“Çin, Uluslararası Protestoları Dikkate Almıyor”
Birleşmiş Milletler'de temsilcilik ve danışmanlık görevlerinde bulunmuş olan avukat ve akademisyen Michael van Walt van Praag, bugün başlayan Uluslararası Uygur Forumu'nu ve Çin'e yönelik yaptırımları değerlendirdi.
Uluslararası Uygur Forumu, bugün Brüksel’de Avrupa Parlamentosunun (AP) ev sahipliğinde başladı. Çin yönetiminin Uygurlara ve Doğu Türkistan’daki halklara karşı uyguladığı soykırım politikasına küresel bir cevap vermeyi amaçlayan forum, Dünya Uygur Kurultayı (WUC), HASENE International ve Uluslararası Doğu Türkistan STK’lar Birliği ortaklığında düzenleniyor. Perspektif, 3. oturuma konuşmacı olarak katılan avukat, akademisyen ve Birleşmiş Milletler ‘in eski temsilcilerinden Michael van Walt van Praag ile Uygur soykırımı ve yaptırımların niteliği üzerine bir söyleşi yaptı.
van Walt van Praag, devletler arası barış süreçlerinde arabulucu ve danışman olarak görev almıştır. 1985-2011 yılları arasında Birleşmiş Milletler’in Kıdemli Hukuk Danışmanı ve 1991-1998 döneminde Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Organizasyonu Genel Sekreterliğini üstlenmiştir.
“Çin Uluslararası Protestoları Dikkate Almıyor”
Uygur Soykırımı hakkında ne düşünüyorsunuz ve mevcut durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu, Uluslararası toplumun gerçekleşmesine izin vermemesi gereken bir şey ve korkunç bir durum. Ve tabii ki birçok ülke ve o ülkelerin parlamentoları da bu durumdan dolayı oldukça endişeli. STK’lar da aynı endişeyi paylaşıyor. Ve fakat yeterince adım atıldığı söylenemez. Bence en büyük sorun Çin hükûmetinin [özellikle de Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in] soykırıma karşı yapılan uluslararası protestoları pek dikkate almaması.
Ülkeniz Hollanda’nın pozisyonu nedir? Herhangi bir yaptırım söz konusu mu?
Şu anda ülkemde değil, ABD’de San Francisco’da yaşıyorum. Bu nedenle ne yaptıklarını detaylarıyla takip edebilmiş değilim. Ancak Avrupa Birliği’nin çabalarının bir parçası olduklarını söyleyebilirim.
“Çin, Daha Yüksek Bir Bedel Ödemesi Gerektiğini Hissetmeli”
Soykırımın önüne geçmek için ne yapılabilir? Sizce, gerçekten ne yapılmalı?
Avrupa Parlamentosu üyelerinden biri bu sabahki ilk oturumda söz aldı ve asıl yapılması gerekenin Çin’in bu korkunç davranışta bulunmasının bedelini yükseltmek olduğunu söyledi. Çin’in şimdiye kadar ödemiş olduğu bu bedel yeterince yüksek olmadı. Çin, yani Çin liderliği ve Çin Komünist Partisi, yaptırımların etkilerini hissetmiyor. Çok daha güçlü yaptırımlar uygulanmalı ve Çin’e her zamanki gibi davranılmamalıdır. Bu da hükûmetler tarafından atılması gereken adımlardan biri. Ancak BM nezdinde de güçlü adımlar atılmalıdır; BM Genel Kurulunun Üçüncü Komitesi ve tabii ki Güvenlik Konseyi gibi… Güvenlik Konseyinde Çin’in veto yetkisi var ve bu yüzden orada bir şeylerin yapılabilmesi pek mümkün değil. Ancak buna rağmen, soykırım konusunda kuvvetle ittifak eden ülkeler eylemlerini arttırmalıdır. İslam dünyası ülkelerinin de çok daha güçlü hareket etmesi gerektiğini düşünüyorum.
Henüz sadece ilk oturum gerçekleşmiş olsa da, size programı nasıl bulduğunuzu sormak istiyorum.
Bence bu sabah gördüğümüz bir gerçek var: Şu an AP’deyiz ve AP kapısını bu Forum için açıyor. Çok sayıda üye ülke söz aldı ve dayanışma gösterdi. İlerleyen saatlerde daha da fazla ülke konuşacak. Bunun çok önemli ve anlamlı olduğunu düşünüyorum. İlk oturum çok iyiydi, çok net bir destek tanımı yapıldı. Umarım bu daha fazla yankı bulur ve AP üyesi daha fazla ülke bunun farkına varır ve bu mücadeleye katılır.
Son olarak, uluslararası topluma seslenecek olsaydınız. Tek bir cümleyle ne söylerdiniz?
Soykırıma son verin!
Açılışı Avrupa Parlamentosunda siyasi grupların ev sahipliğinde gerçekleşen olan Forum, Crowne Plaza Brussels otelinde devam ediyor. Programa uluslararası düzeyde çok sayıda akademisyen, hukukçu, siyasi, sivil toplum ve Uygur toplumu temsilcisi iştirak ediyor. Programa ve oturumların canlı yayınına buradan ulaşabilirsiniz. (P)
