Belçika İslam Temsil Kurulu’nun Adalet Bakanı Quickenborne’a Karşı Hukuk Mücadelesi
Belçika İslam Temsil Kurulu olan Executief, son zamanlarda Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne’nin hedef tahtasında. Devlet tarafından dinî cemaat olarak tanınan Executief’in bu statüsünü kaldırmak isteyen Bakan’ın iddialarının arka planı ne?
Belçika’da Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne’nin Belçika İslam Temsil Kurulu Executief’e yönelik ithamları geçtiğimiz haftalarda şiddetini giderek arttırdı. Peki Bakan’ın Executief’e yönelik suçlamaları tam olarak ne? Executief Bakan’ın ithamlarına nasıl cevap veriyor? Bunun için öncelikle geçen senenin ekim ayına gitmekte fayda var.
Belçika’da Devlet Güvenlik Raporu Ekim 2021’de yayınlandı. Bu raporda Fas, Türkiye ve Körfez ülkelerinin Belçika’daki çeşitli camiler üzerindeki etkisini inceledi. Raporda Müslümanların, Fas için Fas elçiliklerinden, Türkiye için AKP hükûmetinden, Körfez ülkeleri için terörle bağlantılı örgütlerden etkilendikleri belirtildi. Fas’ın müdahalesi hakkında yapılan açıklamada, Fas’ın Brüksel’deki Ulu Camii (Grote Moskee)’nin yönetimini devralmak istediği fakat buna izin verilmediği ifade edildi.
Raporda Türkiye müdahalesinin özellikle Diyanet aracılığı ile olduğu ve Diyanet imamlarının Türkiye’den gelmesinin ve maaşlarının Türkiye tarafından ödeniyor olmasının imamları “Türk devletinin memuru” yaptığı belirtildi. Raporda ayrıca Diyanet’in devlet kurumu olması sebebiyle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partisi olan AKP etkisinin dolaylı olarak ülkedeki camilerde görüldüğü ve imamların Belçikalı Türkler hakkında bilgi topladığı iddia ediliyordu. Bunlara ek olarak raporda Executief ve mevcut Executief Başkanı Mehmet Üstün radikalleşmeyle ilişkilendiriliyordu.
Executief’i Kapatma Çabaları
Devlet Güvenlik Raporu öncesinde dış ülkelerin müdahalelerini gerekçe gösteren Federal Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne, 2021 yılında Executief Başkanına karşı yasal işlemleri başlattı. Aralık 2022’de ise Ulu Camii’nin resmî statüsünün kabulü noktasında olumsuz görüş bildirdi.
Mehmet Üstün için iddia edilen benzer suçlamalar bir önceki Executief Başkanı Salah Echallaoui’e de yapılmış ve başkanın istifasına sebep olmuştu. Yaşanan gelişmeler ve raporun etkisiyle van Quickenborne, Executief’in resmî statüsünü ve maddi fon desteğini, kurumun Türkiye ve Fas etkisi altında olduğu, tehlikeli görülen gruplarla iş birliği yaptığı, başkan seçiminin etnik kökene dayalı olduğu, Kurul’un radikalizm eğilimli olduğu ve Belçika’daki tüm Müslümanları temsil etmediği gerekçesiyle kaldırma sürecini başlattı.
Executief’in profesyonel hareket etmediğini savunan Bakan, “modern Müslümanların” da bundan memnuniyet duyacağını ve ileriki süreçte kendilerini temsil eden yeni bir kuruluş kurabilecekleri açıkladı. Ayrıca Bakan, resmî statünün kaldırılmasının yeni camilerin tanınması ve dinî eğitim veren öğretmenlerin atanmasına engel olmadığını ve Executief’in kaldırılmasıyla mali yükümlüklerin hafifleyeceğini öne sürdü.
Kasım 2021’de Executief Başkanı, Bakan’a Kurul bünyesinde yapılacak reformların olduğu bir bildiri sunmuş fakat pandemiye rağmen Bakan reform çalışmalarının yavaş ilerlediğini, reformların istenilen ilerlemeyi kaydetmekten uzak, hatta geriletici bir adım olduğunu ileri sürmüştü. Gelinen noktada Bakan’ın Executief’i kaldırmak istemesi, Kurul’un şu anki başkanlığını yürüten Mehmet Üstün başta olmak üzere Belçika’daki Müslüman toplumun tepkisine sebep oldu. Üstün, Executief’i yargılamanın Bakan’nın değil Müslüman toplumun görevi olduğunu ve Kurul’un kapatılması hâlinde yeni bir muhatabın olması gerektiğini ifade etti.
Benzer bir şekilde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. maddesinde de dinî bir topluluğun kendi yönetiminde özerkliğe sahip olması gerektiği ifade edilmesine rağmen Adalet Bakanınca Kurul için karalama kampanyasının yürütüldüğünü söylemek mümkün. Daha önce de Kurul tarafından Bakan’a, Kurul başkan yardımcısını istifaya zorladığı gerekçesiyle açılan dava Kurul lehine sonuçlanmıştı. Fakat Bakan müdahaleleri ile Müslüman toplumun itibarı zedelemeye devam ediyor. Yapılanlara karşı hak arayışına giren Üstün, van Quickenborne hakkında Birleşmiş Millet (BM) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde dava açacağını duyurdu. Hükûmet ve Kurul arasında adil bir diyalog kurulmadığı müddetçe söz konusu yasal savaş devam edeceğe benziyor.
Belçika İslam Temsil Kurulu Executief Nedir?
1974 yılında İslam’ın Belçika’da dinî cemaat olarak tanınmasının ardından Belçika genelinde Müslümanların temsilini ve hükûmet ile resmî muhataplığı Belçika İslam Temsil Kurulu (Fl. “Het Executief van de Moslims van België”) üstlenmiştir. 1999’da resmî olarak tanınan Executief, camilerin temsilini de içine alan çatı bir temsil kuruluşudur. Kurul, Müslüman toplumun çeşitli kesimlerini temsil etmek üzere seçilmiş 17 üyeden oluşmaktadır. Kurul’un görevleri arasında dinî eğitim verecek öğretmenlere rehberlik yapma, okullarda İslami eğitim verme, camilerin resmî statü kazanma başvurularında yardımcı olma, Müslüman mezarlıkları sağlama, gerekli durumlarda Müslümanların sözcülüğünü üstlenme ve kayıtlı yerel İslami toplulukların idari yönetimini denetleme yer almaktadır. Executief üstlendiği sorumluluklara bağlı olarak Belçika devletinden yıllık ödenek almaktadır.
