İngiliz Milletler Topluluğu’nun Akıbeti Ne Olacak?
Birleşik Krallık Kraliçesi II. Elizabeth'in ölümünden sonra İngiliz Milletler Topluluğu'nun akıbeti tartışılıyor.
Kraliçe 2. Elizabeth’in ölümüyle 70 yıllık hükmünün sona ermesinin ardından İngiliz Milletler Topluluğu’nda (İng. Commonwealth of Nations) monarşiden koparak kendi liderleri tarafından yönetilen cumhuriyetlerin sayısının artıp artmayacağı tartışılıyor.
İngiliz Milletler Topluluğu Neden Kurulmuştu?
İnfografik: Muhammed Ali Yiğit – AA.
İngiliz Milletler Topluluğu, 1949 yılında Birleşik Krallık Kralı 6. George döneminde Londra Deklarasyonu ile kuruldu. Birleşik Krallık’ın eski sömürgeleriyle kurulan birliğe üyeliğin esası özgürlük ve eşitlik olarak belirlendi ve İngiliz monarşisinin liderini devlet başkanı olarak tanıma şartı getirilmedi.
Hâlihazırda 56 üye içinde bunu, yalnızca Birleşik Krallık, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda’nın da aralarında bulunduğu 15 ülke kabul ediyor.
Bu ülkelerde devletin başkanı kabul edilen Birleşik Krallık Kralı ya da Kraliçesi, kendisini temsilen “Genel Vali” atıyor. Başbakan, hükûmetin başıyken başbakan tarafından belirlenen hükûmet üyeleri, Genel Vali tarafından onaylandıktan sonra atanıyor. Toplulukta çoğunlukla parlamenter demokrasiyi benimsemiş cumhuriyetler bulunuyor.
Üye Olmayı Seçen ve Ayrılan Ülkeler
Dünya nüfusunun neredeyse üçte birini oluşturan Topluluğa sadece Birleşik Krallık’ın eski sömürgeleri dahil değil. Eski Fransız sömürgeleri Ruanda, Mozambik, Gabon ve Togo, İngiliz Milletler Topluluğu’na üye olmayı seçti.
Bugüne kadar yalnızca İrlanda ve Zimbabve Topluluk çatısından çıkarken Pakistan, Güney Afrika ise çıktıktan bir süre sonra geri döndü. Yeni üyeler, kopmalar ya da Topluluk içinde kalarak İngiliz monarşisi ile bağı kesme girişimleri, Topluluğun gündemini zaman zaman meşgul etti.
Topluluk içinde bu yönde son adımı Karayipler’deki Barbados attı, 30 Kasım 2021’de İngiliz hükümdarı reddederek cumhuriyete geçti.
1952’de başa geçen ve oluşumu bir arada tutan güç olduğuna inanılan Kraliçe 2. Elizabeth’in ölümünü, birliğin geleceğinin yeniden sorgulanmasına yol açtı. Birçok ülkede cumhuriyete geçme fikri dillendiriliyor.
Monarşiyle Devam Edenler ve Cumhuriyet Rejimine Geçişi Tartışanlar
1999’da Avustralya, cumhuriyete geçişi referanduma götürmüş ancak yanıt ‘hayır’ çıkmıştı. Kraliçenin ölümünün ardından fikri sorulan Başbakan Anthony Albanese, yas tutulan bir dönemde bu konunun görüşülmemesi gerektiği cevabını verdi.
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern ise Kral 3. Charles’a desteğini ifade ederken ülkesinin “zaman içinde” cumhuriyete geçeceğini söyledi.
2009’da Karayipler’deki St. Vincent ve Grenada ada ülkesinin yaptığı referandumdan da “İngiliz monarşisine devam” kararı çıktı. Antigua ve Barbuda, üç sene içinde konuyu referanduma götüreceğini duyurdu. Belize, Bahamalar, Jamaika, St. Lucia, St. Kitts ve Nevis’ten de benzer sesler yükseliyor ancak henüz net açıklamalar yapılmadı. (AA)
