ABD’nin Bireysel Silahlanma Sorununda Çözüm Yolları Tıkalı
Cumhuriyetçilerin yarı-otomatik silah alım yaşının yükseltilmesine karşı çıkması, silahlanma karşıtı seçmende tepki oluşturabilir. Demokratların kabul ettiği bireysel silahlanma yasası büyük ihtimalle filibuster kuralına takılarak yasalaşamayacak.
24 Mayıs 2022’de 18 yaşındaki Salvador Ramos, otomatik bir saldırı silahı olan AR-15 ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Teksas’ta bir ilkokulu bastı ve 19 çocuk ile 2 öğretmeni katletti. Saldırıdan sağ çıkan çocukların ifadelerine göre saldırgan, katliamı müzik eşliğinde, gülerek gerçekleştirdi. Bu korkunç katliamdan sadece 8 gün önce, New York’un Buffalo kentinde yine 18 yaşındaki bir genç, ırkçı bir manifesto yayınladıktan sonra çoğunlukla siyahilerin alışveriş yaptığı bir marketi basarak yarı otomatik bir tüfek ile 10 sivili katletmişti.
Bu katliamlarla birlikte ABD’de Cumhuriyetçilerle Demokratlar arasındaki en ateşli tartışmalardan biri olan bireysel silahlanma meselesi yeniden alevlendi. Yasama organı olan çift meclisli Kongrenin yeniden seçileceği ara seçimlere sadece 5 ay kaldı. Bu nedenle hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler, yaşanan silahlı katliamların neticesinde alevlenen bireysel silahlanma meselesinde çeşitli çözüm önerileri sunmaya başladılar. Bireysel silahlanma meselesinde 5 ayda kapsamlı bir çözüm önerisinde uzlaşılması düşük bir ihtimal. Buna rağmen hem Kongrenin yenileneceği 2022 ara seçimlerinin hem de Donald Trump ile Joe Biden’ın bir daha karşı karşıya gelme ihtimalinin yüksek olduğu 2024 başkanlık seçimlerinin ana gündem maddelerinden birinin bu olacağı kesin görünüyor.
18-21 Yaş Arası Gençlerin Silah Satın Alımının Kısıtlanması
Demokratların çözüm önerisi, özellikle silahlı saldırılarda ve toplu katliamlarda kullanılan otomatik ve yarı-otomatik silahların satın alınmasını zorlaştırmak. Bu kapsamda Temsilciler Meclisinde çoğunluğa sahip olan Demokratlar, az sayıdaki Cumhuriyetçinin de desteğiyle yarı-otomatik silah satın alma yaşını 18’den 21’e yükselten bir yasa tasarısını kabul etti. Cumhuriyetçilerin çok sert bir şekilde karşı çıktığı tasarı 199 “hayır” oyuna karşılık, 228 “evet” oyu ile kabul edildi. Bu karşıtlığın ise çeşitli sebepleri mevcut.
Bazı Cumhuriyetçiler, yasalar silah satın alımını zorlaştırsa da gençlerin yasa dışı yollardan silah temin edebileceklerini savunuyor. Öte yandan, yasal silah alımı zorlaştığında herhangi bir saldırı sırasında kişilerin meşru müdafaa amacıyla ihtiyaç duyabileceği silahlara erişimleri azaldığında daha fazla insanın katliamlarda öldürüleceğini de öne sürüyorlar. Cumhuriyetçilerin bir iddiası da 18 yaşında askere gidebilen gençlerin bu silahları kullanabildiği, dolayısıyla silah satın alma konusundaki kısıtlamaların bir çelişki ortaya koyduğu şeklinde. Çözüm önerileriyse insanların olası silahlı saldırılara hedef olabilecekleri okul, ibadethane, alışveriş merkezi gibi mekanların silahlı ekipler, güvenlik görevlileri tarafından korunması, diğer bir deyişle daha fazla bireysel silahlanma ve güvenlik tedbiri.
Bireysel Silahlanma Kısıtlamaları Filibuster Kuralına Takılabilir
Temsilciler Meclisinin kabul ettiği yasa tasarısının yasalaşması için Senatonun onayını alması ve ardından Biden’ın her iki meclisin de kabul ettiği tasarıyı imzalaması gerekiyor. Toplamda 100 üyeye sahip Senatoda 50 Demokrat ve Demokratlarla iş birliği yapan senatör bulunurken, Cumhuriyetçilerin toplam 50 senatörü mevcut. Bu nedenle iki parti arasında bir eşitlik söz konusu. ABD Anayasasına göre herhangi bir eşitlik başkan yardımcısının oyuyla bozulabiliyor. Dolayısıyla Demokrat Parti mensubu olan Başkan Yardımcısı Kamala Harris Demokratlar lehine oy kullanırsa, Demokratlar sadece bir oy farkı ile yasama çoğunluğunu Temsilciler Meclisinde olduğu gibi Senatoda da ellerinde tutuyor. Fakat Senatonun kendine özgü birtakım kuralları mevcut.
Filibuster denilen yasama mekanizmasına göre 100 senatörden 60’ı, tartışılan bir yasa tasarısı hakkındaki münazaranın bitirilmesi ve oylamaya geçilmesine yönelik olumlu oy vermedikçe o yasa tasarısı için oylama yapılamıyor. Yasa tasarısının kabulü için 100 senatörün basit çoğunluğu, yani 51 oy yeterliyken, oylama aşamasına geçilmesi için en az 60 senatörün oyu gerekiyor. Bu nedenle azınlıktaki 41 senatör karşı çıktıkları bir yasanın oylanmasını engelleyebiliyor. ABD Anayasasında yer almayan bu kural Senatonun sözlü bir teamülü olarak kabul ediliyor.
Demokratların yeni kabul ettiği bireysel silahlanma yasası da büyük ihtimalle filibuster kuralına takılacak ve en az 60 senatörün desteğini alamayacağı için oylamaya sunulamayacak. Trump’a muhalif olan ve 2026 senesine kadar seçime girmeyecek 6-7 ılımlı Cumhuriyetçinin her ne kadar bu yasa tasarısına destek verme ihtimali olsa da 2022 ara seçimleri yaklaşırken ve Trump’ın parti üzerindeki yoğun etkisi devam ederken Demokratlarla iş birliği yapabilecek 10 Cumhuriyetçi senatörün yasaya destek vermesi çok düşük bir ihtimal. Bu nedenle yarı-otomatik silah satın alım yaşının 18’den 21’e çıkarılması gibi makul bir önerinin Senatodan geçmesi ve yasalaşması beklenmiyor.
Daha Ilımlı Reformlar İçin Uzlaşı
Her ne kadar tasarının karşılık bulması çok gerçekçi olmasa da daha ılımlı reformlar konusunda bir uzlaşı sağlanabilir. Nitekim Haziran 2022’nin ikinci haftasında artan kamuoyu baskısı nedeniyle 10 Cumhuriyetçi ve 10 Demokrat senatör masaya oturarak Temsilciler Meclisinde kabul edilen yasa tasarısı kadar kapsamlı olmayan bir öneriyi yasalaştırmak için uzlaşı sağladı. Bu öneri, tehlikeli olarak değerlendirilen kişilerin silahlarına el konması, ruh ve akıl sağlığı ile okulların güvenliğine yönelik finansman sağlanması, sadece evlilikte değil her türlü ciddi romantik ilişkide partnerine şiddet uygulayan kişilere silah satışının yasaklanması, 21 yaş altındaki her silah alıcısının detaylı geçmiş taramasından geçirilmesi gibi düzenlemeleri içeriyor.
Demokratlarla iş birliği yapmak için masaya oturan Cumhuriyetçi senatörlerden 9’u 2022 ara seçimlerinde pusulada yer almayacak. Dolayısıyla seçmenden veya parti içinden gelebilecek tepkilere karşı daha rahat bir pozisyondalar. Eğer bu senatörler sözlerinin arkasında dururlarsa Temsilciler Meclisinin kabul ettiği öneri kadar kapsamlı ve radikal olmasa da bu ılımlı reform önerisi yasalaşabilir. Fakat 21 yaş altına yarı-otomatik silah satımının tamamen yasaklanmasına yönelik öneriyi içermemesi sebebiyle bu uzlaşı Demokratların da tepkisini çekiyor ve bu aşamada Demokratların arzuladığı kadar kapsamlı ve silahlanma sorununa sistematik bir çare olabilecek bir reform önerisinin iki partide de karşılık bulması oldukça zor.
Şimdi Ne Olacak?
Cumhuriyetçilerin yarı-otomatik silah alım yaşının yükseltilmesine karşı çıkması, bireysel silahlanma karşıtı seçmende ciddi bir tepki oluşturabilir. Cumhuriyetçi seçmenin büyük çoğunluğu bireysel silahlanma konusundaki kısıtlamalara karşı çıkıyor, karşı çıkmasa bile bu konuyu partisinden kopacak kadar önemli görmüyor. Özellikle ABD’de siyasi bağışları düzenleyen sistemli ve detaylı yasalar olmadığı için silah şirketleri, NRA gibi kurumlar aracılığıyla bireysel silahlanma kısıtlamalarına karşı çıkan siyasetçilere milyonlarca dolar bağış yapıyorlar. Ayrıca medyada, bireysel silahlanma yanlısı içerikler yayıyor ve kamuoyu kampanyası yürütüyorlar. Bu durum nedeniyle bireysel silahlanma meselesinde makul öneriler dahi “ABD halkının tamamen silah satın almasını engelleyecek, anayasaya aykırı” tedbirler olarak görülebiliyor. Dolayısıyla da bireysel silahlanma tartışması sağlıklı bir şekilde yürütülemiyor.
10 Demokrat ve 10 Cumhuriyetçi senatörün toplumun talebini karşılamak adına uzlaştığı ılımlı reform önerileri silah lobilerinin ve Cumhuriyetçi Parti’deki bireysel silahlanma savunucularının tepkilerini çekebilir ve reformu destekleyen Cumhuriyetçi senatörlerin siyasi ikballerini tehlikeye atabilir. Çünkü bireysel silahlanma artık Amerikalıların çözüm önerisi bulmaya çalıştıkları bir mesele olmaktan ziyade siyasi tabanlarını mobilize ettikleri bir uyuşmazlık konusu.
ABD’de Cumhuriyetçiler ve Demokratlar silah lobisinin, teamül kurallarının ve yasama kulislerindeki tartışmaların etkisi altında 18 ile 21 yaş arasındaki 3 senenin hesabını yaparken, saldırganlar sivilleri katletmeye devam ediyor. Kapsamlı ve sistematik bir çözüm bulunmadıkça da Amerika’da masum insanlar silahlı saldırılar nedeniyle hayatını kaybetmeye devam edecek gibi görünüyor.
*Anadolu Ajansı’nın Analiz sayfasında yayımlanmıştır.
