2023 Yılında Neler Oldu? Bir Senenin Gündem Özeti
Aşırı sağın seçim başarıları, Almanya’da vatandaşlığa geçiş süreci, Gazze’deki savaş ve bunun Avrupa ülkelerine yansımaları… Bu yılın en önemli olaylarını ve öne çıkan gelişmeleri sizler için derledik.
Ocak 2023
Almanya, 2023’e sokak olaylarıyla girdi. Başta başkent Berlin olmak üzere büyük şehirlerde yılbaşı gecesi yaşanan sokak kavgaları ve vandalizm içeren vakalar, ülke medyası ve siyaseti tarafından göçmen kökenlilik ve suç arasında korelasyon olduğu zannıyla ele alındı.
21 Ocak’ta İsveçli aşırı sağcı siyasetçi Rasmus Paludan, Stockholm’deki Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği’nin önünde eylem düzenledi ve Kur’an-ı Kerim nüshasını yaktı. Paludan’ın Mushaf yakma eylemleri 2023 boyunca Danimarka ve Hollanda’da da yoğunlaşarak devam ettirildi.
Şubat 2023
Almanya’da Berlin eyaletinin yasama organı, var olan yönetmeliklerde düzenlemeye giderek öğretmenlere yönelik başörtüsü yasağını uygulamadan kaldırdı. Bu yasaya temel olarak gösterilen Tarafsızlık Yasası’nın kaldırılması yönünde talepler sürüyor.
Son 100 yılın en ölümcül depremlerinden biri 5 Şubat’ı 6 Şubat’a bağlayan gece, Türkiye ile Suriye’nin kuzeyini kapsayan büyük bir bölgede yaşandı. 7,8 şiddetindeki depremde yaklaşık 6.000’i Suriye tarafında olmak üzere en az 56.000 kişi hayatını kaybetti. Birçok uluslararası arama kurtarma ekibinin iştirak ettiği çalışmaları desteklemek için Avrupa’daki Türk diasporası ve sivil toplum kuruluşları da seferber oldu.
Mart 2023
Fransa’da aylarca süren tartışmaların ardından Ulusal Meclis oylaması devre dışı bırakılarak hayata geçirilen Emeklilik Reformu nedeniyle milyonlar sokaklara döküldü. Bu yasayla birlikte emeklilik yaşı 62’den 64’e çıkartılıyor.
Nisan 2023
Hollanda İçişleri Bakanlığına bağlı Irkçılıkla Mücadele Ulusal Koordinatörü (NCDR) Rabin Baldewsingh, Trouw gazetesine verdiği röportajda, özellikle ramazan ayında ayrımcılığa maruz kalan Müslümanlardan ekstra sinyaller aldığını belirtti.
Fransa’da Senato tarafından oy çokluğuyla kabul edilen yasa değişikliği ile okul gezilerinde öğrencilere eşlik eden veli ve diğer kişilerin başörtüsü takmasını yasaklandı.
Mayıs 2023
14 ve 28 Mayıs tarihlerinde gerçekleşen Türkiye seçimlerinin yurt dışı ayağı, Türk vatandaşlarının yoğun olarak yaşadığı ülkelerde kamusal tartışmaların odağında yer aldı. Yurt dışında seçmenlerin katılım oranı yüzde 56’ya yükselerek zirveyi gördü. Yurt dışı seçmenlerinin Türkiye’deki siyasal hayata katılımının kısıtlanmasını talep eden -hem Türkiye’den hem de ülke dışından- sesler arttı.
Haziran 2023
Almanya’da aşırı sağcı Almanya için Alternatif Partisi (AfD) adayı Robert Sesselmann, Thüringen eyaletine bağlı Sonneberg’teki seçimleri kazanarak ülkenin ilk aşırı sağcı kaymakamı oldu. Bu seçimle birlikte AfD, kuruluşundan 10 yıl sonra ilk defa üst düzey bir makama da gelmiş oldu.
Temmuz 2023
Hollanda’da bir dönem sona erdi. 2010’dan beri ülkeyi yöneten Başbakan Mark Rutte, liderlik ettiği koalisyon hükûmetinin aile birleşimi sürecinin zorlaştırılması gibi iltica politikasındaki değişiklikler hakkında anlaşamadıklarını açıklayarak erken seçim kararı aldı. Rutte, yeni hükûmet kurulduktan sonra siyasetten çekileceğini açıkladı.
Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden Almanya’ya göç kolaylaştırıldı. Koalisyon hükûmetinin verdiği nihai onayla birlikte yeni “nitelikli iş gücü göçünü geliştirme yasası” Kasım 2023, Mart 2024 ve Haziran 2024 tarihlerinde, üç aşamada uygulamaya konulmakta. Yeni yasa niteklikli yabancı işçileri ülkeye çekmeyi ve ülkedeki iş gücü açığıyla mücadele etmeyi amaçlıyor.
Ağustos 2023
Kamuoyu araştırmaları şirketi Forsa, Temmuz 2023’te Stuttgart’taki Hohenheim Üniversitesinin “Demokrasi İzleme” başlıklı araştırması için Almanya genelinde 4 bin 24 kişiyle görüştü. Bulgulara göre, halkın beşte biri Alman siyasetinin “gizli güçler” tarafından kontrol edildiğine, dörtte biri ise kitle iletişim araçlarının halka “sistematik olarak yalan söylediğine” inanıyor.
Eylül 2023
“İklim Göçü Çağı Resmî Olarak Başladı”: Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Genel Direktörü Amy Pope, “resmî olarak iklim göçü çağına girildiğini” belirtti.
Fransa’da yeni eğitim-öğretim dönemine abaya yasağıyla “merhaba” dedi. Temmuz ayında göreve başlayan yeni Eğitim Bakanı Gabriel Attal, okullarda abaya ve erkek entarisi kamis gibi dinî sembol niteliğindeki kıyafetlerin giyilmesini yasaklayan bir genelge gönderdi. Ülkedeki Müslüman toplum ve yasağı eleştirenler ise, laiklik gerekçesi öne sürülerek siyasi çıkar uğruna öğrencileri mağdur edildiği belirtti.
Belçika’da zorunlu ders olarak cinsellik eğitimi müfredata sokulan cinsellik eğitimi, tepkilerle karşılaştı. EVRAS adlı ders, dersi hem Hristiyan hem de Müslüman toplum başta olmak üzere farklı kesimlerin tepkisini çekiyor. Belçika’da Müslüman toplumu temsil eden kuruluşlar, ilk ve orta dereceli okullarda “zorunlu cinsellik eğitimi”ne karşı Anayasa Mahkemesine başvuruda bulundu.
Ekim 2023
Almanya’da Eyalet Meclisi seçimlerini Bavyera’da Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) partisi, Hessen’de ise Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partisi seçimleri kazanmış gibi gözükse de oylarda en büyük sıçramayı aşırı sağ yaptı. Aşırı sağın bu kazanımları, 2025 yılında gerçekleşecek genel seçimlerin habercisi olarak yorumlandı.
7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e yönelik terör eylemlerinin ardından çatışmalar yeniden alevlendi. Karşı saldırıya geçen İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik bombardımanında çok fazla sayıda yerleşim yeri, hastane ve ibadethane yıkıldı. Orantısız saldırıların ve sivil ölümlerinin etkisi sadece bölgeyle sınırlı kalmadı. Bu tarihten beri Avrupa ve Kuzey Amerika’da Müslüman karşıtı ve antisemitik suç vakalarında bir artış söz konusu.
İsviçre’de 22 Ekim’de yapılan genel seçimleri yeniden İsviçre Halk Partisi (SVP) kazandı. Aşırı sağcı SVP oylarını bir önceki döneme göre 3,4 puan artırdı ve yüzde 28,5 ile birinci parti olarak parlamentoda 9 koltuk daha kazandı. SVP seçim kampanyası süresince ülkenin göç politikasını eleştiren bir karşıt kampanya yürüttü.
Kasım 2023
Alman İslam Konferansı, 21-22 Kasım başkent Berlin’de toplandı. Orta Doğu’daki savaşın gölgesinde geçti. Müslüman karşıtı ırkçılığın yanı sıra Müslümanlar arasındaki antisemitizm konusunun da geniş yer tuttuğu konferansta, dinî cemaat temsilcilerine podyumda konuşma fırsatı sunulmadı.
Hollanda’da erken genel seçimleri aşırı sağcı Geert Wilders’in lideri olduğu Özgürlük Partisi (PVV) kazandı. Koalisyon kurmak için görüşmelere devam eden Wilders, İslam karşıtı sert söylemlerini yumuşatmaya razı olduğunu söylese de ülkedeki Müslüman toplum gelecekten endişeli.
Avrupa Birliği Adalet Divanı, daha önce başörtüsü yasağı lehine vermiş olduğu kararlara bir yenisi ekledi. Belçika’daki bir belediye çalışanıyla ilgili bir dosya hakkında alınan karar, kamu idarelerindeki çalışanların iş yerlerinde başörtüsü gibi dinî inanç simgeleyen nesneleri takmasının yasaklanabilmesinin önünü açtı. Bu kararın ardından Belçika ve Avusturya’daki bazı yerel yönetimler çalışanların başörtüsü giymesini yasaklamak için girişimde bulundu.
Aralık 2023
Kasım ayının son haftasındaki geçici ateşkesin sona ermesinin ardından Gazze’de insanlar yeniden hayatlarını kaybetmeye başladı. Daha fazla ülkenin orantılılık ilkesine uymadığını düşündüğü İsrail’in saldırılarına verilen uluslararası tepkilerin, İsrail açısından stratejik anlamda uzun soluklu etkileri olacağa benziyor.
Danimarka’da, başta Kur’an- Kerim olmak üzere bütün kutsal kitapların yakılmasını ve bu kitapları hedef alan saldırıları yasa dışı kılan yasa taslağı kabul edildi. Danimarka İslam Toplumu (DMU), bu yasanın diğer Avrupa ülkelerine emsal oluşturmasını dilediklerini açıkladı. Bu eylemlerin yoğun olarak gerçekleştiği bir diğer ülke olan İsveç’te benzer bir düzenleme üzerinde çalışılıyor.
Almanya Federal Meclisinde çifte vatandaşlığın kolaylaştırılmasını öngören Vatandaşlık Yasası için önerilen taslağa dair yapılan ilk görüşme hareketli geçti ve vatandaşlığa kabulde antisemitizm kriteri öne çıktı. Yeni yılın ilk ayındaki yapılacak ikinci oturumda yasa görüşülmeye devam edecek.
Almanya’nın Saksonya-Anhalt eyaletinde vatandaşlık başvurusunda bulunanların “İsrail’in var olma hakkı”nı desteklediklerini beyan etmeleri gerektiği bildirildi. Genelgede bu hakkı tanımanın “Alman devlet aklına ait bir mesele” olduğu yazılı.
Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) yeni parti programını açıkladı. Programda ülkenin İslam ve entegrasyon politikalarıyla ilgili sıkılaşma söz konusu. Merkel döneminde daha ılımlı bir çizgi izleyen CDU’nun mevcut lideri Friedrich Merz’in yönetiminde eski muhafazakâr tavrına geri döndüğü düşünülüyor. Partinin yeni program taslağında Türkiye ve Almanya’daki Türkler ile bağlantılı başlıkları inceledik.
Fransa’da 2022’den beri üzerinden çalışılan ve çok fazla tartışmaya konu olan yeni Göç Yasası, ülke parlamentosu tarafından kabul edildi. Sağ partilerin uzun süredir talep ettiği sıkı politika önlemlerine önemli ölçüde yer veren yeni metinde aile birleşiminin zorlaştırılması, sosyal yardımlarda “ulusal tercih” uygulanması ve uluslararası öğrenci alımının zorlaştırılması yer alıyor. Metin, Anayasa Konseyinin onayının ardından yürürlüğe girecek.
İsviçre İslam Çatı Kuruluşları Federasyonu (FIDS), ülke genelinde namaz vakitleri konusunda takvim birliğine gideceklerini duyururken çıkardıkları yeni telefon uygulamasını tanıttı.
