Belçika’da Ayrımcılıkla Mücadelede “Gizli Aramalar” Yasası Kabul Edildi

Belçika’da 2003 yılından beri ayrımcılık yasağı var. Ancak bugüne kadar ayrımcılıkla mücadele etmek için uygulama testleri ve gizli aramalar gibi yasallaşmış somut uygulamalar yoktu. Bu durumu değiştirmek için uzun yıllardır uygulama testlerinin ve gizli aramaların devlet tarafından gerçekleştirilmesi için yasa tasarıları sunulsa da hiçbiri kabul edilmemişti. Geçtiğimiz günlerde bu durum değişti, Hristiyan Demokratlar tarafından yapılan yasa teklifinde şirketlerin ayrımcılık yapıp yapmadığını kontrol etmek için anonim gizli aramalar yapılabilecek. Gizli aramalar Belçika’da şirketlerin sosyal güvenlik düzenlemelerine uygun çalışıp çalışmadıklarını kontrol eden devlet kurumu Sosyal Denetim tarafından gerçekleştirilecek.

Gizli Aramalar İçin Gerekli Şartlar

İki yıldır süren müzakereler 11 Ocak 2018’de yasa teklifinin kabul edilmesiyle son buldu. Bundan sonra Belçika’da iş sektöründe ayrımcılıkla mücadele etmek için gizli aramalar belirli şartlara tabi tutularak mümkün olacak. İlk şart, gizli aramaların sadece Sosyal Denetim tarafından gerçekleştirilecek olması. İkinci şart ise, Sosyal Denetim’in gizli arama gerçekleştirebilmesi için öncelikle İş Mahkemesi savcısından yazılı izin alma zorunluluğu. Ayrıca bir şirkette çok ciddi ayrımcılık şüpheleri olduğu ve diğer bütün araştırma imkânları tükendiği taktirde gizli aramalar en son ihtimal olarak gerçekleştirilebilecek.

Gizli aramaların yasallaştırılması için yıllardır uğraşan milletvekili Nahima Lanjri (Flaman Hristiyan Demokratlar Partisi) bu uygulamanın elzem olduğu kanaatinde. Lanjri açıklamasında “Katolik Leuven Üniversitesinin yapmış olduğu araştırmalara göre istihdamda ciddi ayrımcılık yapılıyor. Bir iş başvurusunda, gerekli niteliklere sahip olup da yabancı isim taşıyan şahısların iş görüşmesine davet edilme ihtimalleri, otokton isim taşıyan şahısların yarısı kadar.” dedi.

“Uygulama O Kadar Çok Şarta Bağlı Ki Gerçekleştirilmesi İmkânsız”

Uygulama testleri ve gizli aramaların yasallaştırılması için mücadele eden “PraktijktestenNu” (“Uygulama Testleri, Hemen Şimdi”) isimli örgüt ise karardan memnun değil. Çeşitli sivil toplum kuruluşların birleşiminden oluşan örgüt, kabul edilen yeni yasanın sadece bir göz boyama olduğu kanaatinde. Örgüt yetkilisi Sarah Scheepers yasa kabulünün üzerine yaptığı açıklamada “Gizli aramalar için kabul edilen yasa ölü bir karar. Uygulama o kadar çok şarta bağlı ki gerçekleştirilmesi imkânsız.” dedi.

Federal Çalışma Bakanı Kris Peeters (Flaman Hristiyan Demokratlar Partisi) ise uygulamadan memnun. Bakan açıklamasında “Bu uygulamanın bir karalama kampanyasına dönüşmemesi için bu kadar şarta tabii tutulması gerekiyor. Her sektör öncelikle kendini denetlemeli. Gizli aramalar en son ihtimal olarak kullanılmalı.” dedi. Gizli aramalar uygulaması Peeters’ın sunmuş olduğu ve iş alanında başka önergelerin de dâhil olduğu bir yasa paketi içinde kabul edildi.

Gizli Aramalar Ne Anlama Geliyor?

“Gizli aramalar”, tıpkı “uygulama testleri” gibi ayrımcılıkla mücadele kapsamında ayrımcılığı ispat etmek için kullanılan metotlardır. Gizli aramalar kapsamında Sosyal Denetim bir şirketi anonim olarak arıyor ve ayrımcı bir istekte bulunuyor. Örneğin Sosyal Denetim bir taksi şirketinden yabancı şoför gönderilmemesini veya bir emlak şirketinden evlerini bir yabancıya kiraya vermemesini istiyor. Başka bir örnekte ise Sosyal Denetim ayrımcılık yapıldığına dair şüpheler olan bir şirketi yabancı bir isimle arıyor ve otokton şahıslara kıyasla ne derece ayrımcı bir tutum sergilendiğini ölçüyor. Şirket ayrımcı istekleri yerine getirdiği veya ayrımcı tavırlar sergilediği zaman ayrımcılık ortaya çıkıyor.

Bu metotla sadece din ve ırk ayrımcılığı değil, yaş, bedensel engel, cinsel tercih gibi başka ayrımcılık alanları da denetlenebilecek. (nsa)