Emlak Krallığından İkinci Kez ABD Başkanlığına: Donald Trump
ABD’de başkanlık seçimlerinde resmî olmayan sonuçlara göre yarışı kazanan Donald Trump, zafer konuşmasında savaşları bitirme sözü verdi. Trump'ın seçim vaatleri, tartışmalı kararları ve dış politika yaklaşımına dair kısa bir özet.
78 yaşındaki Donald Trump, salıncak eyaletler North Carolina, Pensilvanya ve Georgia başta olmak üzere 26 eyalette Demokrat rakibi Kamala Harris’i yenilgiye uğratarak seçimi önde bitirdi. Trump, Ocak 2025’teki yemin töreninde ülkenin 47. başkanı olacak.
Zafer Konuşması
Florida’da bulunan yerleşkesine yakın kongre merkezinde destekçilerine hitaben konuşma yapan Trump, “Bu Amerikan halkı için, Amerika’yı yeniden büyük yapmamıza imkan verecek muhteşem bir zafer.” dedi. Trump, başkanlığı sırasında savaş başlatmayacağının sözünü vererek, “Savaş başlatmayacağım, savaşları durduracağım, bu demokrasi ve özgürlük için büyük bir zafer.” ifadesini kullandı. Amerikalı milyarder Elon Musk’ın kendisine ve kampanyasına verdiği desteğe işaret eden Trump, “Bir yıldız doğdu, adı da Elon. O inanılmaz bir adam.” değerlendirmesinde bulundu.
Donald Trump’ın sahnede yanına davet ettiği Cumhuriyetçilerin başkan yardımcısı adayı Ohio Senatörü James David Vance de kalabalığa seslendi. Vance, konuşmasında, destekçilere ve kendisine duyduğu güvenden dolayı Trump’a teşekkür etti. Trump’ın liderliğinde Amerikan halkına verdikleri sözleri tutacaklarını ve ekonomiyi ülke tarihindeki en büyük gücüne kavuşturacaklarını belirten Vance, “ABD tarihindeki en büyük siyasi geri dönüşe tanıklık ettiğimizi düşünüyorum.” dedi.
Emlak krallığından 2016 yılında ABD başkanı seçilmesine uzanan ilginç hayat hikayesiyle tanınan Trump, başkanlığı sırasında aldığı tartışmalı kararlardan hakkında açılan davalara kadar birçok ilke imza attı. Başkanlığının son aylarında dünyayı etkisi altına alan Kovid-19 salgınının gölgesinde girdiği 2020 başkanlık seçimlerini kaybeden Trump, seçimlere hile karıştırıldığı iddiasıyla sonuçlara itiraz etmişti.
Özellikle destekçilerinin 6 Ocak 2021’de düzenlediği Kongre baskını, ABD tarihinde ilk kez Cumhuriyetçi ile Demokrat seçmenler arasında siyasi kutuplaşmanın derinleşmesine neden olmuştu. Kongre baskınıyla ilgili yargılanan ve bir daha başkan olması yasal olarak engellenme ihtimali bulunan Trump, Yüksek Mahkeme’nin lehine verdiği kararla bu engeli aşarak 2024 başkanlık yarışına dahil oldu ve Cumhuriyetçilerin adayı seçildi.
Müslüman ve Arap Seçmenlerin Rolü
Seçimlerle ilgili en çok merak edilen konulardan biri Müslüman nüfusun yoğun olarak yaşadığı bölgelerdeki seçim sonuçlarının nasıl olacağıydı. NBC’nin tahminine göre Müslümanların yoğunlukla yaşadığı Michigan’ın Dearborn kentinde Yeşil Parti’nin adayı Jill Stein oyların yüzde 22’sini kazanırken, Kamala Harris yüzde 28, Donald Trump ise yüzde 47 oranında oy aldı.
Detroit Metro bölgesi, ülkenin en büyük Arap Amerikalı nüfusuna ev sahipliği yapıyor ve bunların büyük bir kısmı Dearborn’da yaşıyor. Demokrat Partili Eski Başkan Joe Biden’ın 2020’de 3’e 1 farkla kazandığı şehirde, Biden-Harris yönetiminin Gazze meselesini ele alış biçiminden rahatsız olan pek çok vatandaş partiden desteğini çekmişti. Yeşil Parti başkan adayı Jill Stein, eylül ayında Newsweek’e verdiği demeçte Harris’in başkanlık seçimlerini kazanamayacağını, çünkü seçim sonuçlarını belirleyen kritik eyaletlerde Müslüman ve Arap Amerikalıların desteğini kaybettiğini belirtmişti.
Donald Trump’ın Arap seçmenlere yönelik kampanyalarında bir isim öne çıkan bir isim küçük kızı Tiffany Trump’ın kayınpederi olan Lübnanlı iş adamı Massad Boulos. Trump’a destek toplamak için Arap-Amerikan topluluklarıyla olan bağlarını kullandığı bilinen Boulos’un kendisi de siyasete yabancı değil; daha önce 2009 yılında Lübnan’da bir parlamento üyeliği için adaylığını koymuştu ve hâlen Lübnan’ın etkili isimleriyle bağlantılarını sürdürüyor. Boulos’un Amerikan siyasetine girişi ise oğlunun Tiffany Trump ile 2022 yılındaki evliliğinin ardından yoğunlaşarak Trump ailesiyle yakınlaşmasına yol açtı.
Boulos Arap-Amerikan toplumu içinde uzun süredir var olan bağlantılarından yararlanarak bu seçmen kitlesini, özellikle de Biden yönetiminin Orta Doğu politikasından memnun olmayanları harekete geçirmek için aktif bir kampanya yürüttü. Trump’ın başkanlık kampanyasına destek toplamak için Lübnan medyasıyla aktif bir şekilde iletişim kuran Boulos, Trump’ın Arap İlişkileri Koordinatörü olarak üstlendiği rolden bahsetmişti. Suudi sermayeli Al-Arabiya’ya verdiği mülakatta da Trump’ın Araplara ve Müslümanlara yönelik açık fikirliliğini vurgulayarak, “Arap ve Müslüman Amerikan değerlerinin Cumhuriyetçi Parti ile uyumuna” dikkat çekmişti.
Ticaretin Kalbinden Gelip Siyasetin Merkezine Oturdu
Emlak kralı Fred Trump’ın 4’üncü çocuğu olarak 14 Haziran 1946’da New York’ta dünyaya gelen Donald Trump, askeri akademiden sonra Pensilvanya Üniversitesi’nde işletme eğitimi aldı. Aile şirketinin yönetimini 1971 yılında babasından devralarak daha da büyüten genç iş adamı, iş dünyasında, eğlence sektöründe ve medyada adından sıkça söz ettirdi, bir süre kendi hazırladığı Çırak isimli televizyon programının sunuculuğunu yaparak dünya çapında tanınırlığını artırdı.
İlk olarak 2000 yılında Reform Partisi’nden siyasete atılan Donald Trump’ın başkanlığa aday olma hevesi kısa sürede son buldu. Trump, 2016’ya kadar siyasette ciddi bir varlık göstermedi. Yıllarca Forbes dergisinin “Dünyanın En Zengin 400 İnsanı” listesinde yer almayı başaran Trump, 2016 yılında yeniden siyasete döndü.
Cumhuriyetçi Partinin başkan adayı olan Trump’ın, Demokrat Partinin adayı Hillary Clinton’un karşısında yarışı kazanması, çoğu çevreler tarafından düşük olasılık olarak görülse de ünlü iş adamı bu seçimde, 45’inci ABD başkanı olmayı başardı.
Tartışmalı Kararları
Donald Trump, başkan seçilmesinin ardından kendine özgü tarzı ve aldığı kararlarla, ülke gündemini devamlı meşgul etti. FBI, CIA gibi kurumlarla ve Pentagon’daki generallerin bir kısmıyla uzun süren anlaşmazlıklar yaşayan Trump, ABD Gizli Servisi’nin yakın koruma hizmetini kabul etmedi ve danışmanlarından habersiz, kararlarını sosyal medyadan duyurdu. Trump’ın bu tutumu, böylesi bir başkanlık tarzına alışık olmayan başkent çevrelerinde eleştiri konusu oldu.
Washington bürokrasisiyle yaşadığı anlaşmazlıkların yanı sıra Trump, uluslararası alanda da Avrupa Birliği ülkeleri ve özellikle Çin ile ilişkilerin gerilmesine neden olan uygulamalara imza attı. Trump’ın, ABD’nin İsrail büyükelçiliğini Kudüs’e taşıması ve bazı Müslüman ülke vatandaşlarının ABD’ye girişine kısıtlamalar getirmesi, en çok tartışılan dış politika kararları arasında yer aldı.
ABD Başkanı ayrıca İran ile yapılan nükleer anlaşma, iklim değişikliği için imzalanan Paris Antlaşması ve Trans Pasifik Ortaklığı gibi anlaşmalardan ABD’nin tek taraflı olarak çekildiğini duyurdu.
Trump, uyguladığı yüksek ithalat vergileriyle Pekin yönetiminin ABD pazarındaki hegemonyasını kırmaya çalışırken, diğer taraftan Kuzey Kore’nin lideri Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ile görüşerek samimi pozlar vermesi ve Meksika sınırını metal levhalarla tamamen örmeye çalışmasıyla tepki topladı.
Trump ile Putin’in İlişkisi
2014’te 298 kişinin hayatını kaybettiği “MH17” sefer sayılı uçağın Ukrayna-Rusya sınırına 40 kilometre mesafede düşmesinin ardından Kiev, olaydan Rusya’yı sorumlu tutarken, Trump, henüz ABD Başkanı değilken 2015’te, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in kendisine bu işin arkasında olmadıklarını söylediğini anlattı. 2016’daki başkanlık seçimlerinin kampanya sürecinde de Putin ile temasta olduğunu belirten Trump, Rus liderin kendisine “dahi” dediğini söyledi.
Trump ve Putin, 2018’de Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de bir araya geldi, 2 saati bulan görüşmeye sadece tercümanlar katıldı. Burada yapılan basın toplantısında Trump, Rusya’nın 2016 başkanlık seçimlerine müdahale ettiğine ilişkin Amerikan istihbarat örgütlerinin raporlarına “büyük güven” duyduğunu ancak Putin’in, Rusya’nın seçimlere müdahalede rol almadıklarına dair sözlerini “inanılmaz derecede güçlü” bulduğunu ifade etti. Trump’ın bu söylemleri ABD basınında tepki topladı ve kendisi “Putin’e fazla taviz vermekle” eleştirildi.
Öte yandan, Trump’ın, 2020’de başkanlık seçimini kaybetmesinin ardından da Putin ile ilişkisini sürdürdüğü iddia ediliyor. ABD’li gazeteci Bob Woodward’ın “War” isimli kitabın Trump’la ilgili bir bölümünde, eski Başkanın, Kovid-19 salgınının en yoğun zamanında kendi kişisel kullanımı için ayrılan paydan Putin’e gizlice Kovid-19 test kiti gönderdiği iddia edildi. Woodward ayrıca, görevinden ayrıldıktan sonra Trump’ın, Putin’le en az 7 telefon görüşmesi yaparak Rus liderle iletişimini sürdürdüğünü öne sürdü.
Putin ile “çok iyi bir ilişkiye” sahip olduğunu defalarca dile getiren Trump, Woodward’ın iddialarının asılsız olduğunu ancak Putin’le görüşmenin ABD için akıllıca bir iş olacağını kaydetti. Trump ayrıca Putin için “Rusya’nın hiç bu kadar saygı duyduğu bir başkanı olmamıştı.” ifadesini kullandı.
Ukrayna’daki Savaşı Sonlandırma Sözü
Trump seçim kampanyası sırasında da Rusya-Ukrayna Savaşı’nda tarafları masaya oturtmak istediğini belirterek, seçilmesi hâlinde Ukrayna’daki savaşı ertesi günü sona erdireceği vaadinde bulundu. ABD ile başkanlık seçimlerinden sonra etkileşime açık olduklarını dile getiren Putin, seçimlerin ardından ikili ilişkilerin yönünün ABD’ye bağlı olduğunu vurguladı.
Öte yandan, Ukrayna’daki ölümlerin ve yıkımların sürmesini savaşın devam etmesine bağlayan Trump, Zelenskiy’yi “tarihteki en büyük pazarlamacı” olarak nitelendirerek, “Zelenskiy’nin ABD’ye her gelişinde 60 milyar dolar alıp gittiğini” ifade etti.
Kürtaj Hakkı ve Düzensiz Göçmen Meselesi
Yeniden ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın seçim kampanyası döneminde en çok eleştiri aldığı konulardan biri de kürtaj hakkı meselesi oldu. Kürtaj konusunda daha önce 15 hafta sonrası için ülke genelinde bir yasağı savunan Trump, 8 Nisan 2024’te bu konuda kararın her eyaletin inisiyatifine bırakılması gerektiğine inandığını söyledi.
ABD’nin güvenliğini tehdit eden en büyük sebepler arasında gösterdiği düzensiz göçmenleri sürekli gündeme getiren Trump, Meksika sınırından ülkeye sığınmak için giriş yapanlar arasında birçok “katil, tecavüzcü ve uyuşturucu kaçakçısı” olduğu iddialarını dillendirdi.
Joe Biden yönetimini, ülke sınırlarını güvensizleştirmekle suçlayan Trump, Ulusal Muhafızları ve yerel kolluk kuvvetlerini yasa dışı yabancı çete üyelerini ve suçluları hızla ortadan kaldırmak için görevlendireceği vaadinde bulundu, ayrıca “liyakate dayalı” bir göç sistemi sağlama sözü verdi.
Trump’ın Ekonomik Vaatleri
Ülke ekonomisinin Demokrat Parti yönetiminde kötü idare edildiğini savunan Trump, göreve geldiği ilk günden itibaren enflasyonu iyileştirmeyi planladığını duyurdu. Yeniden başkan seçilen Trump, yeni tarifeler uygulamayı, vergi indirimlerine gitmeyi ve fosil yakıt üretimini artırmayı hedefliyor ve “adil ticaret, vergi kesintileri, regülasyonların azaltılması ve enerji bolluğunun birleşiminin” ABD’de daha fazla malın daha iyi ve daha ucuza üretilmesini sağlayacağını savunuyor.
“Önce Amerika” yaklaşımıyla bilinen Trump, ABD’nin çıkarlarını desteklemek için ticarette korumacı bir duruş sergilemeye devam edecek. Başkan olduğu 2018’de Çin’den ithal edilen ürünlere tarife uygulayan ve ABD’nin müttefikleri de dahil diğer ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyuma ilave gümrük vergileri getiren Trump, başkanlık koltuğuna ikinci kez oturduğunda ek tarifeler uygulayacağının sinyalini verdi. Trump, Çin menşeli mallara yüzde 60, diğer ülkelerden ithal edilen mallara ise yüzde 10 ila 20 gümrük vergisi uygulamayı planlıyor.
Donald Trump, Beyaz Saray’a döndüğünde Çin’in yanı sıra AB ile de ticari gerilimlerin artma riski bulunuyor. Alüminyum ve çelik tarifeleri ile Dijital Hizmet Vergisi, Trump göreve geldiğinde Avrupa ile yeniden alevlenebilecek ticari anlaşmazlıklar olarak öne çıkıyor.
Trump ayrıca 2017 tarihli Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın gelecek yıl süresi dolacak hükümlerini kalıcı olarak uzatmak isterken, ek vergi indirimleri uygulanması çağrısında bulunuyor. Mevcut yasaya göre, sosyal güvenlik yardımları alan kişilerin yardımlarının yüzde 50-85’i üzerinden vergi ödemeleri gerekiyor ve düşük gelirli emekliler yüksek gelirli emeklilere göre daha düşük bir pay üzerinden vergi ödüyor. Trump, tüm bireyler için sosyal güvenlik yardımları üzerindeki vergileri de ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
Ayrıca Trump, yeni görev döneminde federal kurumlar vergisi oranını yüzde 21’den 15’e düşürmeyi planlamasının yanı sıra, araç kredilerindeki faizin de vergilerden düşülmesine izin vereceği vaadinde bulundu. Bunun yerli otomobil üretimini teşvik edeceğini düşünen Trump, çifte vergilendirmeyi sona erdirmek için yurt dışında yaşayan Amerikan vatandaşlarına da vergi indirimi sözü veriyor.
Trump, yeni dönemde “iklim konusunda şimdiye kadar atılmış en büyük adım” olarak nitelendirilen Biden yönetiminin “Enflasyonu Düşürme Yasası” kapsamındaki harcanmamış fonları iptal edeceğini de belirtiyor. Biden yönetiminin iklim değişikliğiyle mücadele politikalarını “yeşil yeni bir aldatmaca” olarak değerlendiren Trump’ın petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıt endüstrisine olan desteği dikkati çekiyor. Temiz enerji politikalarının çoğuna karşı çıkan Trump, düzenlemeler ve uluslararası anlaşmaların ise enerji üretimini engellediğini ve enflasyonu artırdığı kanaatinde.
Trump bir önceki başkanlık döneminde olduğu gibi ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan çekmeyi planlıyor ve ABD başkanının Fed’in para politikası kararlarında “söz sahibi” olması gerektiğini de düşünüyor. Mevcut Fed Başkanı Jerome Powell’ı Kasım 2017’de bankanın başkanlığına aday gösteren Trump, Powell’ı para politikası kararlarından dolayı eleştiriyor.
Trump, enflasyonu düşürmenin faiz oranlarını artırmadan başka yolları olduğunu ve genel olarak faiz oranlarının düşürülmesini savunuyor. Yeni başkanlık döneminde Trump’ın, Powell’ın 2026’ya kadar sürecek başkanlık görevini tamamlamasına izin vermesi bekleniyor.
Trump Dış Politika Söylemlerinde Dikkatli Bir Dil Kullandı
Donald Trump, başkanlık dönemi kampanyası süresince, dış politika konusunda dikkatli bir dil kullanmaya özen gösterdi. Sürekli olarak Joe Biden’ın kötü bir başkan olduğunu dillendiren Trump, Biden’ı Ukrayna ve Orta Doğu’daki tutumu nedeniyle dünyayı kaosa sürüklemekle itham etti. Rusya ile savaşan Ukrayna’ya verilen desteğin yöntemiyle ilgili Demokrat hükûmeti eleştiren Donald Trump, “Ben başkan olsaydım, Ukrayna ile Rusya’nın savaşmasına izin vermezdim.” şeklindeki ifadelerini her fırsatta yineledi.
Trump, ilk döneminde Kudüs’ü İsrail’in başkenti yapma yönündeki hamlelerine karşın, yeni dönem seçim kampanyasında, Amerikan Müslüman ve Arapların yoğun olduğu Michigan gibi salıncak eyaletlerde kampanyalar yürüttü ancak bir yandan da İsrail’i Demokrat Parti’den daha iyi savunacaklarını öne sürdü.
Seçim mitinglerinde, İsrail’e desteğini sık sık dile getiren Trump, başkan olması durumunda İran’ın İsrail’e saldırmayı göze alamayacağını öne sürerek, İsrail’in de Gazze’deki hedeflerine ulaşma adına sivilleri ve yerleşim yerlerini hedef almasını üstü kapalı eleştirdi. (AA, P)
