AİHM: “Helal Kesim Yasağı Din Özgürlüğüne Meşru Bir Müdahale”

Fransa’nın Strazburg şehrindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Belçika’nın Flaman ve Valonya bölgelerinde uygulanan helal kesim yasağına yönelik yapılan itirazları reddetti. 2022 yılında yapılan itiraz başvurusunu bugün karara bağlayan AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin din ve ibadet özgürlüğünü ilgilendiren 9. maddesi ile, ayırımcılığın yasaklanmasını öngören 14. maddesinin “Belçika tarafından ihlal edilmediği” hükmüne vardı.

Belçika’da Helal Kesim Yapılan Bir Tane Kesimhane Var

AİHM’den yapılan açıklamada, mahkemenin ilk kez hayvan refahı ve din özgürlüğünü bağlantılı şekilde ele alan bir davaya baktığı belirtildi. Açıklamada, Belçika’nın Valon ve Flaman bölgelerinde uygulanan helal kesim yasağının “ilkesel olarak haklı” ve hayvan refahı gerekçesine dayandığı için din özgürlüğüne meşru müdahale olduğu ifade edildi.

Belçika’da federal hükûmetin 2017’de, hayvan kesimi konusunda yerel yönetimlere izin vermesinin ardından Flaman ve Valonya bölgelerinin yönetimleri, hayvanların şoklanmadan ve uyutulmadan kesilmesini 2019’a gelindiğinde yasakladı.

Euronews’in bildirdiğine göre, 1 milyon Müslümanın yaşadığı Belçika’da, dinî usullere göre helal kesim yapılan tek kesimhane Brüksel bölgesinde yer alan Anderlecht ilçesinde bulunuyor. Belçika’da yaşayan Müslüman toplumun temsilcilerine göre ise, ülkede yüksek bir nüfusa sahip olan Müslüman toplumun hepsinin sadece bir kesimhaneden et temin edebilmesi mümkün değil.

Kimler İtiraz Etmişti?

Belçika’da 2017’de, hayvan kesimi konusunda yerel yönetimlere yasak koyma izninin verilmesinin ardından Müslümanlar kendilerini temsil eden kuruluşlar vasıtasıyla bu karara Aralık 2017’de Belçika Anayasa Mahkemesinde nezdinde itiraz etmişti. Bu esnada 2019 itibarıyla Flaman ve Valonya bölgelerinde yasak uygulamaya geçirildi. Açılan dava mahkemenin 30 Eylül 2021’de yasağı getiren yasaların din özgürlüğü ile uyumlu olduğuna hükmetmesiyle olumsuz sonuçlandı.

Bunun üzerine Belçika İslam Temsil Kurulu Exécutif’in girişimiyle Türk ve Faslı 13 kişi ile 7 sivil toplum kuruluşu konuyu 2022’de AİHM’ye taşıyarak karara itiraz etmişti. Yasak, Yahudiliğin “koşer” kesimini de kapsadığı için ülkedeki Yahudi toplumu temsilcileri de itiraz başvurusuna destek vermişti.

Flamanca ve Fransızca konuşan Valon bölgelerinde yaşayan Müslümanlar yasak nedeniyle özellikle Kurban Bayram’ında dinî vecibelerini yerine getirememekten ve helal kesim ithal et tüketmek zorunda kalmaktan şikayetçiler.

Müslümanlar Karara Tepkili

AİHM’nin kararı sonrası İslami kuruluşlar AİHM’nin Büyük Dairesi’ne itiraz etmeye hazırlanıyor. Belçika İslam Temsil Kurumu ve Belçika İslam Koordinasyon Kurulu tarafından kararla ilgili yapılan açıklamada, helal kesim yasağının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne uygun olduğunu belirten mahkeme kararı nedeniyle Belçika Müslüman toplumu olarak büyük hayal kırıklığı yaşadıkları belirtildi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan dinî özgürlükler, Müslümanların dinî özgürlükleri söz konusu olduğunda yeni yasalar ve mahkeme kararlarıyla sürekli olarak kısıtlanmaktadır. Belçika Müslümanları, maruz kaldıkları bu ötekileştirici ve ayrımcı muamele hissini pekiştiren bu karardan endişe duymakta ve dinî özgürlüklerine yönelik bu kısıtlamaların nereye kadar gideceğini merak etmektedirler.”

“AİHM Kararıyla Yasak Tüm Avrupa’da Uygulanabilir”

Yasağın yürürlükte olmadığı tek Belçika bölgesi olan Brüksel’de anestezisiz kesimin yasaklanmasını öngören bir yönetmelik teklifi Haziran 2022’de bölge parlamentosunda gerekli çoğunluğu bulamamıştı. GAIA Başkanı Michel Vandenbosch, yaptığı yazılı açıklamada, örgütünün Brüksel Bölgesi’nde mücadeleye devam edeceğini, zira artık yasak getirmemek için geriye ciddi bir neden ve gerekçe kalmadığını savundu.

Flaman Bölgesi Hayvan Refahı Bakanı Ben Weyts (Yeni Flaman İttifakı, N-VA) de mahkemenin kararının “sadece Brüksel’de değil tüm Avrupa’da anestezisiz kesimin yasaklanması için kapının artık açık olduğu” anlamına geldiğini vurguladı. (P)