Ayasofya’da İlk Cuma Namazı Dünyada Nasıl Yankı Uyandırdı?

86 yıl sonra yeniden ibadete açılacak olan Ayasofya’da bugün ilk Cuma namazı kılındı. Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin açılış programı camiden okunan ilahilerle başladı. T.C. Danıştay 10. Dairesi’nin Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etmesinin ardından Ayasofya’nın T.C. Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı, 10 Temmuz’da Resmî Gazete’de yayımlanmıştı.

İstanbul’un fethine kadar 916 yıl kilise, 1453’ten 1934’te alınan kararla müze oluncaya dek cami olarak kullanılan, 86 yıl müze olarak hizmet veren Ayasofya, alınan bu kararla birlikte cami olarak hizmet vermeye başlıyor. Türkiye’de yerli ve yabancı turistler tarafından en çok ziyaret edilen yapılar arasında bulunan Ayasofya, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

86 yıl sonra yeniden ibadete açılacak olan Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde ilk namazı kılmak isteyenler, sabah ezanıyla birlikte bölgeye geldi. Açılış programında, Ayasofya Meydanı’nı dolduran vatandaşlar tekbir getirdi. Daha sonra Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’ndeki hoparlörden sala verildi.

İbadete açılan Ayasofya için T.C. Diyanet İşleri Bakanlığınca 3 imam ve 5 müezzin görevlendirildi. Zemini halı ile kaplanan camide namaz esnasında perdeleme sistemiyle resim, tasvir ve mozaikler kapanacak, namazdan sonra tekrar açılacağı belirtildi. Camiye dönüştürülme kararının ardından yapının ismi “Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi” olarak belirlendi.

Ayasofya’nın Camiye Dönüştürülmesine Dünyadan Tepkiler

Ayasofya’nın camiye dönüştürülmesi kararı uluslararası arenada büyük yanlı uyandırdı. Karara yönelik en büyük tepki ise Yunanistan’dan geldi. Ayasofya’da bugün Cuma namazının kılındığı saatlerde, Yunanistan’da tüm kiliselerde matem çanları çaldı, özel ayinler düzenlendi ve ülkede bayraklar yarıya indirildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Ayasofya’nın camiye çevrilme kararı ile ilgili hayal kırıklığına uğradığını belirtti. Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Salenberg Ayasofya’nın camiye çevrilmesi ile ilgili “Karardan dolayı derin üzüntü duyuyoruz. Bunu anlayabilmemiz mümkün değil.

Almanya da Ayasofya kararına Avusturya ile benzer bir tepki verdi. Almanya Federal Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert, Ayasofya’nın gerek Hristiyanlık gerekse İslamiyet için kültür tarihi ve dini açıdan büyük bir öneme sahip olduğuna işaret ederken Almanya’nın dinler arası diyaloğa büyük önem verdiğini vurguladı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ise konuyla ilgili açıklamasında, “Dinî, mimari ve tarihi açıdan bir mücevher; inanç özgürlüğü, hoşgörü ve çeşitliliğin de sembolü olan Ayasofya’nın bütünlüğü korunmalı” açıklamasında bulundu.

İslam Dünyası ve Müslüman Kurumların Tepkileri

İslam dünyası veya Müslümanlardan Ayasofya Müzesi’nin camiye dönüştürülme kararına yönelik gerek devletler gerekse kurumlar bazında hem olumlu hem de olumsuz yaklaşımlar geldi.

Afganistan’ın birçok kentinde Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde 86 yıl aradan sonra bugün cuma namazı kılınacak olması dolayısıyla şükür namazı kılındı. Rusya Müftüler Konseyi Başkan Yardımcısı Damir Muhetdinov ise “Ayasofya’nın müzeden camiye dönüştürülmesi kararı, Müslüman, Hristiyan ve Yahudiler için büyük bir sevinç.” ifadelerinde bulundu.

Suudi Arabistan, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ise Ayasofya’nın camiye çevrilmesine olumsuz yaklaşan ülkelerden. (yy)