Ukraynalı Mültecilerin Almanya’daki Durumu
Yaklaşık 270 bin Ukraynalı mültecinin ulaştığı Almanya, gelenlerin yasal statülerini, ülkedeki dağılımlarını ve varlıklarının eğitim sistemi ve iş gücü piyasına olası etkilerini tartışıyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının öncesinde yaklaşık 330 bin Ukrayna kökenli insanın yaşadığı Almanya’ya bu sayıya yakın yoğunlukta Ukraynalı mültecinin geldiği belirtiliyor. Ukraynalı mültecilerin demografik yapısı ve sığınmacı olarak Almanya’daki yasal statüleriyle ilgili resmî ve tahmini veriler açıklandı.
Ukraynalı Mültecilerin Yasal Statüleri
Mediendienst Integration gazetecilik platformunun İçişleri Bakanlığından edindiği bilgilere göre 24 Şubat’tan 28 Mart’a kadarki süre zarfında 272 bin Ukraynalı mülteci Almanya’ya geldi. Açıklanan bu rakamın tahmini bir hesaplama olduğu ve Ukrayna’dan kaçan kaç kişinin Almanya’ya ulaştığını tam olarak söylemenin şu an için mümkün olmadığı ifade ediliyor. Ukrayna vatandaşları, son yapılan düzenlemelerle, serbest dolaşım çerçevesinde Avrupa Birliği’ne üye ülkelere girebiliyor ve Schengen Bölgesi’nde vizesiz olarak serbestçe ikamet edebiliyor. Avrupa Birliği’nin Geçici Koruma Yönergesi kapsamında AB’ye girmesine izin verilen kişilerin kaydının ise sistematik olarak tutulmadığı bildirildi.
Bu doğrultuda, Ukraynalı mültecilerin Almanya’nın eyaletlerine nasıl dağıldığı net olarak olarak bilinemiyor. Mart ortasından bu yana çoğunlukla Berlin ve Hamburg şehirlerine ulaşan mülteciler, ardından diğer eyaletlere geçmeye devam ediyor. Şu an için 3 ana odağın olduğu belirtiliyor: Berlin, Cottbus ve Hanover şehirleri. Mediendienst Integration’un eyaletlerin sorumlu bakanlıklarıyla ilgili araştırmasına göre, federal eyaletlerin göçmen kabul tesislerine kayıtlı olan birçok Ukraynalı mülteci artık bu tesislerden ayrılmış durumda.
Eyaletlere Göre Dağılım
Yoğun mülteci akını neticesinde bazı eyaletlerdeki göçmen kabul tesislerinin neredeyse tamamının dolu olduğu ifade ediliyor: Hessen ve Aşağı Saksonya’da doluluk oranları yaklaşık yüzde 90 seviyesinde. Rheinland-Pfalz eyaletinde ise yüzde 75. Bu yoğunluk sebebiyle bazı eyaletler acil durum barınakları kurmak zorunda kaldı. Bütün eyaletlerin an itibarıyla göçmen kabul kapasitelerini genişletme sürecinde olduğu kaydediliyor: Rheinland-Pfalz ve Saksonya eyaletleri birkaç gün içinde kabul kapasitelerini iki katına çıkarmış durumda. Schleswig-Holstein ve Hamburg’da sırasıyla 7 bin ve 8 bin, Kuzey Ren-Vestfalya’da ise 9 bin ek kontenjan oluşturulacağı açıklandı.
Ukraynalı Çocuk Mülteciler
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tahminlerine göre yaklaşık iki milyon çocuk Ukrayna’daki savaş bölgelerinden kaçmak zorunda kaldı; bu rakam ülkeden ayrılanların yaklaşık yarısına tekabül ediyor. Kaç çocuğun Ukrayna’dan Almanya’ya geldiği ise netlik kazanmış değil.
27 Mart 2022 itibariyle, Ukrayna’dan 20 bin 200’den fazla çocuk ve gencin Alman genel ve meslek okullarına kabul edildiği biliniyor. Mediendienst Integration’un edindiği bilgilere göre, 16 federal eyaletten 11’i mülteci öğrencileri karşılama sınıflarına almayı planlıyor. Bu hazırlığı yapan eyaletlerin büyük kısmının, karşılama sınıflarındaki öğrencilerin genellikle sanat, spor veya müzik gibi konularda düzenli derslere katılmalarını şart koşacağı aktarıldı. Bavyera ve Bremen’de ise farklı bir yol izleneceği ve mülteci öğrencilere başlangıçta okul genelindekinden farklı bir eğitim verileceği gelen bilgiler arasında.
Ukraynalı Mültecilerin Almanya’ya Entegrasyonu
Mediendienst Integration, son olarak, Ukraynalı Mültecilerin ülkeye nasıl uyum sağlayabileceğini konu alan bir basın toplantısı düzenledi. Federal Göç ve Mülteciler Dairesi (BAMF) Uyum ve Sosyal Uyum Dairesi Başkanı Uta Saumweber-Meyer, gelenlerin büyük kısmını kadın ve çocuklardan oluştuğu düşünüldüğünde dikkate alınması gereken ilk önemli sorunun konaklama ve gerekli finansal hizmetlere hızlı erişim olduğunu söyledi. Ayrıyeten, Almanca öğrenme imkanlarının hızlıca sağlanması gerektiğini ifade etti:
“2015’ten farklı olarak bu görevlere çok iyi hazırlandık. Federal Göçmen ve Mülteciler Dairesi, Federal İş Kurumu ve diğer kurumların birlikte çok iyi çalıştığı verimli bir yapımız var. Birçok annenin Almanca eğitimlerine ve entegrasyon kurslarına katılabilmek için çocuk bakımı seçeneklerine de ihtiyacı olacak. Bu yüzden kesinlikle orada zorluklar görüyorum.”
Eğitim Sistemindeki Sıkıntılar
Toplantıya katılan sosyolog Prof. Juliane Karakayalı, çocuk mültecilerin varlığına dikkat çekerek, Almanya’daki eğitim sisteminin yaşayabileceği sorunlara değindi:
“Almanya’nın birçok yerinde zaten öğretim elemanı sıkıntısı var ve okul binaları acil durumla başa çıkmak için Ukraynalı öğretmenleri işe almak gibi planlar yapmaya başladı.”
Eyaletlerin mülteci çocuklar için planladığı karşılama sınıflarının belli problemler oluşturabileceğini söyleyen Karakayalı, bilhassa Almanca öğrenmeleri gereken bu çocukların Almanca konuşan öğrencilerden uzak tutulmaması gerektiğini söyledi.
İş Piyasası Göçe Nasıl Uyum Sağlayacak?
İş piyasası üzerine çalışan Prof. Herbert Brücker ise, Mültecilerin kadın ve çocuk yoğunluklu olması, iş gücü piyasası için bazı zorluklara yol açabileceğine dikkat çekti:
“Kadınların iş gücü piyasasında erkeklere göre daha fazla problemle karşılaştığı göz önüne alındığında, annelere çocukları için bakım seçeneklerine sahip olması gerekiyor. Bu seçeneklere sahip olmadan işe gitmeleri mümkün değil. Ukraynalı kadınlar ortalama olarak daha iyi niteliklere sahipler ve üniversite eğitimi alma oranı da daha yüksek.Ukraynalı mültecilere verilen ikamet statüsü aynı zamanda işgücü piyasasına entegrasyonlarını önemli ölçüde kolaylaştırabilir. İş gücü piyasasındaki başarıları, hangi bölgelerde da bağlı olacaktır. Mülteciler, genellikle yapısal olarak zayıf bölgelerde kalacaklardır çünkü oralardaki konut imkanı daha yüksek seviyede. Almanya, mültecileri eyaletlere dağılımını planlarken bölgelerdeki entegrasyon fırsatlarına odaklanmalı.”
Ukrayna ve Yahudi Cemaati
Almanya’daki Yahudilerin Sosyal Yardım Merkezi (ZWST) müdürü Arno Schuster, ülkedeki Yahudi cemaatinin yüzde 45’inin Ukrayna kökenli olduğunu hatırlattı ve bu savaşın dolayısıyla cemaatlerini etkilediğini ifade etti:
“Öncelikle Moldova’dan gelen mültecilerin tahliyesi ve özellikle korunmaya ihtiyacı olan insanlarla ilgileniyoruz: kadınlar ve çocuklar ve bakıma muhtaç olan yaşlı insanlar. Özellikle korunmaya ihtiyacı olanlara hızlı bir şekilde buraya getirebilmek ve bakımlarını sağlayabilmek açısından Almanya’daki düzenlemerde esneklik sağlanması için siyasi desteğe ihtiyacımız var.” (P)
