'Türkçe Dil Dersi'

Almanya’da Köken Dili Dersleri: Sistem, Sayılar ve İşleyiş

Almanya’da köken dil dersleri ile ilgili yeni bir araştırmaya göre ülkede en yaygın verilen dil dersi Türkçe. Peki ülkede okullardaki köken dil dersleriyle ilgili işleyiş ve sistem nasıl? Mustafa İyi yazdı.

Görsel: Shutterstock.com

Mediendienst Integration “köken dili dersleri” hakkında yaptığı araştırmasında Almanya’daki Eyalet Eğitim Bakanlıklarına ana dili eğitimini ne şekilde sunduklarını ve bu eğitimlere 2020/2021 ve 2021/2022 eğitim öğretim yılında kaç öğrencinin katıldığını sordu. Araştırmaya göre Bavyera ve Baden-Württemberg eyaletleri konsolosluklar üzerinden köken dili dersleri sunarken Saarland, Rheinland-Pfalz, Saksonya, Brandenburg ve Mecklemburg-Vorpommern eyaletleri kendi imkânlarıyla bu dersleri sunuyor. Buna karşın Hessen, Kuzey Ren-Vestfalya, Aşağı Saksonya, Bremen, Hamburg ve Schleswig-Holstein hem konsolosluklar üzerinden hem de kendi imkânlarıyla köken dili derslerini sunmaya devam ediyor. Thürringen ve Sachsen-Anhalt’ta köken dil dersleri hiçbir şekilde sunulmazken; Berlin, Brandenburg, Bremen, Rheinland-Pfalz ve Kuzey Ren-Vestfalya gibi bazı eyaletler son iki yılda kendi sundukları köken dili derslerini genişlettiler. Ayrıca Eyalet Bakanlıklarından elde edilen bilgilere göre Almanya genelinde önceki yıllara benzer şekilde yaklaşık 140 bin öğrenci köken dili derslerine katıldı.

Almanya’da Köken Dili Derslerinin Veriliş Şekli

Almanya’da köken dili dersleri iki şekilde sunulmaktadır. Bunlardan biri konsoloslukların yetkisinde olan derslerdir. Bir diğeri ise eyaletin kendisi tarafından sunulan derslerdir. Konsoloslukların sunduğu köken dili derslerinin temeli 1964 yılında Eğitim Bakanları Konferansı’nın bir kararına dayanmaktadır. Anlaşmada bu derslerin verilmesinin arkasında yatan düşünce, ülkelerine dönecek göçmen çocukların anavatana döndüklerinde dil açısından zorluk çekmemeleriydi. O zamandan günümüze değin Almanya’daki konsolosluklar bahsi geçen anlaşmadaki karara dayanarak köken dili dersleri sunuyorlar. Bu derslerin içeriği konsolosluklar tarafından organize ediliyor. Dolayısıyla bu dersler ana dili eğitiminin ötesinde dil ve kültür dersleri olarak da tarif edilebilir. Hatta bundan dolayı Türk konsolosluklarının verdiği dersler kamuoyunda zaman zaman tartışma konusu olmakta ve politikacılar bu derslerin yerine eyaletin denetiminde köken dili derslerinin verilmesini savunmaktadır.

Konsolosluklar eğitim ve öğretim için Almanya’daki okul binalarını kullanır ve öğretimin çoğu bu okullarda yapılır. Konsolosluklar; öğretmen, müfredat ve öğretim materyallerinin yanı sıra bu derslerin tüm finansmanını da üstlenmektedirler. Derslere katılım ise gönüllülük esasına dayalıdır. Bazı eyaletlerde eğitim bakanlığı veya okul yönetimi bu derslerin müfredatını ve öğretimini kontrol ederken bazı eyaletlerde süreç tamamen konsoloslukların tasarrufuna bırakılır.

Köken dili derslerinin bir diğer sunulma şekli ise eyaletlerin kendisi tarafından geliştirilen modeldir. Bu modelde ana dil dersleri, öğretim materyalleri ve müfredatı eyaletin kendisi tarafından geliştirilmektedir. Dersleri işleyecek gerekli öğretmenlerin karşılanması da eyalet tarafından organize edilmektedir. Bu derslere de katılım isteğe bağlıdır. Ancak bazı durumlarda bu dersler zorunlu seçmeli veya nadiren de olsa yabancı dil olarak sunulabilmektedir.

Türkçe Köken Dili Derslerine Katılım

İki farklı sistem üzerinden gerçekleştirilen bu derslere dair sayılar da farklı şekillerdedir: Köken dili derslerinin konsolosluklar tarafından sunulduğu Baden-Württemberg’de 14 dilde konsolosluk dersi bulunmaktadır. Türkçe, İtalyanca, Yunanca ve Sırpça bunlardan bazılarıdır. Derslere devam eden öğrencilerin sayısı son yıllarda azalmıştır. 2021/2022 öğretim yılında yaklaşık 27.000 öğrencinin yarısından fazlası (14 bin öğrenci) Türkçe derslerine katılmıştır. 2019/2020 eğitim-öğretim yılında bu sayı ise yaklaşık 18 bindi. Türkçeden sonra sırasıyla İtalyanca, Yunanca ve Hırvatça derslerine katılım sağlanmıştır.

Berlin’de köken dili dersleri hem konsolosluklar hem de eyaletin kendisi tarafından sunulmaktadır. Mediendienst Integration’un gerçekleştirdiği araştırmanın sonuçlarına göre konsoloslukların sunduğu derslere katılan öğrenci sayısının ciddi şekilde düştüğü görülmektedir. 2021/2022 öğretim yılında sunulan beş dildeki konsolosluk derslerinde sadece yaklaşık 500 öğrenci vardır. Bu sayı 2017/2018’de 2 bin öğrencinin üzerinde olmuştur. Bu derslere katılan öğrencilerin yüzde 80’den fazlası ise Türkçe derslerine katılan öğrencilerdir. 2019/2020 eğitim öğretim yılında Türkçe derslerine katılan 1360 öğrenci varken bu sayı 2021/2022 eğitim öğretim yılında 390 öğrenciye düşmüştür. Berlin eyaletinin kendisi tarafından sunulan köken dili derslerine son yıllarda yeni diller de eklenerek sunulan diller artmıştır. Berlin eyaletinin kendisi tarafından sunulan derslere 2021/2022’de katılan öğrenci sayısı bir önceki eğitim yılına kıyasla yaklaşık yüzde 40 artarak yaklaşık 3.500 öğrenciye ulaşmıştır. Eyaletin sunduğu Türkçe derslerine katılan öğrenci sayısı ise 2019/2020’de 1573 öğrenciyken bu sayı 2021/2022 yılında 2041’e yükselmiştir.

Kuzey Ren-Vestfalya eyaleti bütün eyaletler içerisinde en fazla köken dili dersi sunan eyalettir. Kuzey Ren-Vestfalya, 28 dilde köken dili dersleri sunmaktadır. Bu dillere örnek olarak Arapça, Portekizce, İtalyanca, Arnavutça ve Rusça gösterilebilir. 2021/2022 öğretim yılında 100 binden fazla öğrenci bu derslere katılmıştır. Türkçe derslerine katılan öğrenci sayısı da en fazla bu eyalettedir. 2019/2020 yılında bu derslere katılan öğrenci sayısı yaklaşık 44 bindir. 2021/2022 yılında ise bu sayı yaklaşık 41 bin öğrenci olmuştur.

M. Mustafa İyi

Orta Doğu Teknik Üniversitesi sosyoloji bölümünde lisans eğitimini tamamlayan İyi, ardından Georg-August Göttingen Üniversitesi ve Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi sosyoloji bölümünde yüksek lisans eğitimini Almanya’daki Türk diasporası üzerine yapmıştır. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi sosyoloji bölümünde doktora çalışmasına devam eden İyi, aynı bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır. Avrupa ve Almanya’daki Türk diasporası üzerine araştırma ve incelemelerde uzmanlaşmakta olan İyi, iyi düzeyde Almanca ve İngilizce bilmektedir.

Yazarın diğer yazıları
Bu yazıyla ilgili yorumunuzu paylaşabilirsiniz. Bunu yaparken Yorum Kurallarımızı dikkate alın lütfen.
Yorum adedi#0

*Tüm alanları doldurunuz

Son Yüklenenler