Netanyahu Hakkındaki Tutuklama Kararına Kim Ne Dedi?
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Gallant hakkında tutuklama emri çıkardı. Peki tutuklama kararının uygulanması nasıl olacak? Avrupa ülkeleri UCM'nin tutuklama emrine nasıl tepki verdi?
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardı. UCM’den yapılan açıklamada, Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emrinin çıkarıldığı duyuruldu. Mahkeme, ayrıca İsrail’in, UCM’nin yargı yetkisine ilişkin itirazlarını reddederek, Filistin topraklarında işlenen suçlar üzerinde yargı yetkisinin bulunduğuna hükmetti. UCM Ön Yargılama Dairesi, İsrail’in 26 Eylül 2024’te yargı yetkisine ilişkin sunduğu iki itirazı oy birliğiyle reddetti.
UCM’den yapılan açıklamada, Hamas’ın siyasi lideri İsmail Heniyye ve Gazze’deki lideri Yahya Sinvar için daha önce talep edilen tutuklama kararı başvurularının, söz konusu kişilerin ölüm haberleri üzerine 9 Ağustos ve 25 Ekim 2024 tarihlerinde geri çekildiği belirtilmişti. UCM, Netanyahu ve Galant’la birlikte Hamas’ın askeri kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed Deif hakkında da tutuklama kararı çıkardığını açıkladı.
Mahkeme Kararında Neler Vurgulandı?
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant‘ın 8 Ekim 2023’ten 20 Mayıs 2024’e kadar işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu olduklarına dair makul gerekçeler bulunduğuna hükmetti. Kararda, her iki şüphelinin Gazze’deki sivil halka yönelik gıda, su, ilaç, yakıt ve elektrik gibi yaşamsal malzemelerin ulaştırılmasını kasıtlı olarak engellediği belirtildi.
Mahkeme, İsrail’in insani yardıma izin verdiği durumlarda bile bunun uluslararası toplumun baskısı veya ABD’nin talepleri sonucu gerçekleştiğini, yardımların hiçbir zaman Gazze halkının ihtiyaçlarını karşılayacak düzeye ulaşmadığını kaydetti. Kararda, tıbbi malzeme ve ilaçların, özellikle anestezi ilaçları ve cihazlarının Gazze’ye girişinin engellenmesi nedeniyle doktorların yaralılara ve çocuklara anestezi malzemeleri olmadan ameliyat yapmak zorunda kaldığı vurgulandı.
“Ek Tutuklama Kararı Talepleri Sunulması Planlanıyor”
UCM, gıda, su, elektrik ve yakıt eksikliğinin Gazze’deki sivil nüfusun bir kısmının yok edilmesine yönelik koşulları oluşturduğunu, bunun çocuklar dahil sivillerin yetersiz beslenme ve susuzluk nedeniyle ölümüne yol açtığını belirledi. Netanyahu ve Gallant’ın sivil üst düzey yöneticiler olarak Gazze’deki sivil halka yönelik kasıtlı saldırıların önlenmesi için gerekli önlemleri almadıkları da kararda yer aldı. UCM Savcılığı, 20 Mayıs 2024’te Netanyahu ve Gallant’ın 8 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’de, Hamas liderlerinin ise 7 Ekim 2023’ten itibaren İsrail ve Filistin topraklarında savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlediklerine dair makul gerekçeler bulunduğu için UCM Ön Dava Dairesinden tutuklama kararı vermesini talep etmişti. UCM’den yapılan açıklamada, Hamas’ın siyasi lideri İsmail Heniyye ve Gazze’deki lideri Yahya Sinvar için daha önce talep edilen tutuklama kararı başvurularının, söz konusu kişilerin ölüm haberleri üzerine 9 Ağustos ve 25 Ekim 2024 tarihlerinde geri çekildiği belirtilmişti. UCM, Netanyahu ve Galant’la birlikte Hamas’ın askeri kanadı İzzettin el-Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed Deif hakkında tutuklama kararı çıkardığını açıkladı.
UCM’den yapılan açıklamada, Deif’in durumuna ilişkin hem İsrail hem de Filistin makamlarından bilgi toplayan savcılığın, Deif’in hayatta olup olmadığını tespit edemediğini mahkemeye bildirdiği belirtildi. UCM Savcılığı, devam eden çatışmalarda işlenen suçlara ilişkin soruşturmanın sürdüğünü ve ek tutuklama kararı taleplerinin sunulmasının planlandığını kaydetti.
Tutuklama Kararının Uygulanması Nasıl Olacak?
UCM’nin çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanması, Roma Statüsü’nün 86. ve 87. maddeleri gereğince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor. Statünün 89. maddesi uyarınca Netanyahu ve Gallant’ın, UCM’ye taraf herhangi bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarının kendilerini tutuklayıp Lahey’deki mahkemeye teslim etmesi gerekiyor. Mahkemenin daha önce çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanmasında zorluklar yaşandı. Sudan’ın eski lideri Ömer el-Beşir hakkındaki tutuklama emri, Güney Afrika ve Ürdün, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki emir ise Moğolistan tarafından uygulanmadı. Bununla birlikte tutuklama emirleri, şüphelilerin seyahat özgürlüğünü pratikte kısıtlıyor. Nitekim Putin, hakkındaki tutuklama emri nedeniyle BRICS zirvesi için Güney Afrika’ya gitmekten kaçınmıştı. Netanyahu ve Gallant’ın da Kanada, Avustralya, İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika, İsveç gibi ülkelerin yer aldığı ve çoğunluğu Avrupa Birliği, Afrika ve Asya ülkelerinden oluşan UCM’ye üye 124 ülkeye seyahat etmekten kaçınmak zorunda kalacağı belirtiliyor.
Herzog: “Bu, Adalet İçin Karanlık Bir Gün. İnsanlık İçin Karanlık Bir Gün.”
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama kararı çıkartmasına İsrailli bakanlar ve muhalefet liderleri tepki gösterdi. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, yaptığı yazılı açıklamayla UCM’nin kararını eleştirdi. Herzog açıklamasında, “Bu, adalet için karanlık bir gün. İnsanlık için karanlık bir gün.” yorumunda bulundu
Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar ise Lahey’deki UCM’nin varlığı ve faaliyeti açısından tüm meşruiyetini kaybettiğini öne sürerek kararın verildiği günü “Kara bir an.” olarak nitelendirdi.
Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir de Netanyahu ve Gallant hakkında çıkan tutuklama kararına ilişkin yaptığı paylaşımda, “Benzeri görülmemiş bir rezalet ama hiç de şaşırtıcı değil.” ifadesini kullandı. Kadının Statüsünü Geliştirme Bakanı May Golan ise, “Yahudi düşmanlığı ve Yahudi karşıtlığı tedavi edilemez akıl hastalıklarıdır. Lahey’deki Adaletsizlik Mahkemesindeki cahil kalabalık bunu kanıtladı.” açıklamasında bulundu. İsrail’de ana muhalefetteki Yeş Atid Partisi lideri Yair Lapid, Lahey’deki mahkemenin kararını kınadığını duyurdu. Muhalefetteki Ulusal Birlik Partisi lideri Benny Gantz, X’teki paylaşımında, UCM’nin kararını “ahlaki körlük ve asla unutulmayacak tarihi boyutta utanç verici bir leke” olarak tanımladı.
İsrail Başbakanlık Ofisi UCM’yi Antisemitizmle Suçladı
İsrail Başbakanlık Ofisi, Başbakan Benjamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkaran Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni (UCM) antisemitizmle suçladı. Başbakanlık Ofisinden yapılan yazılı açıklamada, UCM’nin Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkarmasının antisemitik bir karar olduğu iddia edildi. UCM’nin “taraflı ve ayrımcı” olduğu ileri sürülen açıklamada, Netanyahu ve Gallant’a yöneltilen suçlamaların “asılsız olduğu” iddia edilerek reddedildiği belirtildi. Açıklamada ayrıca UCM Başsavcısı Kerim Han ve Netanyahu ile Gallant için tutuklama emri çıkaran hakimler hakkında çeşitli iddialara yer verildi. Öte yandan, hakkında tutuklama emri çıkarılan Gallant’ın yerine Savunma Bakanlığı koltuğuna oturan Yisrael Katz ise, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, kararın “uluslararası adalet sistemini benzeri görülmemiş bir seviyeye indiren ahlaki bir rezalet” olduğunu iddia etti.
Avrupa Ülkeleri UCM’nin Tutuklama Emrine Nasıl Tepki Verdi?
Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter, Avrupa Birliği’nin (AB) Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrine uyması ve İsrail ile ortaklığı durdurması gerektiğini belirtti. De Sutter, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Avrupa, (karara) uymalı, ekonomik yaptırımlar uygulamalı, İsrail ile Ortaklık Anlaşması’nı askıya almalı ve bu tutuklama emirlerini desteklemeli. Savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar cezasız kalamaz.” ifadelerini kullandı.
Almanya’da, aralarında Federal Meclis milletvekillerinin de bulunduğu bazı siyasetçiler, UCM’nin tutuklama emri çıkarmasına destek vererek Almanya’nın İsrail’e silah sevkiyatını derhal durdurması çağrısında bulundu. Sol Parti Federal Milletvekili Nicole Gohlke, X sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Netanyahu ve Gallant’a yönelik tutuklama emirleri, İsrail’in savaş suçlarının da sonuçları olduğuna dair önemli işaretler. Federal hükûmetin, İsrail hükûmetinin işlediği savaş suçları gidişatına verdiği öldürücü desteği nihayet durduracağını umuyorum.” paylaşımında bulundu. Sosyal Demokrat Parti (SPD) Federal Milletvekili Isabel Cademartori de “Federal hükûmet, uluslararası tutuklama emri kapsamında aranan savaş suçlusu olduğundan şüphelenilen Netanyahu’ya silah sevkiyatını derhal durdurmalı.” açıklamasında bulundu.
Birleşik Krallık Parlamentosunun Avam Kamarası üyesi bir grup milletvekili, UCM’nin tutuklama emri çıkarmasıyla ilgili sosyal medya hesaplarından açıklamada bulundu. Avam Kamarasındaki en büyük üçüncü parti grubu olan Liberal Demokratların lideri Ed Davey, X’ten yaptığı paylaşımda, “Birleşik Krallık hükûmeti, uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerimiz doğrultusunda UCM kararını desteklemeli ve uygulamalı. Gazze’deki insani yıkımı durdurmak, rehinelerin evine dönmesini sağlamak ve iki devletli çözüme olanak sağlamak için derhal karşılıklı ateşkese ihtiyacımız var.” ifadelerini kullandı. İktidardaki İşçi Partisinin eski lideri Jeremy Corbyn, kararı “geç kalınmış” olarak niteleyerek, “Başbakan ve Dışişleri Bakanı kararı hemen uygulamalı. Birleşik Krallık hükûmeti, soykırımı engellemek ve İsrail’e silah satışlarını sona erdirmek konusundaki uluslararası yükümlülükleri en sonunda yerine getirecek mi?” diye sordu.
İrlanda Başbakanı Simon Harris tutuklama emrine ilişkin, “İrlanda UCM’nin üstlendiği role saygı duymaktadır. Mahkemenin hayati çalışmalarını yürütmesine destek verecek pozisyonda olan herkes de acilen böyle yapmalı.” açıklamasını yaptı. İrlanda Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada Harris, UCM’nin tutuklama emirlerinin önemli adımlar olduğunu belirtti. Harris’in açıklamasında, “Mahkeme, Gazze’de insanlığa karşı işlenen cinayet, zulüm ve diğer insanlık dışı suçlar ile açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanma suçlarının cezai sorumluluklarını Netanyahu ve Gallant’ın taşıdığına dair makul gerekçeler olduğunu ileri sürüyor.” ifadeleri yer aldı.
Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından hakkında tutuklama emri çıkarılan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’yu Hollanda’ya geldiğinde tutuklayacaklarını söyledi. Veldkamp, Temsilciler Meclisi’nde yaptığı konuşmada, UCM’nin Netanyahu için çıkardığı tutuklama emrine saygı duyduklarını belirtti. Netanyahu’nun Hollanda’ya geldiğinde tutuklanacağını ifade eden Veldkamp, “Hollanda, Netanyahu ile artık zorunlu olmayan temaslar kurmayacak. Hollanda’nın UCM’nin Roma Statüsü’ne uyması mecburidir.” dedi.
Francesca Albanese: “Bu Karanlık Zamanlarda Adalet Çağrısının Güçlü Şekilde Büyümesini Diliyorum”
Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) kararına destek için birlikte çalışılması çağrısı yaptı. Albanese, UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı çıkarmasına ilişkin sosyal medya hesabından paylaşımda bulundu. UCM’nin karar paylaşımını alıntılayan Albanese, “Uluslararası toplum olası tepkilere hazırlanırken, hesap verilebilirlik alevini parlak şekilde tutmak için birlikte çalışmamız gerek. Bu karanlık zamanlarda adalet çağrısının güçlü şekilde büyümesini diliyorum.” ifadelerini kullandı. UCM, Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama emri çıkardı. Mahkeme ayrıca İsrail’in, UCM’nin yargı yetkisine ilişkin itirazlarını reddederek, Filistin topraklarında işlenen suçlar üzerinde yargı yetkisi bulunduğuna hükmetti. UCM Ön Yargılama Dairesi, İsrail’in 26 Eylül 2024’te yargı yetkisine ilişkin sunduğu iki itirazı oybirliğiyle reddetti.
AB Yüksek Temsilcisi Borrell: “(Tutuklama Emrine) Saygı Duyulmalı Ve Uygulanmalı”
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkındaki tutuklama emrine saygı duyulması ve bunun uygulanması gerektiğini söyledi. Ürdün’de temaslarda bulunan Borrell, UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı çıkarmasına ilişkin değerlendirmede bulundu. Borrell, kararın siyasi olmadığını belirterek, “Mahkemenin kararına saygı duyulmalı ve uygulanmalı.” dedi. Tüm AB ülkelerine çağrıda bulunan Borrell, “AB’nin de dahil olduğu tüm mahkeme üye ülkelerini kararı uygulamaya davet ediyorum.” ifadesini kullandı.
Birleşmiş Milletler (BM) Konut Hakkı Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM), Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrini tarihi olarak değerlendirdi. BM’nin kadın ve kız çocuklarına yönelik şiddet konularındaki Özel Raportörü Reem Alsalem ile Rajagopal, UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı çıkarmasına ilişkin X’ten paylaşımlarda bulundu.
UCM’nin, Netanyahu, Gallant ve bir Hamas komutanına karşı çıkardığı tutuklama emirlerini tarihi olarak değerlendiren Rajagopal, “Bu, vahşetlerin hesabını verme yolunda önemli bir adımdır. Bunun sadece gerçek tutuklama olasılığı değil, itibar ve miras bedelleri de var.” ifadelerini kullandı. (AA,P)
