2024’e İnsani Krizlerle Giren Ülkeler
Dünyanın pek çok bölgesinde insanlar silahlı çatışmalar, siyasi çalkantılar, ekonomik istikrarsızlık ve doğal afetler nedeniyle yaşanan insani krizlerle mücadele ediyor. İşte 2024 yılına krizlerle giren ve mevcut krizlerin önümüzdeki yıl daha da derinleşmesi beklenen ülkeler.
Dünyanın birçok yerinde insanlar büyük zorluklarla karşı karşıya. Uluslararası Kurtarma Komitesi (International Rescue Committe) her yıl yayımlamış olduğu Acil Durum İzleme Listesi (Emergency Watchlist) ile 2024 yılında daha kötü insani krizlerle karşılaşması en muhtemel 20 ülkenin listesini yayımladı. Bu yıl Sudan, Filistin, Güney Sudan ve Burkina Faso 2024 yılında en kırılgan ülkeler listesinin başında yer alıyor. Gelecek yıl en kötü tahminlere sahip olan 10 ülkeden 8’i Afrika’da bulunuyor.
İnsani Krizde Yeni Uç Noktalar
Acil Durum İzleme Listesi’ne göre insani yardıma muhtaç kişi sayısı 2014-2023 yılları arasında dört kat arttı. 2024 yılında 299,4 milyon kişi insani yardıma muhtaç durumda olacak. İnsani krizlerin birçok nedeni var; ancak silahlı çatışma, iklim değişikliği ve ekonomik şoklar en yaygın olanları. Krizlerin nedenleri insanların yaşadıkları coğrafyalarda karşılaştıkları tehditlere göre farklılık gösterebiliyor. Ancak etkilerinin uzun süre kalıcı olması bakımından her insani kriz birbiriyle benzerlik taşıyor. Haber manşetlerinden düştükten çok sonra bile krizlerin neden olduğu acı ve yoksunluklar uzun yıllar etkisini sürdürüyor.
1. Sudan
Listenin birinci sırasında yer alan Sudan, Acil Durum İzleme Listesi’ne göre çöküşün eşiğinde ve ülke nüfusunun yarısından fazlasına karşılık gelen 24,7 milyon kişi insani yardıma muhtaç durumda. Bunun başlıca nedeni Sudan ordusu ile paramiliter grup Hızlı Destek Güçleri (RSF) arasında devam eden çatışmalar. Raporda yer alan bir açıklamada Dr. Elshafie Mohamed Ahmed’in şu ifadeleri yer alıyor: “Sudan, dünyanın en büyük yerinden edilme krizi ile karşı karşıya. Yardım ulaştırma imkanları insani yardım erişiminin ve fonların olmamasından dolayı engelleniyor. Devam eden savaşın neden olduğu etnik, kabilesel ve bölgesel kutuplaşma hâlihazırda sınırlı olan mevcut erişimi de tehdit ediyor”
2. İşgal Altındaki Filistin Toprakları
İsrail işgali altındaki Filistin toprakları Uluslararası Kurtarma Komitesi’nin listesinde ikinci sırada yer alıyor. Sunulan raporda 7 Ekim’den beri yoğun İsrail saldırısı altındaki Gazze şu anda siviller için dünyanın en ölümcül yeri olarak tanımlanıyor. Gelecekteki acil durum ihtiyacının çatışmalar durduktan çok sonra bile hissedilmesi bekleniyor. Hava saldırıları ve Gazze içindeki çatışmaların doğrudan ve siviller üzerindeki yıkıcı etkisi artmaya devam edecek. Çatışmaların ilk iki ayında İsrail saldırılarında 17 binden fazla Filistinli öldürüldü. Raporda yer alan çarpıcı bilgilere göre, su ve sanitasyon altyapısının tahrip edilmesi Gazze’nin sağlık sistemini çöküşün eşiğine getirerek bulaşıcı hastalık ve salgın riskini hızlandırdı.
3. Güney Sudan
Listenin üçüncü sırasında yer alan Güney Sudan 2024 yılına girerken büyük bölgesel ve yerel risklerle karşı karşıya. Sudan’da sınırın ötesinde yaşanan savaş ise, Güney Sudan’ın kırılgan ekonomisini baltalamakla tehdit ediyor. Ülkede bir ilk olacak olan Aralık 2024’te yapılması planlanan seçimlere giden yol zaten hassas olan siyasi gerilimi daha da artırabilir.
4. Burkina Faso
Acil Durum İzleme Listesi’nde Burkina Faso için 2024 yılının en büyük riskleri arasında, şehirlerin silahlı gruplar tarafından giderek daha sık kuşatılması gösteriliyor. Bu durum insani yardım ihtiyaçlarının hızla artmasına neden olurken artan şiddet olayları nedeniyle siviller hükûmet ve silahlı gruplar arasında kalıyor ve giderek daha fazla tehdide maruz kalıyor. Raporda ülkedeki sağlık hizmetlerine erişim imkanları ise şu cümleler ile anlatılıyor: “Burkina Faso’da anne ve çocuk sağlığı bugün bir dönüm noktasında. Burkina Faso’da 365 sağlık merkezinin kapatılmasının ardından 3,5 milyondan fazla kişi sağlık hizmetlerine erişimden mahrum kalmıştır.”
5. Myanmar
Listede beşinci sırada yer alan Myanmar’da çatışmaların tırmanışı yaşanıyor. Myanmar, onlarca yıldır hükûmet güçleri ile etnik temelde örgütlenmiş devlet dışı silahlı gruplar arasında, çoğunlukla kırsal bölgelerde gerçekleşen çatışmalara sahne oluyor. Ülkede yer alan çatışmalar, ordunun 2021’de siyasi gücü yeniden ele geçirmesinin ardından yoğunlaştı ve yaygınlaştı. “Şubat 2021’den bu yana çatışmalardaki artış, Mocha Kasırgası’nın yol açtığı yıkım ve son dönemde yaşanan yükselişle birlikte Ekim 2023’ten bu yana devam eden çatışmalar, ülke genelinde can ve mal kayıplarına, ekonomik çöküşe ve kamu hizmetlerinin ve sistemlerinin çökmesine neden oldu.”
6. Mali
Askeri hükûmet ile yönetilen Mali, ülkedeki güvenlik ve ekonomik krizlerin halk üzerindeki derin etkileri ve insani yardım ihtiyacının artması nedeni ile Acil Durum İzleme Listesi’nin altıncı sırasında yer alıyor. Birleşmiş Milletlerin Mali’deki barış gücü olarak ülkeden geri çekilişi 2024 yılında kuzey ve orta bölgelerde güvensizlik ve çatışmaların artacağına dair endişeleri arttırıyor. Raporda yer alan ifadelere göre Mali aynı zamanda iklim değişikliğinin etkilerine karşı son derece savunmasız olduğundan kurak koşulların devam etmesi zaten karmaşık olan gıda güvenliği krizini daha da kötüleştirecek.
7. Somali
Listenin yedinci sırasında yer alan Somali’de artan çatışmalar ve rekor kuraklık sonrası ortaya çıkan iklim riskleri ülkeyi daha da dayanıksız bir hâle getirdi. Uluslararası Kurtarma Komitesi tarafından sunulan rapordaki bilgilere göre 2021-2023 kuraklığı gibi, yeni çatışma ve iklim şokları 2024 yılında da ciddi etkiler yaratacak.
8. Nijer
Nijer, Temmuz 2023’te ülkede devam eden insani krizin daha da kötüleşmesine neden olacağı tahmin edilen ve siyasi istikrarsızlığı tetikleyen bir darbe ile 2024 yılına giriyor. Yeni askeri hükûmet ile bölgesel komşular arasında gerilim artarken, batılı devletlerin güvenlik yardımlarını geri çekmesi silahlı grupların faaliyetlerinin artması riskini artırdı.
9. Etiyopya
Etiyopya çoklu çatışmalar ve iklim şokları nedeniyle 2024 yılı Acil Durum İzleme Listesi’nde dokuzuncu sırada yer alıyor. Üç yıl ülkeye yağış düşmemesi nedeniyle geçim kaynakları yok olan ülke, şimdi ise birden fazla çatışma ve El Nino kaynaklı sel ihtimalinden dolayı iki farklı tehdit ile karşı karşıya.
10. Kongo Demokratik Cumhuriyeti
Kongo’nun doğusunda yaşanan çatışma riski ile birlikte hem siyasi hem de bölgesel gerginlikler artıyor. Acil Durum İzleme Listesi’nin onuncu sırasında yer alan Kongo’daki durumu, ülkedeki UKK Çocuk Koruma Koordinatörü olan Pamela Embee şu sözlerle özetliyor: “Silahlı çatışmalar ve doğal afetler 2023 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğu eyaletlerinde yüzde 60’ı çocuk olmak üzere 1,26 milyon kişiyi yerinden etmiştir. Silahlı gruplarla ilişkilendirilen, ebeveynlerinden koparılan, toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin mağduru olan ve aynı zamanda cinsel ve ekonomik olarak suistimal edilen çocuklar, geleceklerini etkileyen döngüsel şiddet salgınlarının bedelini ağır bir şekilde ödüyorlar.” (P)
