Avrupa Parlamentosu Seçimlerinde Oy Kullanacağım, Ama Nasıl?
Avrupa Birliği üyesi ülkelerden birinin vatandaşısınız ama yaklaşan Avrupa seçimlerinde nasıl oy kullanacağınızı bilmiyor musunuz? Öyleyse önümüzdeki ay gerçekleşecek Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanmak için gerekli bilgileri sizin için derlediğimiz bu yazıya göz atmanızda fayda var.
Önümüzdeki ay gerçekleşecek olan Avrupa Parlamentosu seçimleri ile 450 milyon Avrupa Birliği vatandaşının yeni temsilcileri seçilecek. 6-9 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan seçimlerde ülkeden ülkeye değişen kurallar bulunmakta. Seçimlere katılma şartları, yaş sınırı, oy kullanma şekli gibi farklılıklardan ötürü AB seçimlerine dair bir kafa karışıklığı bulunuyor. Peki oy kullanma süreci nasıl bir farklılık gösteriyor?
Kimler Oy Kullanabilir? Kimler Aday Olabilir?
Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanmak için öncelikle bir 27 AB üyesi ülkeden en az birinin vatandaşı olmak gerekir. Yani Avrupa Parlamentosu Seçimlerinde sadece AB vatandaşlarının oy kullanmaya hakkı vardır. Seçmen listesinde kaydı olmak da oy kullanabilmek için zorunludur.
AP seçimlerinde oy kullanabilmek için yaş sınırı da vardır. Her AB üyesi ülke bu seçimler için yaş sınırını kendi belirlemektedir ve genelde o ülkenin seçmen yaş sınırı AP seçimlerinde oy kullanabilmek için uygulanmaktadır. Yani bir çok ülkede oylamadan önceki gün en az 18 yaşında olmak zorunludur. Ancak bu yaş sınırı, Malta ve Avusturya’da gibi ülkelerde 16 olarak belirlenmiştir. Aynı şekilde Belçika ve Almanya’da da 16 yaşından itibaren Avrupa seçimlerinde oy kullanılabilmektedir. Yunanistan ise bu yaşı 17 olarak belirlemiştir.
Seçimlerde aday olabilmek için de belli bir yaş şartı aranır. Fransa dâhil çoğu ülkede (27 ülkeden 15’i) adaylık için 18 yaş şartı aranırken, İtalya ve Yunanistan gibi ülkelerde ise Avrupa Parlamentosunda milletvekili olabilmek için 25 yaş sınırı vardır.
27 ülkenin genelinde yalnızca isteyenler Avrupa Parlamentosu Seçimlerinde oy kullanırken bazı ülkelerde bu seçimlerde oy kullanmak zorunludur. Belçika, Bulgaristan, Lüksemburg ve Yunanistan’da AP seçimlerinde oy kullanmak yasal olarak zorunlu kılınmıştır. Belçika ve Lüksemburg’da oy kullanmayanlara mali yaptırımlar uygulansa da, Yunanistan ve Bulgaristan’da vatandaşlık görevlerinin ihlali durumunda herhangi bir para cezası uygulanmamaktadır.
AP seçimlerinin bir başka özelliği ise bir üye devletin vatandaşının ikamet ettiği başka bir üye devlette oy kullanmaya hakkı olmasıdır. Yani eğer Almanya’da yaşayan bir Fransa vatandaşıysanız Almanya’da Avrupa seçimleri için oy verebilirsiniz. Yahut konsolosluklar aracılığı ile kendi ülkenizin listelerine de oy verme hakkınız bulunmaktadır. Bu sürece dair daha fazla bilgi almak için vatandaşı olduğunuz ülkenin konsolosluklarının internet sitelerinden bilgi alınabilir.
Seçmen Kaydı ve Seçimler: Tarihleri Kaçırdım mı?
AP seçimleri 6-9 Haziran 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilecek. Avrupa ülkelerindeki seçim tarihleri de birbirinden farklılık gösteriyor. 6 Haziran günü Hollanda’da başlayacak olan Avrupa Parlamentosu seçimleri, 7 Haziran tarihinde İrlanda’da; 7 ve 8 Haziran’da Çekya’da; 8 Haziran’da Slovakya, Letonya ve Malta’da; 8 ve 9 Haziran’da İtalya’da gerçekleştirilecek. Almanya, Fransa, Belçika ve tüm diğer Avrupa ülkelerinde ise seçimler 9 Haziran günü yapılacak.
Almanya’da 9 Haziran’da düzenlenecek seçimler için 19 Mayıs 2024 tarihine kadar seçim bilgilendirme mektubu almayan seçmenler, 20-24 Mayıs 2024 tarihleri arasında ikamet ettikleri belediye seçmen kütüklerine kayıtlarını yaptırarak oy kullanabilecekler. Fransa’da 9 Haziran’da yapılacak seçimler için seçmen listesine internet üzerinden kayıt olmak için son tarih 1 Mayıs’tı, posta yoluyla kayıt olmak için ise son gün 3 Mayıs olarak belirlenmişti. Ancak taşınma gibi sebeplerle kaydını bu tarihlerden önce yaptıramayanlar için istisnai olarak seçmen kaydı yaptırma işlemi mayıs ayı sonuna kadar devam ediyor. Hollanda, Belçika ve Avusturya gibi Avrupa ülkelerinde ise seçmen listesine kayıt olma işlemleri mart ve nisan aylarında tamamlandı.
Ancak yine de istisnai olarak mücbir sebeplerden ötürü seçmen kaydını yaptıramayanlar için kayıt süresinin bazı ülkelerde devam ettiğini bilmekte fayda var. Bu yüzden bir AB vatandaşlığı bulunanların seçmen listesine kayıt yaptırma tarihini geçirmiş olsa dahi bulundukları ülkenin ilgili makamlarına başvurmaları tavsiye ediliyor.
Yurt Dışından Oy Kullanabilir miyim?
Avrupa Parlamentosu seçimlerine dair ülkeden ülkeye seçim kanunları, oy kullanma yaşı, oylama şekline dair farklılıklar olsa da, bütün ülkelerde geçerli olan bazı ortak kurallar da var. Öncelikle bütün AB ülkelerinde seçimler perşembeden pazar gününe kadar dört günlük süre içinde gerçekleştirilir. Bu dört günlük süre içinde olmak kaydıyla ülkeler isterlerse bir yahut daha fazla günü oy kullanma günü olarak belirleyebilirler. Her AB üyesi ülkede bir siyasi partiden seçilen milletvekili sayısı aldığı oy sayısı ile orantılıdır. Bir AB üyesi ülkenin vatandaşının Birlik içindeki başka bir ülkede ikamet ediyorsa orada seçme ve seçilme hakkı olduğunu söylemiştik. Ancak o ülkede seçimlere katıldığı takdirde dış temsilcilikler aracılığı ile kendi ülkesindeki seçime katılma hakkını kaybeder, çünkü her AB vatandaşı yalnızca bir oy kullanma hakkına sahiptir.
AB ülkelerinin çoğu, bir büyükelçilik veya konsoloslukta yurt dışından oy kullanmaya izin veriyor. AB dışında ikamet eden Avrupa vatandaşları da eğer kendi ülkeleri dış temsilciliklerde ya da posta yoluyla oy kullanmaya izin veren bir mevzuata sahipse bulunduğu ülkeden oy kullanabilir. Yani Türkiye’de yaşayan bir Alman vatandaşı Almanya’daki Avrupa Parlamentosu seçimleri için posta yoluyla veya Alman temsilciliklerinde oy kullanabilir. Bazı ülkeler bunun için vatandaşlarına seçmen listesine daha önceden kayıt olma şartı koşuyor. Bu nedenle, yurt dışından oy kullanıyorsanız öncesinde ülkenizin kurallarını kontrol etmeniz gerekiyor.
Vekâletle Oy Kullandırabilir miyim?
27 AB ülkesinden 13’ünde posta yoluyla oy kullanmak mümkün. Posta ile oy kullanmanın detayları bu ülkelerin ulusal mevzuatlarında belirlenmiştir. Örnek vermek gerekirse, Almanya’da posta yoluyla oy kullanabilirsiniz ve bunun için bir oylama kartı gerekmektedir. İkamet ettiğiniz belediyeye başvurarak bu oylama kartını talep etmeniz gerekiyor. Gerekli kağıtlar oy pusulası belgeleri ve oy kullanma kartı ile otomatik olarak gönderilecektir.
Vekâleten oy kulanmak, başka birinin sizin adınıza oy kullanmasıdır. Bu uygulama 27 AB üyesi ülkeden yalnızca üçünde bulunmaktadır. Belçika, Fransa ve Hollanda vatandaşları bir sebepten ötürü seçim günü oy kullanmaya gidemeyecek olduğu takdirde bir vekil tayin ederek onun aracılığı ile oy kullanabilirler. Fransa’da vekâlet yoluyla oy kullanma başvurusu için henüz bir son tarih belirlenmemiş olsa da, bu şekilde oy kullanacakların gereken prosedürü yerine getirmek için acele etmesinde fayda var.
Elektronik oylama konusunda ise AB ülkeleri henüz ciddi bir aşama kaydetmiş değil. 27 AB üyesi ülkeden yalnızca birinde çevrimiçi olarak oy verme imkanı mevcut. Estonya buna izin veren tek ülke olma ünvanını elinde bulunduruyor.
