Ateşkes Çağrısında Bulunmayan AB’den Filistinliler İçin Yeni Bir Devlet İnşası Önerisi
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Filistinliler için yeni bir devlet inşa edilmesi gerektiğini belirterek, Filistinlilerin sürgününe ve Gazze'nin İsrail tarafından işgaline izin verilemeyeceğini söyledi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Filistinliler için yeni bir devlet inşa edilmesi gerektiğini belirterek, Filistinlilerin sürgününe ve Gazze’nin İsrail tarafından işgaline izin verilemeyeceğini söyledi.
Borrell, AB Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın bitiminde gazetecilere bilgi verdi. Dünkü toplantıda, Gazze’ye insani yardımların acilen ulaştırılması ihtiyacı üzerinde durduklarını aktaran Borrell, ayrıca çatışma bittikten sonra neler yapılacağına, olası senaryolara ilişkin görüşmeler yaptıklarını dile getirdi.
Borrell, sözlerini şöyle sürdürdü: “Filistinliler ile İsrailliler arasında ve bölgede barış için çözüm bulmalıyız. Bugün yaşadığımız dramatik kriz ve hem İsrail hem Filistin tarafındaki çok büyük can kayıpları, uluslararası camianın siyasi ve ahlaki olarak başarısızlığını gösteriyor. Bir çözüm bulmakta başarısız olduk. Bu durum nedeniyle şimdi herkesin çözüm ihtiyacının vazgeçilmez olduğunu anlaması lazım. Çözüm de iki devletli bir gelecek olmalı.”
“Yeni Bir Devlet İnşa Etmeliyiz”
Gazze’nin yeniden inşasının yetmeyeceğini vurgulayan Borrell, şu ifadeleri kullandı: “Filistinliler için yeni bir devlet inşa etmeliyiz. Bu da çatışmanın sonrası bakmamız gerektiği anlamına geliyor. Arap ülkeleri, şu anda bunu konuşmak istemiyor, onlar bugünü konuşmak istiyor. Çözüm için parametreleri belirlemeliyiz. Bugün bakanlara bunun için şartları içeren bir çerçeve sundum. Bakanlar, bu yaklaşımı destekledi. ABD ve Arap ülkeleriyle birlikte acilen bu çerçeve üzerinde çalışmalıyız.”
Borrell, AB olarak 3 konuya “hayır” dediklerini aktararak, bunları şöyle sıraladı: “Birincisi, Gazze‘nin dışına zorla göçe izin verilemez. Filistinlilerin sürgün edilmesine izin veremeyiz. İkincisi, Gazze toprakları küçültülemez. Gazze toprakları, İsrail tarafından işgal edilemez. Üçüncüsü ise Gazze’deki durum, Filistin meselesinin çözümünün bir parçası olmak zorunda.”
“Meşruiyeti Olan Tek Filistin Yönetimi Gerekli”
Borrell, Filistin meselesinin çözümü için “meşruiyeti olan tek bir Filistin yönetimi” bulunması, bunun da Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyince kabul edilmesi gerektiğini söyledi. “Şu anda bir Filistin yönetimi var. Yeni bir Filistin yönetimi icat etmeyeceğiz.” diyen Borrell, mevcut Filistin yönetiminin güçlendirilmesi gerektiğini bildirdi.
Borrell, Gazze’nin Hamas’ın elinde olmasını istemediklerini, “bir çeşit” Filistin yönetiminin Gazze’de müdahil olması gerekeceğini kaydederek, “Bunu nasıl yapacağız, kimse bilmiyor çünkü bu çatışmanın ne zaman biteceğini kimse bilmiyor.” dedi.
Bu Filistin yönetimine Arap ülkelerinin güçlü destek vermesi gerektiğinin altını çizen Borrell, Arap ülkeleri müdahil olmadan, yeniden inşaya yardım etmeden, Filistin devletinin oluşumuna siyasi katkı vermeden bir çözümün mümkün olamayacağını dile getirdi. Borrell ayrıca AB’nin bölgede yeterince bulunmadığını, çözüme mutlaka müdahil olması gerektiğini ifade etti.
Düzenlenen AB Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda ateşkes çağrısına dair uzlaşı sinyali ise yine çıkmadı.
AB Neden Hâlâ Ateşkes Çağrısında Bulunmadı?
Avrupa Birliği (AB), İsrail’in Gazze’ye 39 günde yaklaşık 5 bini çocuk 11 bini aşkın kişinin hayatına mal olan saldırıları karşısında hâlen ateşkes çağrısında bulunmadı. AB yönetimi, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’in “Filistinlilere ve kutsal değerlerine yönelik sürekli ihlallerine karşılık verme” gerekçesiyle başlattığı saldırıların ardından yaptığı ilk açıklamalarda Hamas’ı kınarken, “İsrail’in yanındayız” mesajları verdi.
Başta AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen olmak üzere AB liderleri, duruma ilişkin değerlendirmelerinde Gazze’deki can kayıplarını ve giderek kötüleşen insani durumu görmezden gelerek sık sık “İsrail’in kendini savunma hakkı bulunduğu” yönünde açıklamalar yaptı.
AB Komisyonunun Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi’nin 9 Ekim’de yaptığı Filistinlilere yönelik tüm kalkınma yardımlarını gözden geçirme, tüm ödemeleri dondurma kararı açıklaması şaşkınlığa yol açtı.
Von der Leyen’in 14 Ekim’de toplam sivil can kaybı sayısı 1500’ü geçmişken İsrail’e yaptığı ziyarette İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya koşulsuz destek vermesi, Gazze’deki duruma değinmemesi, sivil kayıplardan kaçınılması yönünde hiçbir çağrıda bulunmaması AB içerisinde tepkilere neden oldu. Dünya genelindeki AB delegasyonları çalışanları von der Leyen’e İsrail yanlısı tutumu nedeniyle tepki gösteren bir mektup göndererek, “AB’nin tüm itibarını kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğu” uyarısında bulundu.
Aynı günlerde Avrupa başkentlerinde birbiri ardına düzenlenen Filistin’e destek gösterilerinde AB’nin tutumu sert biçimde eleştirilmeye başlanmıştı. Birliğin demokrasi ve insan hakları gibi değerlerin savunucusu olduğu yönündeki iddialarının, Rusya’nın Ukrayna’daki sivillere saldırıları karşısında tavrının konu Filistinlilere geldiğinde çifte standarda dönüştüğüne dair sesler yükseldi. Bu gelişmelerin ardından İsrail’in kendini savunma hakkını kayıtsız şartsız destekleyen AB’nin söylemine bunun “uluslararası insancıl hukuka göre kullanılması” gerektiği ifadeleri eklendi.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in “Gazze’de kuşatma ve temel ihtiyaçların karşılanmaması nedeniyle ortaya çıkan trajik manzaralar ve ciddi bombardımanın getirdiği yıkım, uluslararası toplumda alarm zillerini yükseltiyor” ifadeleriyle davette bulunduğu olağanüstü liderler zirvesi, 17 Ekim’de İsrail’in 500 kişinin ölümüne yol açtığı hastane saldırısına denk geldi. AB kurumlarının liderleri bu olayın ardından dahi, “İsrail’in saldırılarının uluslararası hukuka uygun olmadığı, savaş suçu teşkil ettiği ya da derhal durması gerektiği” gibi ifadeler kullanmaktan imtina etti.
Bunun yerine zirvenin sonuç bildirisinde İsrail’in kendini uluslararası hukuk ve insani hukuk çerçevesinde savunma hakkına destek verildiği, AB’nin iki devletli çözüme bağlılığı, Filistin yönetimini ve halkını desteklemeye devam edeceği mesajları verildi.
AB’den Ateşkes Beklentisi Artmıştı
Ekim ayının sonuna doğru AB’nin ateşkes çağrısı yapması yönündeki beklentiler arttı. Brüksel’de 26-27 Ekim’de düzenlenen olağan AB liderler zirvesinde günler süren müzakerelerin ardından “insani koridorlar ve çatışmalara aralar verilmesi” yoluyla insani yardımların ulaştırılması çağrısında bulunuldu. AB ayrıca İsrail-Filistin çatışmasının sonlandırılması için kısa zamanda uluslararası konferans düzenlenmesini istediğini duyurdu.
Zirvenin bittiği gece Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda oylanan Gazze’de ateşkes çağrısı yapan karar tasarısına AB ülkelerinden verilen oylar, Birliğin bu konudaki tutumunun arkasında yatan nedeni de gözler önüne serdi. Tasarıya “hayır” oyu kullanan 14 ülkeden 4’ü AB üyeleri Avusturya, Macaristan, Çekya ve Hırvatistan olurken, çekimser oy kullanan 45 ülke içinde 15 AB ülkesi Almanya, İtalya, Yunanistan, Hollanda, Polonya, Bulgaristan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve İsveç yer aldı. Tasarıya AB’nin 27 üyesinden yalnızca Belçika, İrlanda, Fransa, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovenya ve İspanya olmak üzere 8 ülke destek verdi.
Ateşkes Değil, “Çatışmalara Derhal Aralar Verilmesi” Çağrısı
Bu ayın başından itibaren AB’nin başkenti konumundaki Brüksel de dahil hem sokaktan hem siyasi çevrelerden İsrail ürünlerine boykot, silah satışının kesilmesi gibi çağrılar yükselmeye başladı. Von der Leyen 8 Kasım’da Avrupa Parlamentosu (AP) Genel Kurul oturumunda yaptığı konuşmada, İsrail’in uluslararası insancıl hukuk kapsamında kendini savunma hakkı bulunduğunu yineleyerek, İsrail’i desteklemek kadar Gazze’deki sivilleri korumanın da gerekli olduğunu söyledi.
İsrail’in sivil kayıplardan kaçınmaya çalışması gerektiğini belirten von der Leyen, AB’nin Gazze’ye Refah sınır kapısından yaptığı yardımların yeterli olmadığını, denizden insani yardım koridoru açmak için çalıştığını duyurdu. Paris’te 9 Kasım’da düzenlenen “Gazze için Uluslararası İnsani Konferans”ta da von der Leyen, “esas meselenin iki devletli çözüme bölgesel ve uluslararası ortaklarla birlikte yatırım yapmak” olduğunu vurguladı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından 12 Kasım’da Birlik adına yapılan açıklamada, “AB, insani yardımın Gazze halkına güvenli şekilde ulaşabilmesi için çatışmalara derhal aralar verilmesi, sınır geçişlerinde kapasitenin arttırılması ve özel bir deniz yolu da dahil insani yardım koridorlarının oluşturulması çağrılarına katılmaktadır.” ifadeleri kullanıldı. (AA, P)
