Kurulmak İstenen Yeni İslam Temsil Kurumuna EMB’den Tepki

Belçika’daki İslam Temsil Kurumu Exécutif (EMB), 11 Haziran akşamı yayınlanan basın açıklamasında Adalet Bakanı Van Quickenborne’un kuruma karşı “yeni bir darbe” vurmaya çalıştığını söyledi.

EMB: “Din Özgürlüğüne Yapılan Bir Müdahale”

EMB, Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne’un EMB ile aynı yasal yetkilere sahip olacak Belçika İslam Konseyi adlı yeni bir kâr amacı gütmeyen kurum kurma planını kınadı. Bakan, 29 Eylül 2022 tarihli Kraliyet Kararnamesi ile EMB’yi İslam inancının temsilcisi olarak tanıma kararını geri çekmişti. Bu iptale rağmen İslami kurum ve derneklerdeki günlük işlerin yürütülmesindeki sorumluluğunu sürdürdüğünü hatırlatan EMB, “bu kararname Bakan tarafından tek taraflı olarak başlatılmış ve hazırlanmış olsa da Bakan buna hiçbir zaman uymadığını” aktardı:

“Bugün Bakan, İslam inancının temsilcilerine karşı ‘haçlı seferini’ sürdürüyor. Alelacele, EMB ile aynı yasal yetkilere sahip olan Belçika İslam Konseyi adında yeni bir kâr amacı gütmeyen kurum (ASBL) oluşturuldu. Bu yeni ASBL’nin merkez ofisinin EMB ile aynı adreste bulunması ise oldukça ilginç.”

Belçika İslam Temsil Kurumu: Exekutif (EMB)

Dosya: "Avrupa'da İslami Temsil Kurumları" 30 Aralık 2020

EMB Başkanı Mehmet Üstün’ün imzasıyla yayımlanan açıklamada söz konusu ASBL’yi ülkedeki İslam inancının geçici yönetim organı olarak tanıyan bu kararnamenin, din ve devlet ayrılığı ilkesine, din özgürlüğüne ve dinî kurumların özerkliğine aykırı olduğunu bildirildi:

“Adalet Bakanı’nın İslam dinine yönelik bu anlaşılmaz tutumu kabul edilemez. Bu durum Belçika Anayasası tarafından tanınan din özgürlüğüne tahammül edilemez bir müdahale teşkil ediyor. EMB’nin Adalet Bakanı’ndan İslam inancının temsiliyetine ilişkin tartışmalara kendisini de dahil etmesini istediği, ancak Adalet Bakanı’nın gizli ve şeffaf olmayan bir şekilde hareket etmeye devam ettiği göz önüne alındığında bu müdahillik daha da netleşiyor.”

Açıklamada son olarak genişletilmiş EMB Komitesi’nin kurumun yeniden yapılanma çalışmalarını sürdürdüğü ve bu kapsamda 16 Eylül 2023 seçimlerin yapılacağını hatırlattı.

EMB Nedir ve Neden Kapatılmak İsteniyor?

Flemenkçede “Het Executief van de Moslims van België”, Fransızcada ise “L’Exécutif des Musulmans de Belgique” adını taşıyan EMB, 1974 yılında İslam’ın Belçika’da dinî cemaat olarak tanınmasının ardından Belçika genelinde Müslümanların temsilini ve hükûmet ile resmî muhataplığı üstlenmiştir. 1999’da resmî olarak tanınan EMB, camilerin temsilini de içine alan çatı bir temsil kuruluşudur. Kurul, Müslüman toplumun çeşitli kesimlerini temsil etmek üzere seçilmiş 17 üyeden oluşmaktadır. EMB’nin görevleri arasında dinî eğitim verecek öğretmenlere rehberlik yapma, okullarda İslami eğitim verme, camilerin resmî statü kazanma başvurularında yardımcı olma, Müslüman mezarlıkları sağlama, gerekli durumlarda Müslümanların sözcülüğünü üstlenme ve kayıtlı yerel İslami toplulukların idari yönetimini denetleme yer alır.

Son yıllarda Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne’nin hedef tahtasındaydı. Adalet Bakanı Van Quickenborne, kurulun işlerine daha önce yasa dışı şekilde karıştığı gerekçesiyle mahkeme tarafından haksız bulunmasının ardından Eylül 2022’de resmî tanınırlığın kaldırılması yoluna başvurmuştu. 

Daha önce Perspektif’e konuşan EMB Başkanı Üstün, 2020’de göreve başlayan Van Quickenborne’nin “modern İslam’ı temsil etmiyor” iddiasıyla kurula subjektif suçlamalar yönelttiğini ifade etmişti. Adalet Bakanı’nın EMB’ye yönelik müdahaleleri Ekim 2021’de çıkan Devlet Güvenlik Raporu’nun ardından sıklaşmıştı. Bu raporda Fas, Türkiye ve Körfez ülkelerinin Belçika’daki çeşitli camiler üzerindeki etkisini incelemiş ve Müslümanların, Fas için Fas elçiliklerinden, Türkiye için AKP hükûmetinden, Körfez ülkeleri için terörle bağlantılı örgütlerden etkilendikleri belirtilmişti. Bu raporun yayımlanmasından evvel de dış ülkelerin müdahalelerini gerekçe gösteren Federal Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne, 2021 yılında EMB’ye ve Başkanı’na karşı yasal işlemleri başlattı.

Daha önce de EMB tarafından Bakan’a, EMB Başkan Yardımcısı’nı istifaya zorladığı gerekçesiyle açılan dava EMB lehine sonuçlanmıştı. Fakat Bakan EMB’ye karşı hamlelerini sürdürmeye devam etti ve özellikle sağlanan kamu ödeneğinde kesintilere yol açtı. Eylül 2022’de Üstün, Van Quickenborne hakkında Birleşmiş Millet (BM) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü’nde dava açacağını duyurmuştu.

Benzer Bir Durum Fransa’da Yaşanıyor

Avrupa İslamı Nedir?

Anatomi Serisi 15 Mayıs 2021

Devletle İslami temsil kurumu arasında benzer gerilim ve sorunların olduğu bir diğer ülke ise Fransa. 16 Şubat’ta Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2003 yılından beri Fransız devleti ile Müslümanlar arasındaki resmî temsil kurumu olan CFCM’ye, valiler tarafından atanan yerel aktörlerden oluşan Fransa İslam Forumu (FORIF) lehine son verdiğini açıklamıştı. CFCM İmamlar Şartnamesi sürecinde ikiye bölünmüş, şartnameyi kabul etmeyen federasyonlar İçişleri Bakanlığı tarafından cumhuriyet değerlerini kabul etmemekle suçlanmıştı. Bu durum CFCM’nin içinde fikir ayrılıklarına ve ardından üyelikten ayrılmalara neden olmuştu. Şubat 2022’ye gelindiğinde Macron hükûmetinin girişimiyle FORIF kurulmuş ve CFCM’nin görevlerini yapamaz hâle geldiği gerekçe gösterilerek, devletin İslami cemaatlerle yeni diyalog organının FORIF olacağı açıklanmıştı.

Macron’un “son verme” açıklamasına rağmen varlığını sürdüren CFCM’nin paylaştığı rakamlara göre CFCM Fransa’daki Müslümanlara ait yaklaşık 2 bin 500 ibadet yerinden 1100 kadarını temsil ediyor. Şubat ayında uzun süredir planlamakta olduğu yeniden yapılanma sürecini başlatan Fransa İslam Konseyi (CFCM), yerel düzeydeki kurumlara daha fazla ağırlık vermeyi amaçlayan yeni bir tüzüğü kabul etti. Son olarak, 4 Haziran’da toplanarak yeni yönetimini belirledi ve seçim yönetmeliğini yeniden hazırlayacağını açıkladı. CFCM, üye dernek ve federasyon sayısının yeni reformla birlikte önemli ölçüde artacağını tahmin ediyor. (P)