Boykot Büyük Şirketleri Nasıl Etkiledi? McDonald’s, Starbucks ve Coca-Cola
İsrail'e maddi destek verdikleri gerekçesiyle boykot edilen McDonald's, Starbucks ve CocaCola gibi dünya devi şirketlerin son birkaç ayda kâr oranlarının düşmesi, boykotun doğrudan bir sonucu olarak değerlendiriliyor. Peki, boykot bu şirketlerin kâr oranları üzerinde gerçekten de etkili oldu mu?
7 Ekim’den bu yana Filistin-İsrail cephesinde yaşananları takip eden süreçte Filistin destekçisi gruplar İsrail’e fiili destek verdiği bilinen veya işgal altındaki Filistin topraklarında faaliyet gösteren firmalara karşı boykot kampanyaları başlatmıştı. Boykot sadece Müslümanların çoğunluğu oluşturduğu ülkelerde değil, aynı zamanda dünyanın her yerinde Filistin halkına destek veren kesimlerde karşılık bulmuştu.
İsrail yanlısı açıklama ve tutumları olduğu iddiasıyla özellikle Müslüman ülkelerde boykot edilen büyük şirketlerin kâr oranlarının 2023’ün son çeyreğinde düştüğü gözlemlendi. Boykot listelerinde öne çıkan McDonald’s, Starbucks ve Coca-Cola gibi şirketlerin kâr oranlarındaki bu düşüşler boykotun etkisi olarak yorumlanıyor. Boykot nedeniyle Starbucks’ın piyasa değerinin azaldığına dair haberler geçtiğimiz aylarda da basına yansımıştı.
İsrail Askerlerine Yemek Dağıtan McDonald’s
7 Ekim Hamas saldırılarının ardından İsrail’in Gazze’ye yönelik yoğun bombardıman ve kara saldırılarını başlattığı günlerde İsrail’de faaliyet gösteren fast food devi McDonald’s’ın İsrail askerlerine bedava binlerce öğün dağıtması tepki çekmişti. Özellikle Orta Doğu ve Endonezya ve Malezya gibi Müslüman çoğunluğa sahip Güney Asya ülkelerinde halk fast food devini boykot etmişti.
Fast food şirketi, İsrail’in Gazze’deki savaşına destek verdiği gerekçesiyle boykot ve protestoların hedefi hâline gelen birkaç Amerikan firmasından yalnızca biri. Sosyal medya sitelerinde İsrail’i desteklemekle itham edilen markalara dair çeşitli listeler dolaşıyor olsa da, bazı firmalarla İsrail arasındaki bağ çoğu zaman net olarak açıklanmıyor. Kimi firmalar İsrail ordusu ile doğrudan ticari ilişkileri bulunduğu gerekçesiyle, kimileri ise Birleşmiş Milletler’in İsrail’i işgalci olarak tanımladığı Filistin topraklarında faaliyet göstermeleri nedeniyle bu listelere dahil ediliyor.
McDonald’s hisselerinin Orta Doğu’daki satışlarda görülen yavaşlamanın dördüncü çeyrekte firmanın gelir kaybına neden olduğu yönündeki raporların ardından, CNBC’de çıkan bir habere göre geçtiğimiz pazartesi günü neredeyse yüzde 4 oranında düştü. McDonald’s’ın CEO’su Chris Kempczinski, Malezya ve Endonezya gibi Müslüman çoğunluklu ülkelerde ve Orta Doğu’da satışların önceki dönemlere nazaran azaldığını söyledi. Satışların yıl sonundan önce yeniden artmasının ise beklenmediğini sözlerine ekledi.
Starbucks Çalışanları Filistin’i Destekliyor
Starbucks’ın hisselerinin ise geçen hafta yaklaşık yüzde 2 oranında düştüğü ve ABD satışlarının da 2023’ün son üç ayında ciddi anlamda zarar gördüğü belirtildi. Her ne kadar Starbucks bu haberleri reddetse de, bu düşüşün dev kahve zincirinin İsrail’e destek verdiği gerekçesiyle boykot edilmesi neticesinde yaşandığı düşünülüyor.
Starbucks ilk olarak 2023 Ekim ayında, eski adı Twitter olan X sosyal medya platformu üzerinden Filistinliler ile dayanışma mesajı paylaşan “Starbucks Workers United” sendikasına dava açmasıyla tepkileri üzerine çekmişti. Starbucks Genel Müdür Yardımcısı Sara Kelly, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, sendikanın destek açıklamasının şirketin görüşlerini yansıtmadığını belirterek, sendikanın Hamas’ın Hamas’ın İsrail’deki saldırılarını desteklediğini ima etmişti. Kelly açıklamasında şu ifadelere yer vermişti:
“Workers United, yerel iştirakleri, sendika organizatörleri ve kendilerini “Starbucks Workers United” üyesi olarak tanımlayanlar tarafından ifade edilen görüşlere kesinlikle katılmıyoruz – bu grupların hiçbiri Starbucks Coffee Company adına konuşmamaktadır ve şirketimizin görüşlerini, pozisyonlarını veya inançlarını temsil etmemektedir.”
Her ne kadar Starbucks bunu açıkça dile getirmese de, Filistin’e verdiği destek nedeniyle sendikaya açılan dava ve kurum tarafından yapılan açıklamaların bütünü dikkate alındığında birçok insan kahve zincirinin İsrail yanlısı bir duruş sergilediğine inanıyor. Starbucks CEO’su Laxman Narasimhan, 6 Şubat’ta yaptığı açıklamada, şirketin hem ABD hem de Orta Doğu’daki satışlarının boykotlardan etkilendiğini açıkladı.
Coca-Cola Satışlarında Büyük Düşüş
Gazlı içecek üreticisi de uzun zamandır Orta Doğu’daki savaşın etkilerini hissediyor. 1967’den 1991’e kadar Coca-Cola, İsrail’de bir şişeleme tesisi inşa ettiği için Arap Birliği tarafından resmî olarak boykot edilmişti.
İçinde bulunduğumuz mevcut durumda yine markanın kırmızı logosu sosyal medya kanallarında boykotlar için dolaşan markaların listelerinde. Şirketin İsrail ile geçmiş ilişkileri ve bir Amerikan şirketi olarak bilinmesi boykot edilmesi için yeterli görülüyor.
Özellikle bazı ülkelerde Coca Cola bu boykotun etkilerini ağır bir şekilde hissediyor. Geçtiğimiz ay Coca Cola’nın Türkiye distribütörü, 2023’ün son çeyreğinde satışlarda yüzde 22’lik bir düşüş yaşadıklarını bildirmişti.
Filistin ve İsrail arasında tansiyonun yükseldiği her dönem yaşanan, fakat zamanla etkisini kaybeden bu boykot dalgası, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları devam ettiği sürece gündemdeki yerini koruyacak gibi görünüyor. İsrail işgali karşıtı boykot hareketi, 2005’te kurulan ve İsrail yönetimi ile doğrudan iş birliği içerisinde olan veya İsrail’in yasadışı yerleşim yerlerinde varlık gösteren tüm ticari, siyasi, akademik ve kültürel kurumların boykot edilmesini hedefleyen Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar (İng. Boycott, Divestment and Sanctions – BDS) tarafından uzun süredir yürütülüyordu. BDS bazı ülkelerde antisemitik olarak sınıflandırılarak yasa dışı bir hareket olarak kabul ediliyor. (P)
[…] “küçücük” görünen hamleyle koca firmalar zarar ediyor. 7 Ekim’den beri boykot edilen firmaların zarar ettiği rakamlarla ortadayken, hala […]