Almanya’da Altın Alınır Mı?

Tarih boyunca hem piyasa değerini hem de toplumdaki yerini korumuş olan altın, günümüzde de güçlü bir yatırım aracı olarak tercih ediliyor. Latincede “parlamak” anlamına gelen “aurum” kelimesinden türeyen altın, enflasyona karşı bir korunma aracı olarak da biliniyor.

Dünyanın çeşitli bölgelerinde kayalık veya akarsulardan maden olarak çıkarılan altın, tüketiciye ulaşmadan önce işlem görür. Toplumda “saf altın” olarak bilinen altın oranı 1000’de 999,9 olarak belirlenir. Madenden çıkarılan altın ise bu saflıkta elde edilemez: Altın, rafinerilerde diğer madenlerden arındırılarak saf hâline ulaşır ve böylece borsada işlem görebilecek altın elde edilmiş olur. Altın imalatçıları saf altına gümüş ve bakır ekleyerek ayarını düşürür ve dünya üzerine belirlenmiş standart karışımlara dönüştürür.

Altın ayarları ve karat ayar içindeki saf altın yüzdeleri

Altının değeri de bu yukarıda belirtilen saflık derecesine bağlıdır. Altın, genellikle yatırım ya da takı amacıyla kullanılır ve kullanım amacına göre ayarı değişiklik gösterir. Yüksek ayar altın, geri dönüşüm sırasında işçilik ücreti düşük olduğu için en az değer kaybına uğrar ve yatırım amaçlı tercih edilir.

Takı için tercih edilen 14 ve 18 ayar altının ise işçilik ücreti daha yüksektir. Örneğin 10 gramlık 22 ayar bir bileziğin gramı başına 1–2 avro işçilik ücreti alınırken, bu tutar 8 ayar bir takıda 15–20 avroya kadar çıkabilmektedir. Altın tekrar satıldığında işçilik bedeli kaybolur ve saf altın değeri ödenir. Bu yüzden az işçiliği olan yüksek ayar altın yatırım için uygundur.

Almanya’da Satılan Altınlar Nereden Geliyor?

Altının tüketim biçimleri ve kullanım alanları ise toplumdan topluma farklılık göstermektedir. Akademik çalışmalara dahi konu olan altın sadece finansal bir araç olarak kullanılmaz, aynı zamanda kültürel bir değer de taşır. Özellikle doğu toplumları altın yatırımında ön sıralarda gelir. Türkiye, Hindistan, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde altın, ekonomik belirsizlik dönemlerinde güvenli bir liman olarak tercih edilir.

Türk kültüründe ise altın, kadının bir tür güvencesi olarak görülür. Evliliklerde düzenlenen takı törenlerinde hem kadına hem de evliliğe destek amacıyla hediye edilir ve aynı zamanda akıllıca bir yatırım aracı olarak değerlendirilir. Bunun için genellikle 24 ayar altın veya 22 ayar bilezik, çeyrek altın, tam altın veya reşat diye bilinen takılar tercih edilir.

Almanya’da Türklerin sıkça alıp sattığı altınlar, 90’lı yıllarda Almanya’da açılmaya başlayan ve günümüzde sayısı hayli fazlalaşan Türk kuyumcuları tarafından satışa sunulmaya başlamıştır. Bu dönemden itibaren Almanya’daki Türklerin rağbet gösterdiği altın türleri, gerekli prosedür ve beyanlar eşliğinde ticari yollarla Almanya’daki kuyumculara ulaşmıştır. Böylece Almanya’daki Türklerin Türkiye’ye gittiklerinde örneğin Kapalıçarşı’dan temin ettiği altınlar, yüksek talep sebebiyle yıllardır Almanya içindeki Türk kuyumculardan birebir temin edilmeye başlamıştır.

Pratikte, Almanya’da altın alışverişi süreci genellikle şu şekilde işler: Kuyumcular yüksek stok bulundurmanın sermaye gerektirmesi nedeniyle yalnızca sık tercih edilen bazı altın modellerini mağazalarında tutarlar. Düğün gibi durumlarda büyük miktarda altın takı alınacaksa, müşterinin istediği modeller genelde Türkiye’den sipariş edilir ve bir ila üç hafta içinde sipariş Türkiye’den temin edilir. Bu tür siparişlerde, müşteriler çoğunlukla bilinen modelleri seçer veya mevcut broşürlerden model seçimi yaparlar. Bu tarz takılar Alman kuyumcularında genellikle bulunmaz. Zira Alman müşteriler, altını daha çok takı amaçlı kullanır ve hediyeleşme için tercih etmezler. Dolayısıyla Almanlar tarafından 8 ve 14 ayar işlemeli veya sade takılar tercih edilirken Türkler altın takılarını Türkiye’den ithal ederler. Ayrıca Alman müşterilerde fiziki altına yatırım daha az olup altın külçe, altın bazlı yatırım fonları veya dijital finansal araçlar tercih edilmektedir.

Almanya’da Altın ve Cumhuriyet Altını Alımı

Türk müşteri kitlesine yönelik altın takılar, son üç yıla kadar genellikle Türkiye’den temin ediliyordu. Ancak Türkiye’ye uygulanan “Altın İthalat Kotası” nedeniyle, Almanya’daki Türk kuyumcuların yoğun olduğu bölgelerde yerel üretim atölyeleri kurulmaya başlandı. Bu sayede özellikle bilezik gibi yatırım amaçlı takılar Almanya’da da üretilmeye başladı.

Bu durum her ne kadar avantajlı gibi görünse de göz önünde bulundurulması gereken bazı kritik noktalar da var. Birincisi, Türkiye’de devlet tarafından sıkı kontrol edilen bilezik atölyeleri daha temkinlidir ve bileziklerde Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) damgası bulunur. Almanya’da hâlihazırda bu alanda denetim bulunmamaktadır.

Dikkat edilmesi gereken diğer konu ise Cumhuriyet altınıdır: Türkiye’de devlet denetimiyle ve belirli bir standartta üretilen bu altınlar, Almanya’da taklit edilirse daha az altın içerebilir ve bu durum değer kaybına yol açar. Ayrıca bu altınların üretimi yasal olarak yalnızca Türkiye Cumhuriyeti’nin denetiminde yapılabilir. Dolayısıyla Almanya’da üretilen benzer görünümlü altınlar yasal olarak orijinal Cumhuriyet altını sayılmaz.

Almanya’da bu tür üretimler denetlenmediği için, tüketicilerin güvenilir kuyumcuları tercih etmeleri önemlidir ve standardın çok altında düşük bir fiyata aldanmamak gerekir. 22 ayar olarak satılan bir bilezik aslında 21 ayar olabilir ve bu fark, müşteri tarafından çıplak gözle anlaşılmaz. Aradaki ayar farkı, yalnızca altın eritilerek içeriği test edildiğinde ortaya çıkar. Kısacası denetimsiz üretimde sahtecilik mümkündür. Bu nedenle güvenilir kuyumculardan alışveriş yapılması tavsiye edilir.

Altını Nereden Almak Gerek: Almanya mı, Türkiye mi?

Peki, bu durumdan hareketle Almanya’dan altın almak mantıklı mı? Bu, altının kullanım amacına bağlı olarak değişir. Takı amaçlı kullanılan altında işçilik daha fazla olduğu için işçilik ücreti de artar. Bu işçilik ücreti Almanya’da Türkiye’ye kıyasen daha yüksektir ve takılara ayrıca yüzde 19 vergi eklenir. Türkiye’de ise takı altını genellikle düşük işçilik ücretiyle satılır. Bu altın işçilik üzerinden vergilendirilir ve altının kendisi vergiden muaftır.

Yatırım amacıyla alınan yüksek ayar altın, Almanya’da yüzde 19 vergiden muaftır ve işçilik ücreti düşüktür. Uluslararası fiyat farkı çok nadirdir veya nihai satış fiyatına etki etmeyecek kadar azdır. Bu yönüyle, yüksek ayarlı altın hem ekonomik hem de vergisel açıdan yatırım için daha avantajlıdır ve Almanya’dan da rahatlıkla temin edilebilir.

Türkiye’den Almanya’ya Altın Getirmek

Altın Almanya’dan rahatlıkla temin edilse de, Türkiye’den altın alışverişi yapıp Almanya’ya bireysel olarak getirmek de oldukça yaygın bir durum. Bu prosedürde gümrükte sorunlarla karşılaşmamak için dikkate alınması gereken bazı hususlar var.

Avrupa Birliği’ne mensup olmayan bir ülkeden Almanya’ya getirilecek altın için muafiyet sınırı dikkate alınmalıdır. Avrupa’ya getirilen ve 430 avro değerine kadar olan ürünlerde gümrük beyanı ve ithalat satış vergisi (Alm. “Einfuhrumsatzsteuer”) gerekmemektedir. Muafiyet sınırını geçen mal değeri için yüzde 2,5 gümrük ücreti ve yüzde 19 ithalat satış vergisi ödenmesi zorunludur.

Beyan edilmeyen muafiyet sınırı üzeri miktarlar, gümrük memurunun inisiyatifine göre yüksek para cezalarına yol açabilir. Cezanın miktarı genelde, altının değerine ve ihlalin ciddiyetine bağlıdır. Bu uygulamayı göz önünde bulundurarak Türkiye’den yapılan yüksek miktarda altın alışverişi mutlaka beyan edilmelidir. Özetle, bireysel olarak getirilen altınlar küçük miktarda ve genellikle takı formundadır, ancak değeri yüksekse beyan edilmelidir. Külçe veya yatırım altını vergiden muaftır ama yine de gümrüğe bildirilmelidir.

Türkiye ve Almanya’da Altın Fiyatı Aynı mı?

Peki, altın fiyatı Türkiye’de ve Almanya’da aynı mı? Uluslararası altın piyasasında madenlerin ölçülmesini sağlayan bir ağırlık birimi olarak “ons” kullanılır (1 ons = 31.1g). Ülkeler arasındaki altın fiyatı farkları büyük ölçüde döviz kuru farklılıklarından kaynaklanmakla birlikte, vergi, işçilik ve yerel piyasa koşulları da bu farklarda etkili olmaktadır.

Yukarıda bahsettiğimiz Altın İthalat Kotası, Türkiye’de “altın ithalatında yaşanan artışın cari dengeye olumsuz etkisinin azaltılması amacıyla işlenmemiş altın ithalatına yönelik tedbir alınmasına ihtiyaç duyulmuştur” şeklinde açıklanmıştır. Böylece, kota iki yıldır yürürlüğe girdiğinden beri herkes istediği şekilde istediği miktarda ülkeye altın getiremiyor, dolayısıyla Türkiye’deki altın fiyatlarının dünya genelindeki altın fiyatlarının daha üzerinde olmasına yol açıyor. Kota sebebiyle hâlihazırda Türkiye’de serbest piyasada altın diğer ülkelere kıyasla gram başı 50 Cent ila 4 Euro kadar daha pahalı olabiliyor.

Almanya’da yaşayan Türkler, Almanya’daki kuyumcuların kendilerine daha çok güven verdiklerini, bu nedenle de altın alışverişlerinde belirli kuyumcuları tercih ettiklerini anlatıyor. Ayrıca Türkiye’den altın getirmek için uyulması gereken prosedür ve gümrük beyanı da Almanya’da yaşayan insanların altınlarını Almanya’daki kuyumculardan temin etmeleri için bir sebep oluşturuyor.

Fakat Almanya’da işçilik ve kâr marjı özellikle düşük ayarlı takılarda genelde daha yüksek ve takılara vergi ekleniyor. Bu yüzden Türkiye’den takı getirmek gümrük muafiyet sınırı geçilmediği müddetçe avantajlı olabilir. Almanya’dan 22 ayar altın ise kuyumcular arası kıyas ve pazarlıkla iyi fiyatlara alınabilir durumda. 14 ayar takılarda ve pırlantalarda ise kuyumcular arasındaki fiyat farkına ve Türkiye’ye kıyasla fiyat aralığının fazla olmamasına özen gösterilmesi şart.

Almanya’da güvenilir kuyumcular tercih edilip özellikle bilezik ve Cumhuriyet altınında dikkatli olunmalı. Özetle, yüzyıllardır değerini kaybetmeyen altın, bahsettiğimiz noktaları dikkate alarak Almanya’dan da alınabilir durumda ve bugün de güvenilir bir yatırım tercihi olmaya devam ediyor.

Kaynaklar:

• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2023). İşlenmemiş altın ithalatında uygulanan kotaya ilişkin duyuru. https://www.hmb.gov.tr/haberler/islenmemis-altin-ithalatinda-uygulanan-kotaya-iliskin-duyuru
• Zoll.de. (t.y.). Gümrük işlemleri ve ithalat düzenlemeleri. https://www.zoll.de
• Çevik, E. İ., & Yalçınkaya, Ö. (2017). Financial market risk and gold investment in an emerging market: The case of Turkey. Borsa İstanbul Review, 17(1), 30–39. https://doi.org/10.1016/j.bir.2016.11.001
• Bouoiyour, J., Selmi, R., & Hammoudeh, S. (2023). Extreme dependencies and spillovers between gold and stock markets: Evidence from MENA countries. Resources Policy, 83, 103660. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2023.103660
• Lucey, B. M., Vigne, S. A., & Yarovaya, L. (2023). Gold prices, cultural factors, and COVID-19 pandemic: An international analysis. International Review of Financial Analysis, 86, 102609. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2023.102609
• Omag, A. (2012). An observation of the relationship between gold prices and selected financial variables in Turkey.
  Muhasebe ve Finansman Dergisi, 55, 196–204.