 5’e (tamamen katılıyorum) kadar değişen bir ölçekte yanıt veriyor. Ortalama 3 puan, “kısmen katılıyorum, kısmen katılmıyorum” yanıtını ifade ediyor. Bir katılımcının aşırı sağ ile ilgili tüm ifadelere verdiği yanıtlarının ortalaması 3,5 veya daha üzerinde bir değere ulaştığında, bu katılımcının “kapsamlı ve bütüncül bir aşırı sağcı dünya görüşü” benimsediği kabul ediliyor.
Aşırı Sağcı Düşünceleri Ölçen İfadeler
Araştırmada yer alan bazı ifadeler ise şöyle:
- “Almanya’nın çıkarlarını diğer ülkeler karşısında sert bir şekilde savunmamız gerekiyor.” (Şovenizm)
- “Almanya, çok fazla yabancı yüzünden tehlikeli bir şekilde yabancılaşıyor.” (Yabancı düşmanlığı)
- “Almanya’nın iyiliği için ülkeyi güçlü bir şekilde yönetecek bir lidere ihtiyacımız var.” (Otoriterlik)
Almanya’nın Doğu ve Batı Eyaletlerindeki Eğilimler
Araştırma, Almanya’nın batı eyaletlerinde yabancı düşmanlığının kayda değer bir artış gösterdiğini ve doğu eyaletlerdeki tutumlara yaklaştığını ortaya koyuyor. 2022 yılına kıyasla, 2024’te yabancı düşmanlığına destek verenlerin oranı %4,8 artarak %21,8’e yükseldi. Batı eyaletlerinde tamamen yabancı düşmanı bir dünya görüşünü benimseyenlerin oranı, 2022’de %12,6 iken 2024’te %19,3’e yükseldi.
Aynı zamanda, “Almanya, çok fazla yabancı tarafından ele geçiriliyor.” ifadesine katılanların oranı Batı’da %22,7’den %31,1’e çıktı. Doğu eyaletlerinde ise bu oran %38,4’ten %44,3’e yükseldi.
Siyasi Partilere Göre Yabancı Düşmanlığı
Araştırma, aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif (AfD) Partisi seçmenlerinde yabancı düşmanı söylemleri destekleyenlerin oranının %60,5 ile en yüksek seviyeye çıktığını ortaya koydu. Diğer siyasi partilerin seçmenlerinde ise bu oranlar daha düşük kaldı:
- Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) seçmenlerinde %21,5
- Sosyal Demokrat Parti (SPD) seçmenlerinde %18,3
- Hür Demokrat Parti (FDP) seçmenlerinde %21,9
- Sol Parti seçmenlerinde %12
- Yeşiller seçmenlerinde ise yalnızca %2,8 olarak ölçüldü.
Müslüman Karşıtlığı
Araştırma, yabancı düşmanlığının yanı sıra Müslüman karşıtlığı eğilimini de ele aldı. Özellikle batı eyaletlerinde Müslüman karşıtlığı 2022’den bu yana ciddi bir artış gösterdi. Katılımcıların neredeyse yarısı Müslümanlar hakkında olumsuz görüşlere sahip.
“Müslümanların Almanya’ya göç etmesi yasaklanmalı.” söylemine batı eyaletlerde yaşayan katılımcıların yüzde 32,8’i, doğu eyaletlerde bulunanların da yüzde 43,2’si destek verdi. Bu oran 2022’de batıda yüzde 23,6, doğuda yüzde 46,6 olarak kaydedilmişti.
“Çok sayıda Müslüman yaşamasından dolayı bazen ülkemde kendimi yabancı gibi hissediyorum” söylemini onaylayanların oranı batı eyaletlerde yüzde 48,2, doğu eyaletlerde de yüzde 48,7 çıktı. Bu oran 2022’de batıda yüzde 36,6, doğuda yüzde 42,7 olarak kayda geçmişti. Araştırmada Müslümanlara yönelik ön yargıların 2024’te yüksek olduğuna dikkati çekildi.
Antisemitik Eğilimler
Batı Almanya’da antisemitik görüşler uzun süre azalma eğilimi göstermişti. 2002’de %13,8 olan antisemitizm oranı, 2022’de %3’e kadar geriledi. Ancak 2024’te bu oran %4,6’ya çıktı. Doğu Almanya’da ise antisemitik görüşler %3’ten %1,8’e düştü. Ancak belirli ifadelere yönelik gizli antisemitik eğilimler daha yüksek. Örneğin, “Yahudiler hâlâ çok fazla etkiye sahip.” ifadesine Batı Almanya’da %10,2, Doğu Almanya’da ise %5 oranında katılım kaydedildi.
Bu yıl ilk kez postkolonyal ve antisiyonist antisemitizm de incelendi. Araştırmayı hazırlayanlardan Dr. Ayline Heller, bu boyutun eklenmesini “7 Ekim 2023’teki gelişmeler ışığında, sol çevrelerde antisemitik görüşlerin nasıl ifade bulduğunu anlamak için önemli gördük.” diyerek açıkladı. Katılımcıların %13,2’si “Yahudiler Ortadoğu’dan ayrılmalı.”ifadesine tamamen katılırken, %24’ü kısmen destek verdi. Dr. Johannes Kiess, antisemitizmin ideolojik bir köprü işlevi gördüğünü ve hem sol hem sağ grupları birleştirdiğini ifade etti.
Demokrasiye Dair Memnuniyetin Düşüşü
Ayrıca Leipzig Otoriterlik Araltırması, Almanya’da demokrasiye yönelik memnuniyetin azaldığını ortaya koyuyor. Katılımcıların %90,4’ü demokrasiyi bir fikir olarak desteklerken, “Demokrasinin Almanya’da nasıl işlediği” konusundaki memnuniyet yalnızca %42,3 oranında. Bu oran, 2022’de %57,7’di. Özellikle doğu eyaletlerinde bu düşüş daha keskin; 2022’de %53,5 olan oran, 2024’te %29,7’ye geriledi. Bu oran batı eyaletlerinde %45,5 olarak ölçüldü.
Bu yıl katılımcılara demokrasiyle ilgili serbest metinler yazma olanağı tanındı. Cevaplar genellikle siyasetçilere ve partilere karşı duyulan hoşnutsuzluk ve katılım eksikliği üzerine odaklandı.
Demografik Faktörler
Araştırmada yer alan demografik bilgiler de dikkat çekici. Yabancı düşmanı söylemleri destekleyenlerin oranı erkeklerde %24,4, kadınlarda ise %19,3’tür. 2022 yılında erkeklerde bu oran %19,7, kadınlarda ise %14,3’tü. Bu artış, özellikle aşırı sağcı partilerin etkisinin arttığı batı eyaletlerinde daha belirgin. Bu bulgular, toplumsal cinsiyet rollerinin ve bireylerin göçmenlere yönelik tutumlarının nasıl şekillendiğini gösteriyor.
Ayrıca, yaş grubu farklarına göre değişiklikler de mevcut. Genç yaş gruplarında yabancı düşmanlığına dair daha düşük destek görülürken, orta yaşlı ve yaşlı bireyler arasında bu oran daha yüksek.
Belirsizlik Otoriter Eğilimlere Kapı Aralıyor Olabilir
Sonuç olarak, Almanya’da yabancı ve Müslüman düşmanlığının, özellikle batı eyaletlerinde arttığı, ancak doğu eyaletlerinde daha köklü bir geçmişe dayanan toplumsal yapılar nedeniyle bu tutumların daha stabil olduğu görülmektedir. Özellikle gençlerin daha toleranslı bir tutum sergilemesi, gelecekteki toplumsal dönüşüm açısından umut verici bir gelişme olarak öne çıkıyor.
Araştırma, Almanya’da birçok insanın geleceği belirsiz olarak algıladığını ve bu durumun otoriter eğilimlere kapı aralayabileceğini gösteriyor. Prof. Dr. Oliver Decker, “Demokrasiye karşı duyulan şüphe artıyor, ancak bu otoriter ya da aşırı sağcı çözümlere kalıcı bir yönelim anlamına gelmeyebilir.” dedi. Prof. Dr. Elmar Brähler ise Batı Almanya’da bile ön yargıların artık daha açık bir şekilde ifade edildiğine dikkat çekti.
Leipzig Otoriterlik Araştırması, Almanya’da otoriter eğilimler üzerine yapılan en kapsamlı çalışmalar arasında yer almakta ve toplumsal dinamikler ile politik tutumlara dair önemli bilgiler sunmaktadır.
