Uzayda Ramazan: Bir Astronotun Uzay Aracında Oruçla İmtihanı
Dünya üzerinde Ramazan ayı geldiğinde genelde hangi ülkede kaç saat oruç tutulduğu tartışılır, gündeme gelir. Peki, uzayda oruç tutmak nasıl mümkün? El Neyadi isimli Müslüman astronot bu sene ramazanı uzayda geçirecek.
Sıradan bir Orta Avrupa ülkesinde güneş sabah saat 4-5 sularında doğar ve akşam 7-8 saatlerinde batar. Ramazan ayının yaz aylarına denk geldiği dönemlerde özellikle kuzeydeki İskandinavya ülkeleri gibi farklı coğrafyalarda sıra dışı imsak ve iftar vakitleri daima merak konusu olmuştur. İnsanların ramazan ayında bu tarz olağanüstü şartlar altında nasıl oruç tuttuğu sıkça sorulan sorular arasında yer alır. Muhtemelen birçok insan, kuzey kutbu ya da uzay gibi ulaşılması zor yerlerde, güneşin farklı hareket etmesiyle namaz ve oruç vakitlerinin nasıl etkilendiğini merak etmiştir.
Bu ramazan ayında bu soru sadece teorik bir soru olarak kalmadı. Çünkü Sultan El Neyadi isimli bir Müslüman astronot bu ramazan ayını uzayda geçirecek. Birleşik Arap Emirliklerinin ilk astronotlarından ve uzun süreli operasyona katılan ilk Müslüman astronot Sultan El Neyadi, mart ayından itibaren yaklaşık altı aylık bir görev için NASA tarafından uluslararası uzay istasyonuna gönderildi.
El Neyadi’nin de bulunduğu uzay laboratuvarı, saatte 27 bin 600 kilometre hızla dünyanın etrafında dönerek günde 16 defa gün doğuşuna ve batışına şahit oluyor. Yani orucun bulunulan coğrafyada güneşin doğuşuyla başlaması ve batmasıyla bitmesi şartı bu uzay istasyonunda yerine gelememiş oluyor.
Peki Uzayda Durum Nasıl?
Uzayda orucun nasıl tutulacağı sorusu özellikle El Neyadi isimli Müslüman astronot için önemli gibi gözüküyor. El Neyadi, bütün Müslümanlara hayırlı ramazanlar dilediği mesajında, uluslarası uzay istasyonundan bir gece görüntüsünü de paylaşmayı ihmal etmedi. Bu mesajın altındaki birçok yorum ise Neyadi’nin oruç tutup tutmayacağını sorguluyordu.
Birçok kullanıcı uzayda orucun nasıl tutulabileceği, hangi saatlerde açılabileceği ile ilgili meraka sahip. Bu konuyla ilgili El Neyadi ramazan öncesi Dubai’de verdiği bir röportajda, oruç tutma niyetiyle ramazana hazırlandığını, fakat sürekli yolcu ve dolayısıyla seferi olacağından, İslam dinince oruç tutmama izni olduğunu da dile getirdi. Ayrıca uzayda yer çekiminin olmaması ve uzay istasyonunun hareket hızı gibi bedeni zorlayıcı şartlar altında, sağlığı tehlikeye atmamak adına da gerektiğinde yeme içme kolaylığının olduğunu vurguladı. Oruç tutması hâlinde, sabit bir mekanda olmadıklarından ve vakitleri her gün şahit oldukları 16 gün doğumu ve batışına göre belirleyemeyeceğinden, bunu uzay istasyonunun resmî yerel zaman dilimi olan Greenwich zaman dilimine (GMT/UTC) göre belirleyebileceğini söyledi.
Namaz ve oruç gibi belirli bir zamana bağlı olan ibadetlerin, zamanın belirlenememesi durumunda, bazı İslam alimleri, kutuplarda aynı meridyendeki ülkelerin vakitlerini esas alırken, uzayda istisnai olarak Mekke’nin vakitlerini esas alma görüşünü de beyan ediyorlar.
38 Yıl Önce Uzaya Giden Müslüman
Beş çocuk babası olan ve çocuklarının resimlerini kendisiyle uzaya götüreceğini belirten El Neyadi, ramazan ayında uzayda bulunan ilk Müslüman astronot değil aslında. Bundan yaklaşık 38 yıl önce ilk Arap astronot olarak Suudi Prensi Sultan bin Salman da ramazan ayı esnasında yedi günlük kısa bir görev için Fransız ve Amerikan astronotlarla birlikte Amerikan Discovery uzay mekiğinde uzaya gitmiş ve tecrübelerini geçtiğimiz yıllarda bir anı kitabı olarak yayınlamıştı.
1985 yılının 17 Haziran’ı, aynı zamanda ramazanın 29. gününe denk gelmiş ve prens Sultan Bin Salman, Suudi Arabistan müftüsünün oruç tutmamasına izin veren fetvasına rağmen uzayda oruç tutma konusunda ısrar etmişti. Bin Salman, dönemin bazı âlimlerinin hükmüne uyarak dünyada en son bulunduğu nokta olan ABD’nin Florida kentinin takvimine uyarak orucunu açmıştı. Uzayda yer çekiminin olmamasına bağlı olarak yaşadığı fiziksel sıkıntılara rağmen orucunu tamamlayan Sultan, kitabında uzayda namaz kılmaya çalışırken yaşadığı sıkıntılardan da bahsediyor. Yer çekiminin olmaması nedeniyle, namaz kılarken boşlukta süzülmemek için ayaklarını yere bağladığını ifade eden Sultan bin Salman, secdeye inmenin bu şartlarda imkânsız olduğunu ve hafifçe eğilmenin mümkün olması durumunda baş dönmesi ve bulantıya sebeb olacağını da kitabında vurguluyor. Beş günde uzayda Kuran-ı Kerim’in tamamını okuduğunu da anlatan Suudi prens, ilk Müslüman astronot olmanın haklı gururunu yaşarken, adaşı ve meslektaşı Sultan El Neyadi neredeyse 40 yıl sonra uzayda aynı zorluklarla karşı karşıya.
Kaynaklar
https://edition.cnn.com/2023/03/22/world/ramadan-astronauts-space-station-scn/index.html
https://sorularlaislamiyet.com/uzayda-ve-kutuplarda-namaz-ve-oruc-ibadetleri-nasil-yapilir
https://www.aa.com.tr/en/middle-east/a-unique-experience-of-observing-ramadan-fast-in-space/1824619
EN BÜYÜK ELIF BEYZA BIZIM ELIF BEYZA !! :D