Hamburg Devlet Anlaşması 10 Yaşında
Almanya’nın Hamburg eyaleti bundan 10 yıl önce eyaletteki İslami dini topluluklarla bir devlet anlaşması imzaladı. Almanya’da çığır açıcı olarak nitelendirilen bu anlaşmanın kronolojisini ele aldık.
Almanya’nın Hamburg eyaleti, 13 Kasım 2012 tarihinde Hamburg İslami Cemaatler Konseyi (Schura Hamburg), Hamburg’daki Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB) ve İslam Kültür Merkezleri Birliği (VIKZ) ile devlet anlaşması imzaladı. Nerdeyse on yıldır dinî ve sosyal hayatın birçok alanında iş birliğine dayalı ilişkilerin temelini oluşturan ve ülkede bir ilk olan bu anlaşma şehirdeki 200 binden fazla Müslümana birçok avantaj sağlıyor. Anlaşma İslami bayramların tanınması, İslam din dersinin ortak organizasyonu ve manevi rehberlikle ilgili düzenlemelerin yanı sıra, Müslüman vatandaşların sosyal hayata daha fazla katılım sağlamalarını garanti altına alıyor. Peki bu anlaşmanın ortaya çıkış süreci ve sonrasının en önemli aşamaları neler?
10 Ekim 2006
Hamburg Belediye Başkanı Ole von Beust, Hamburg Merkez Camii’ni ziyareti sırasında Müslümanlarla bir devlet anlaşması hakkında görüşmek istediğini açıkladı.
8 Haziran 2007
İslami dinî topluluklarla bir devlet anlaşması hakkında ilk görüşmeler başlatıldı.
13 Kasım 2012
Hamburg, Almanya’da Schura Hamburg, DİTİB ve İslam Merkezleri Derneği (VIKZ) ile devlet anlaşması imzalayarak İslami dinî topluluklarla böyle bir anlaşma sağlayan ilk eyalet oldu. Anlaşmaya göre eyaletteki Müslümanlar okullarda verilen İslam din dersini şekillendirebilecek. Hamburg parlamentosu tarafından onaylanması gereken bu anlaşma Ramazan ve Kurban Bayramı gibi dinî bayramların, kilise tatilleri gibi tanınmasını öngörüyor. Eyaletteki Müslümanlar söz konusu tatil günlerinde işten ve okuldan izin alabilecek.
13 Haziran 2013
Öncesinde aylardır Hamburg Eyalet Parlamentosu’nda tartışma konusu olan anlaşma nihayetinde Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Sol Parti’nin oylarıyla kabul edildi.
11 Ocak 2017
DİTİB’in “Türk hükûmeti tarafından kontrol edilen bir kurum” olduğu iddiasıyla Hür Demokrat Parti (FDP) fraksiyonu anlaşmayı feshetmek isterken, Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) fraksiyonu anlaşmayı “askıya almak” istedi. FDP ayrıca Hamburg İslam Merkezi’ni (IZH) “İran devletinin siyasi bir aracı” olmakla suçladı.
1 Şubat 2017
Hamburg, anlaşmaya bağlı kalmak istediğini açıkladı. SPD, Yeşiller ve Sol Parti’nin oylarıyla fesih talebi reddedildi.
24 Şubat 2017
DİTİB camilerindeki bazı imamlarının Türkiye hükûmeti için casusluk yaptığı gerekçesiyle CDU meclis grubu Hamburg Senatosu’nu devlet anlaşmasını feshetmeye çağırdı.
31 Ocak 2018
CDU ve FDP, bazı DİTİB ve Schura yetkililerinin Türkiye’nin Suriye’deki askeri operasyonunu destekledikleri iddiasıyla devlet anlaşmasının askıya alınması için çağrıda bulundu. Schura bunun üzerine “Milliyetçiliğe, nefrete ve şiddete yer yok” başlıklı bir basın açıklaması yayınladı ve bu iddialara mesafeli olduğunu belirtti. Dinî bir topluluk olarak barış, karşılıklı anlayış ve dengeyi teşvik etme görevine sahip olduklarını ifade eden Schura, bünyelerinde hem Türk hem de Kürt kökenli cami topluluklarının olduğunu vurgulandı.
29 Mart 2019
Hamburg Parlamentosu, dış ülkelerden Almanya’ya gelen imamların önce dil sınavına tabi tutulmalarını zorunlu kılan bir önergeyi onayladı. SPD ve Yeşiller tarafından sunulan önergeyi Schura “Dinî toplulukların personelini kendilerinin belirleme özgürlüğü devlet düzenlemeleriyle kısıtlanmamalıdır.” şeklinde eleştirdi.
20 Haziran 2019
CDU, FDP ve aşırı sağcı Almanya için Alternatif (Afd) Partileri anlaşmanın feshedilmesini isterken SPD ve Yeşiller koalisyonu ile Sol Parti anlaşmayı savundu. Fesih çağrılarına gösterilen sebep IZH’nin Berlin’deki Kudüs Günü gösterisine katılmasıydı. IZH bunun üzerine gösteriye mesafeli olduğunu açıkladı.
29 Kasım 2019
Hamburg 2020/2021 öğretim yılında farklı dinî toplulukların ortak çalışmasıyla tüm din mensubu öğrencilerin katılabileceği bir din dersi sunacak ilk eyalet olmayı planlıyor.
21 Eylül 2020
CDU, IZH’nın İran hükûmetine sadık İranlıların “en etkili merkezi” olduğu iddialarından dolayı devlet anlaşmasını feshedilmesi için diretti. SPD, devlet anlaşmasının statüsünü sorgulamak için hiçbir neden görmediğini açıkladı. Schura, IZH’ye yönelik suçlamaları “temelsiz ve asılsız” olarak değerlendirerek reddetti.
24 Ağustos 2022
Hamburg’daki İslam dini cemaatleri ve sivil toplum uzmanları Senato Şansölyeliği ile birlikte anlaşmanın yeniden değerlendirilmesini konu eden bir sempozyum düzenledi.
Bu yıl içerisinde Hamburg Devlet Anlaşması’nın son on yılının değerlendirilmesi gerekiyor. Değerlendirme sonuçlarının bu yıl bir rapor hâlinde Hamburg Parlamentosu’na sunulması bekleniyor. (P)
