İsrail Aleyhine Açılan Soykırım Davasında İlk Karar Açıklandı
Gazze'ye saldırılarda BM Soykırım Sözleşmesi'ni ihlali gerekçesiyle İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanında açılan davada ihtiyati tedbir talebine dair karar duruşması sona erdi. Mahkemenin aldığı kararları sizin için derledik.
Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi çerçevesindeki yükümlülüklerinin bazılarını ihlal ettiğine ilişkin ihtiyati tedbir kararı almaya yetkisi olduğuna ve İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların “makul seviyede” ispatladığına hükmetti. İsrail’in saldırılarına maruz kalan Gazzelilerin, Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesindeki “korunan grup” tanımını karşıladığını belirtti.
UAD’nin Verdiği Hükümler
UAD Başkanı Donoghue, Güney Afrika’nın açtığı soykırım davasında mahkemenin, “İsrail Devleti, Gazze’de yürüttüğü askerî operasyonları derhal durdurmalı” talebiyle ilgili, İsrail’in Gazze sakinlerine yönelik öldürme, saldırı ve yıkımla ilgili her türlü eylemden kaçınması ve soykırımı önlemek için tüm tedbirleri almasına karar verdiğini bildirdi:
- Uluslararası Adalet Divanı (soykırım davasında) Gazze’deki felaket boyutundaki insani durumun, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde “acil tehlike” teşkil ettiğine hükmetti.
- Divan, İsrail’in Gazze sakinlerine yönelik öldürme, saldırı ve yıkımla ilgili her türlü eylemden kaçınması ve soykırımı önlemek için tüm tedbirleri almasına 2 aleyhte oya karşı 15 oyla hükmetti.
- İsrail’in ordunun soykırım eylemlerinde bulunmamasını sağlaması kararı da 15 lehte ve 2 aleyhte oyla kabul edilirken, İsrail’in soykırım kışkırtıcılığını önlemek veya cezalandırmak için elinden gelen tüm önlemleri almasına ilişkin karar 16’ya karşı 1 oyla kabul edildi.
- Divan, İsrail’in Gazze’de Filistinlilerin içinde bulundukları olumsuz yaşam koşullarına karşı acilen ihtiyaç duyulan temel hizmetlerin ve insani yardımların sağlanmasını mümkün kılmak için acil ve etkili önlemler almasına da 16 lehte oyla hükmetti.
“UAD Kararı Açık Bir Ateşkes Talimatı Değil”
Ayrıca İsrail’in soykırımın delillerini muhafaza etmek için gerekli adımları atması gerektiğine de 15 lehte oyla karar veren Divan, hükmedilen tedbir kararların uygulanmasına ilişkin İsrail’in alacağı önlemler hakkında 1 ay içinde Divan’a bir rapor sunmasını kararlaştırdı.
İsrail hükümeti tarafından bu dava için mahkemeye ad-hoc hakim olarak atanan İsrail Yüksek Mahkemesi eski Başkanı Aharon Barak, tüm tedbir kararlarında aleyhte oy kullandı.
Güney Afrika mahkemeden derhal ateşkesin sağlanması yönünde talepte bulunmuştu. Dava sürecini yakından takip eden the Guardian gazetesinin bildirdiğine göre, bu kararlar İsrail’in ateşkes sağlaması yönünde bir talimat verildiği anlamına gelmiyor.
Güney Afrika’ya Göre “Hukuk Açısından Bir Zafer”
Güney Afrika Adalet Bakanı Ronald Lamola, Uluslararası Adalet Divanında (UAD) İsrail aleyhine alınan kararın uluslararası hukuk açısından zafer olduğunu belirtti. Adalet Bakanı Lamola, Güney Afrika devlet televizyonu SABC’ye yaptığı açıklamada, “Divanın kararı, uluslararası hukuk açısından, Gazze halkı, çocukları ve kadınları açısından bir zafer.” değerlendirmesinde bulundu.
“Nelson Mandela’nın şu anda mezarında bize gülümsediğine inanıyorum.” ifadesini kullanan Bakan Lamola, mahkemenin tedbir kararlarının ateşkesi getireceğine ve İsrail üzerindeki baskıyı genişleteceğine inandığını vurguladı. Mahkemeye inandıkları prensipler için gittiklerini ve tehditler aldıklarına dikkati çeken Lamola, hükümet üyeleri ve halkın verdiği güçle hareket ettiklerini belirtti.
Lamola, UAD’nin kararının uluslararası topluma ders niteliği taşıdığını ancak hukuk temelinde hareket eden bir toplumun var olabileceğini dile getirdi. Bakan Lamola, karardan memnun olduklarını, ateşkese hükmedilmemesi nedeniyle hayal kırıklığı yaşamadıklarını ifade etti. Afrika Ulusal Kongresi lideri Fikile Mbalula da kararın Filistin’de barışı görmek isteyenler için dönüm noktası olduğunu belirtti.
Tedbir Kararlar Bağlayıcı mı?
UAD Statüsü’nün 59. maddesi uyarınca kararlar taraflar için bağlayıcı durumda bulunuyor. Eğer İsrail, Divan’ın muhtemel tedbir kararına uymazsa bu durumda Güney Afrika konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıyarak Divan kararının uygulanması için harekete geçilmesini talep edebiliyor.
Divan’ın davanın esasına ilişkin nihai kararı vermesi yıllar sürebiliyor ve tedbir kararı, yargılama sonlanana kadar durumun kötüleşmesi ve ağırlaşmaması amacıyla veriliyor. Tedbir kararının ardından, önce “ilk itirazlar” safhasına geçerek Divan’ın yargı yetkisi ve kabul edilebilirlik şartları sağlanırsa daha sonra “davanın esası”na ilişkin yargılama yapılıyor. (AA/P)
