Senato Seçimleri Fransız Siyasetine Nasıl Etki Edecek?
Fransa'da yapılan ara seçimlerde Senatodaki koltuk dağılımı değişti ve Macron'un partisi başarı sağlayamadı. Son oluşan durumu ve bunun ülke siyasetine olası yansımalarını derledik.
Fransa’da parlamentonun üst kanadı Senatoda görev yapan 348 senatörden 170’i için yapılan ara seçimler, 24 Eylül pazar günü yapıldı.
İktidar Bloğu Koltuk Kaybederken Merkez Sağ Çoğunluğunu Korudu
Kısmi seçimlerde Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisinin de yer aldığı iktidar çoğunluğunun sandalye sayısı düştü. Macron’un partisi Rönesans’ın da içinde olduğu Demokratlar, İlericiler ve Bağımsızlar Grubu (RDPI) sandalye kaybetti. İktidar çoğunluğundan RDPI Grubu’nun Senatodaki sandalye sayısı 24’ten 17’ye indi.
Merkez sağ Cumhuriyetçiler Partisinin (LR) 145 olan senatör sayısı 135’e düşerken merkez sağ Merkezci Birlik Grubu’nun 57 olan sandalye sayısı 53’e indi. Merkez sağ, Senatodaki çoğunluğunu korudu.
Sosyalist Partinin (PS) önderlik yaptığı Sosyalist Grubu’nun senatör sayısı 64’ten 65’e çıkarken Komünist Grubu’nun sandalye sayısı 15’ten 17’ye yükseldi. Avrupa Demokratik ve Sosyal Birlik Grubu’nun senatör sayısı da 14’ten 15’e çıktı. Bağımsızlar Grubu’nun sandalye sayısı 14’ten 18’e, Çevreciler Grubu’nun sandalye sayısı ise 12’den 16’ya çıktı.
Aşırı Sağcılar, Senatoda 3 Koltuk Kazandı
Aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi, bu ara seçimde 3 senatör çıkarabildi. RN, 10 senatör sayısına ulaşamadığı için Senatoda tek başına grup oluşturamayacak. Bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçiminde yeniden aday olması beklenen ve oy tabanını genişlettiği söylenen Le Pen’in partisi RN için bu sonuç beklentilerin altında kalıyor gibi gözükse de Senato seçimleri sınırlı bir özel seçmen grubuyla yapıldığı için halk oyuyla yapılacak diğer seçimler için bir done olarak görülmemekte. Hatta, bu sonuçlar daha ziyade 2020 yılındaki son yerel seçimlerin Senatoya yeni yansıması olarak görülebilir. Sonuçları değerlendiren The European Conservative’e göreyse, elde edilen üç koltuk RN için önemli bir kazanım. Le Figaro gazetesine göreyse, bu kazanım “orta büyüklükte bir dip dalga” anlamına geliyor.
Hiçbir gruba bağlı bulunmayan senatörlerin sayısı 4, farklı sağ veya sol partilere üye senatörlerin sayısı 5 oldu.
Koltuk Kazanan ya da Kaybeden Bazı Önemli İsimler
Fransa’da Vatandaşlık İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Sonia Backes, aday olduğu -Fransa’nın denizaşırı topraklarından biri olan- Yeni Kaledonya’da yenildi. Backes’in yerine Yeni Kaledonya’nın bağımsızlığından yana olan rakibi Robert Xovie, senatör seçildi. Backes, Macron’un “İslami bölücülükle” mücadele politikası kapsamında görevlendirdiği isimlerden biriydi. [1] Backes, seçim mağlubiyetinin ardından kabinedeki görevinden istifa etti.
Eski Cumhurbaşkanı adayı ve Yeşiller Partisi (EELV) üyesi Yannick Jadot, Paris’ten senatör seçildi. Fransa Komünist Partisi (PCF) Sözcüsü Ian Brossat ve LR partili Türkiye kökenli Agnès Evren, Paris’ten senatör seçilen diğer isimler. Mevcut Senato Başkanı Gerard Larcher de aday olduğu Yvelines vilayetinde yeniden senatör seçildi.
Senatörler, ekim ayında yeni Senato Başkanı’nı seçecek. Senatodaki farklı siyasi grupların üye listelerini Senato Başkanlığına iletmek için 3 Ekim saat 16.00’ya kadar süreleri bulunuyor. 2 Ocak 2024’te yeni Senato Başkanı seçilecek.
Mevcut Koltuk Dağılımının Yasamaya Etkisi
Konrad-Adenauer Vakfı için sonuçları değerlendiren Anja Czymmeck ve Nele Katharina Wissmann’a göre, oluşan son koltuk dağılımı bir sürpriz değil çünkü Beşinci Cumhuriyet’in başladığı 1958’den bu yana istisnai yasama dönemleri dışında Senatoda çoğunluk siyaseten muhafazakâr partilerin elinde oldu: Macron şu ana kadar, yerel düzeydeki tarihsel olarak baskın siyasi güçleri olan -Sarkozy’nin kurucusu olduğu- merkez sağ Cumhuriyetçiler Partisi ve Sosyalist Parti karşısında başarı sağlayamadı.
Fransa’daki siyasi sistemde Senato, yasama üzerinde parlamentonun alt kanadı olan Ulusal Meclisten daha az etkiye sahip. İki yasama organı arasında anlaşmazlık olması durumunda son kararı Ulusal Meclis veriyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Rönesans partisi alt meclisteki en büyük parti olmaya devam etse de Haziran 2022’ye gelindiğinde çoğunluğunu kaybetmişti. Bu nedenle iktidar bloğu, istediği yasaları geçirmek için üst yasama organındaki senatörlerle bir uzlaşı arayışına girmeyi tercih edebiliyor. Bu durum hâlihazırda göçmen kabulüne ilişkin yasa ve kanunları reforme etmek isteyen Macron yönetimini, Cumhuriyetçiler’e daha fazla taviz vermeye sevk edebilir. Cumhuriyetçiler’le son aylarda yapılan müzakerelerde en büyük sorun belgesiz göçmenlere (Fr. migrants sans papiers) resmî statü verilmesini öngören yasa değişikliğinde yaşandı: Cumhuriyetçiler’in büyük kısmı bu değişikliğe olumlu bakmazken sol ve çevreci partilerden oluşan NUPES Meclis Grubu bunu talep ediyor.
Öte yandan, Macron’un partisi 2022’de Ulusal Meclisteki çoğunluğunu kaybetmesinden sonra yasa tasarılarının oylama yapılmadan geçmesine izin veren tartışmalı bir maddeyi kullanma yoluna da gitmişti. Bu madde sayesinde, yoğun halk tepkisiyle karşılanan bir emeklilik reformu da dahil olmak üzere bir dizi tasarıyı yasalaştırmayı başarmıştı.
Fransa’da Senato Seçimleri Nasıl Gerçekleşiyor?
Bir senatörün 6 yıllığına görevlendirildiği Fransa’da, uygulanan sistemle her 3 yılda bir senatonun bir bölümü yenileniyor. 24 Eylül’deki ara seçime Paris’teki tarihi Lüksemburg Sarayı’nda 6 yıl boyunca görev yapmak için 1829 senatör adayı başvurdu. Milletvekili seçilme yaşının 18 olduğu ülkede, senatör olmak isteyenlerin en az 24 yaşında olması gerekiyor.
Milletvekillerinin halk tarafından seçildiği ülkede Senato seçimlerinde sadece “büyük seçmenler” (Fr. Grands électeurs) oy kullanabiliyor. Senato seçimlerinde oy kullanmak mecburi ve bunu yerine getirmeyenler için 100 avroluk bir para cezası bulunuyor. Senatoyu belirleyen büyük seçmenler, senatörlerin aday olduğu seçim bölgelerinden seçiliyor.
Fransa’da güncel olarak 162 bin Senato seçmeni bulunuyor. Bunlar Ulusal Meclis üyeleri, Bölge Meclislerinin üyeleri, Vilayet Meclislerinin üyeleri ve belediye meclislerini temsil eden delegelerden oluşuyor. Bir belediyenin delege sayısı, son nüfus sayımına göre belirleniyor. Senatonun 2011’de yayınladığı bir bilgilendirme metnine göre, o dönemdeki 150 bin seçmenin yüzde 95’i belediye meclislerinin delegelerinden oluşuyordu. Son seçimdeki 162 bin seçmen için bu oranın yüzde 90 olduğu açıklandı: 170 senatör koltuğu için yapılan bu ara seçimlerde, seçmenlerden 70 bininin oy kullanacağı kararlaştırılmıştı. (AA/P)
Dipnot
[1] Backes, mart ayında verdiği bir söyleşide Ağustos 2021’de çıkartılan “İslami bölücülükle” mücadele yasasıyla başlayan süreci değerlendirmiş ve “İslami radikalizm”le mücadelede yapılması gereken çok şey olduğunu söylemişti. Söyleşi için: https://www.lefigaro.fr/actualite-france/sonia-backes-l-islam-politique-veut-mettre-la-republique-a-genoux-20230329
