Avrupa’nın Burs Rejimi: Hangi Ülkede Ne Tarz Burslar Var?
Üniversite eğitimi, özellikle bazı öğrenciler için finansal açıdan oldukça zor bir süreç. Peki Avrupa ülkeleri ne tarz burs ya da öğrenim kredileri sunuyor? Avrupa’daki burs rejimine dair bilgileri derledik.
Pandemi sonrası dönem, dünya genelinde olduğu gibi Avrupa’da da birçok kesim için ekonomik zorluklarla şekilleniyor: Enflasyon, kira fiyatları ve artan yaşam maliyetleri artık sadece popüler terimler değil, aksine birçok insanın günlük hayatını doğrudan etkileyen gerçeklikler. Bu zor ekonomik koşullar, gelecek vadeden öğrenciler için de üniversite eğitimi konusunda ciddi kararlar almayı gerektiriyor: Üniversite için başka bir şehre taşınmak mümkün mü, yoksa aile evinde kalıp en yakın üniversitede mi okumalı? Tam zamanlı bir eğitim sürdürülebilir mi, yoksa akademik süreci uzatma pahasına da olsa yarı zamanlı bir eğitim mi tercih edilmeli? Aile desteği olmadan eğitim masraflarını karşılamak mümkün mü, yoksa önce bir meslek eğitimi alarak çalışma hayatına atılmak daha mı mantıklı?
Özellikle düşük gelirli ve işçi ailelerinden gelen öğrenciler için, üniversite eğitimi boyunca aile bütçesine katkıda bulunamamak ayrı bir baskı unsuru olabiliyor. Bu yüzden, üniversite eğitiminin finansmanı öğrenciler için eğitim sürecini sürdürebilmenin en belirleyici faktörlerinden biri hâline geliyor.
Avrupa’nın birçok ülkesinde üniversite öğrencileri için farklı finansal destek modelleri mevcut. Bunlar tam burs, faizsiz kredi veya burs-kredi kombinasyonu gibi çeşitli şekillerde sunulabiliyor. En yaygın finansman modeli ise devlet destekleri. Bu destekler, çeşitli kriterlere bağlı olarak öğrencilere eğitim süreleri boyunca sağlanıyor.
Aşağıda, Avrupa’daki farklı üniversite finansman sistemlerine dair kısa bilgiler yer alıyor. Ancak unutulmamalı ki, burada aktarılan bilgiler yalnızca genel bir çerçeve ve öğrencinin eğitim durumu, programı ve kişisel şartlarına bağlı olarak istisnalar söz konusu olabilir.
Almanya’da Üniversite Öğrencileri İçin Bir Burs: BAföG
Almanya’da öğrencilere devlet destekli finansman, “Almanya Federal Eğitim Destekleme Fonu” (Alm. “Bundesausbildungsförderungsgesetz”) ya da kısa adıyla “BAföG” olarak bilinir. Alman vatandaşları, Almanya’da eğitim görmüş olan kişiler ve Almanya’da kalıcı oturum hakkına sahip bireyler ilk lisans eğitimi için bu desteğe başvurulabilir. BAföG başvurularında yaş sınırı 45 olarak belirlenmiştir ve güncel olarak en yüksek ödeme miktarı ayda 992 avrodur (2025 itibariyle). Ayrıca, çocuk sahibi olan öğrenciler için ek yardımlar da sağlanmaktadır.
BAföG ödemeleri, öğrencinin ve ailesinin gelir durumuna göre hesaplanır. Bu sistemin temel amacı, eğitimde adalet ve fırsat eşitliğini sağlamaktır. Temel düşünce ise, bir öğrencinin ailesinin gelir durumunun, öğrencinin üniversite eğitimi almasını engellememesi üzerine kuruludur.
BAföG, geri ödeme şartı olan bir öğrenim desteğidir. Alınan desteğin yarısı hibe, diğer yarısı ise faizsiz kredi şeklinde tasarlanmıştır ve normal şartlarda mezuniyetten 5 yıl sonra geri ödemesinin başlaması gerekir.
Avusturya’da Öğrenci Bursu: “Studienbeihilfe”
Avusturya’da BAföG’ye karşılık gelen sistem, “Eğitim Destek Yasası” (Alm. “Studienförderungsgesetz”) uyarınca düzenlenen ve “öğrenci desteği” ya da Almancasıyla “Studienbeihilfe” olarak bilinen destektir.
Tıpkı BAföG gibi, bu destek de gelir durumuna bağlı olarak hesaplanır. Avusturya’daki maksimum destek miktarı ayda 1.072 avrodur ve hem Avusturya vatandaşlarına hem de belirli şartları karşılayan yabancılara ve mültecilere sunulur. Yaş sınırı genel olarak 33 olmakla birlikte, bazı istisnalar bulunmaktadır. Bu burs desteğinden yararlanabilmek için akademik başarı göstermek de gereklidir.
Bu destek programından, daha önce herhangi bir eğitim programını tamamlamamış olanlar faydalanabilir. Ancak yüksek lisans ve doktora programları için belirli istisnalar mevcuttur. Almanya’daki BAföG’ten farklı olarak “Studienbeihilfe”, geri ödemesi olmayan bir burstur. Yani öğrenci, eğitimine ara verir ya da yarıda bırakırsa burs kesilebilir, fakat geri ödeme şartı bulunmamaktadır.
Birleşik Krallık’ta Öğrenci Desteği ve Krediler
Birleşik Krallık’taki öğrenci desteği, bir burs değil, geri ödenmesi gereken bir kredi şeklindedir. Öğrenciler için sunulan “eğitim ücreti kredisi” (İng. “Tuition Fee Loan”) yalnızca öğrenim ücretlerini karşılamak için, doğrudan üniversiteye ödenen bir destektir ve öğrenci bu parayı elden almaz. Üniversite öğrencilerinin barınma ve diğer masraflarını karşılamak için sunulan “Yaşam Giderleri Kredisi” (İng. “Maintenance Loan”) ise öğrenciye verilen ve tamamen geri ödenmesi beklenen bir burstur.
Almanya’da BAföG’ün yarısı hibe iken, İngiltere’de üniversite öğrencilerine verilen kredi tamamen geri ödemelidir.
Hollanda’da Öğrenci Finansman Sistemi: “Studiefinanciering”
Hollanda’da da üniversite öğrencilerini desteklemek için bir “Öğrenci Finansmanı”, Hollandaca “Studiefinanciering” mevcuttur. Bu finansman, Eğitim Yürütme Kurumu (DUO) tarafından yönetilir. Bu finansman içinde geri ödemesiz burs veya kredi şeklinde iki ayrı destek söz konusudur. “Temel Öğrenci Kredisi” (Basisbeurs) aile evinde yaşayan öğrencilerle yurtta yaşayan öğrenciler arasında farklı tutarlarda destek sunarken, “Ek Öğrenci Bursu” (Aanvullende Beurs) geri ödemesiz bir burs olarak ailenin gelirine bağlı olarak değişkenlik gösterir ve geri ödenmesi gerekmez.
Bunun haricinde Hollanda’da aylık 1000 avroya kadar sunulan ve mezun olduktan sonra geri ödenmesi gereken bir öğrenci kredisi (“Studielening”) de mevcuttur.
Fransa’da CROUS Bursları ve Öğrenci Kredileri
Fransa’da da öğrenci destekleri, devlet hibesi şeklinde sunulan burslar ile öğrenci kredileri şeklinde ayrılmaktadır. CROUS Bursu (Bourse sur critères sociaux – BCS), ailenin gelirine bağlı olarak öğrenciye verilen ve geri ödemesi olmayan devlet bursudur. Bu burs, öğrencinin akademik başarısına bağlı olarak devam eder. 2023-24 yılında toplam 679 bin öğrenci bu burstan faydalanmıştır.
Bu bursun haricinde devlet garantili öğrenci kredileri de mevcuttur. Bu bağlamda Fransız hükûmeti tarafından desteklenen faizsiz ya da düşük faizli krediler öğrencilere sunulur. 20 bin avroya kadar olan miktarlarda verilen bu kredilerin geri ödeme süresi 2-10 yıl arasında belirlenir. Ancak bu kredilere başvuru yaparken 28 yaşından küçük olma ve Avrupa Birliği vatandaşı olma şartı aranır.
Yukarıda bahsedilen sistemler, genel olarak öğrencilerin kendi ülkelerinde eğitim almaları durumunda geçerlidir. Ancak eğer öğrenciler eğitimlerinin bir bölümünü yurt dışında tamamlamak istiyorlarsa, Erasmus+ Programı önemli bir fırsat sunmaktadır.
Erasmus+ Programı
Erasmus+ Programı, Türkiye’nin de dâhil olduğu bazı AB dışı ülkeler için de geçerlidir. Program kapsamında öğrenciler, maksimum 12 ay süreyle yurt dışında eğitim alabilirler. Başvurular merkezi bir sistem üzerinden değil, öğrencilerin kendi üniversiteleri aracılığıyla yapılır. Kabul edilen öğrencilere, gidecekleri ülkenin yaşam maliyetlerine, başvuran öğrenci sayısına ve diğer bursların bulunabilirliğine bağlı olarak aylık 490-600 avro arasında değişen bir burs sağlanır.
Erasmus+ Programı’nın avantajları sadece finansal destekle sınırlı değildir:
- Yurt dışında alınan dersler, öğrencinin kendi ülkesindeki üniversitede tanınır.
- Gidilen üniversitede öğrenim, kayıt, sınav, laboratuvar ve kütüphane ücretlerinden muafiyet sağlanır.
- Öğrenciler, akademik ve kültürel adaptasyon konusunda destek alırlar.
- Ücretsiz online dil kurslarına katılma imkânı sunulur.
Öğrenciler, yurt dışı eğitimlerine ilişkin kredi transferi konusunda sorun yaşamak istemiyorlarsa Erasmus+ iyi bir seçenek olabilir.
Erasmus+ kapsamında, özellikle yüksek lisans öğrencilerine yönelik Erasmus Mundus Ortak Yüksek Lisans Programları (Erasmus Mundus Joint Programme) sunulmaktadır. Bu programlar, en az iki farklı ülkeyi kapsayan uluslararası yüksek lisans eğitimleri sunar ve en fazla iki yıl sürer. Programa kabul edilen öğrencilere, yaşam giderleri, seyahat masrafları ve öğrenim ücretleri için finansal destek sağlanır.
Üniversite Bursları ve Alternatif Finansman Kaynakları
Öğrenciler, tercih ettikleri ülke veya üniversitenin sunduğu kurum içi burs ve destek programlarını araştırmalıdır. Bazı üniversiteler, belirli akademik başarı kriterlerini karşılayan öğrencilere özel burslar sunmaktadır. Ayrıca, STEM alanlarında okuyan kadın öğrenciler, doktora adayları veya çocuklu öğrenciler gibi belirli gruplara özel burslar da mevcuttur.
Eğer Erasmus+ kapsamında olmayan bir ülkeye gitmek planlanıyorsa, üniversiteler arası doğrudan değişim programları da iyi bir alternatif olabilir. Birçok üniversitenin farklı ülkelerdeki üniversitelerle değişim anlaşmaları bulunmaktadır. Örneğin, Almanya’daki Duisburg-Essen Üniversitesi, Brezilya, Uruguay, Hindistan, Hong Kong/Tayvan, Güney Kore, ABD, Meksika ve Avustralya gibi birçok ülkeyle öğrenci değişim programları yürütmektedir.
Bunların yanı sıra, vakıf ve derneklerin sunduğu burs ve finansal destekler de dikkate alınmalıdır. Almanya’da devlet destekli 13 büyük yetenek burs programı bulunmaktadır. Bu burslar, akademik başarı ve sosyal katılımı teşvik eder ve lisans seviyesinden doktoraya kadar farklı aşamalarda destek sunar.
Üniversite finansmanı konusunda birçok farklı seçenek olsa da bu desteklere erişebilmek için detaylı bir araştırma yapmak ve bürokratik işlemleri tamamlamak zaman alabilir. Ancak bu süreç, daha rahat bir eğitim hayatı ve finansal güvence sağlama açısından büyük bir yatırımdır. Doğru burs veya finansman modeli ile yurt dışı eğitim imkânları bir lüks değil, farklı sosyoekonomik geçmişlere sahip öğrenciler için erişilebilir bir fırsat hâline gelebilir.
Bu içerik 339. Sayıda yayımlanmıştır
