Avrupa’da Suriyeli Sığınmacılar İçin Zorlu Süreç Başlıyor
Beşşar Esed rejiminin çöküşünün ardından, birçok Avrupa ülkesi peş peşe yaptıkları açıklamalarla Suriyeli mültecilerin iltica başvurularını askıya aldıklarını duyurdu. Avrupa ülkelerinin Suriyeli mültecilerle ilgili bu hızlı ve sert çıkışı siyasi, hukuki ve insani açıdan karmaşık bir tablo sunuyor.
Avrupa’nın birçok ülkesi, Suriye’deki son gelişmelerin ardından hiç vakit kaybetmeden Suriyeli sığınmacılara yönelik politikalarını yeniden şekillendirmeye başladı. Almanya’dan Fransa’ya, Belçika’dan Birleşik Krallık’a kadar pek çok ülke, Suriyelilerin iltica başvurularını askıya alma kararı alırken, bu durum Avrupa’daki mülteciler hakkında uluslararası kamuoyunda yeni tartışmaların da fitilini ateşleyeceğe benziyor. Avrupa Birliği (AB) ve insan hakları örgütleri, alınan kararların insani ve hukuki sonuçlarına dikkat çekerken, sığınmacıların güvenliğinin tehlikeye atılacağı ve belirsiz bir gelecekle baş başa bırakılacakları gerekçesiyle karara yönelik eleştirilerini dile getiriyor.
Suriye’deki siyasi değişim umut verici olsa da, ülkenin güvenlik, altyapı ve temel hizmetler açısından henüz ciddi zorluklar yaşadığı bir gerçek. Dahası, birçok Suriyeli için ülkelerine dönmek hem fiziksel hem de ekonomik açıdan şu an için mümkün görünmüyor. Bu koşullar altında, Suriyelilerin Avrupa ülkelerinin beklediği hızda geri dönüş yapmasının da kısa vadede gerçekçi olmadığı ifade ediliyor.
Tüm bu belirsizlik ve endişelere rağmen birçok Avrupa ülkesi Suriyeli mültecilerin iltica başvurularını dondurduklarına yönelik açıklamalarda bulundular. İşte o ülkelerden bazıları.
Almanya
Almanya’da Federal Göçmen ve Mülteci Dairesi (BAMF) Suriyelilerin iltica başvurularını işleme koymayacağını duyurdu. Alman basınında yer alan haberlere göre, Suriye’deki belirsiz durum nedeniyle BAMF’ın şu anda işlemde olan Suriyelilerin iltica başvurularının tamamını dondurduğu ve bir sonraki duyuruya kadar başvuru almayacağı belirtildi. Alınan bu karardan 46 bini ilk başvuru olmak üzere, karar bekleyen 47 bin 270 iltica başvurusunun etkilendiği ifade edildi.
Almanya’daki Suriyelilerin ülkede kalıp kalmamasına ilişkin siyasi tartışmalar ise devam ediyor. Almanya Hristiyan Demokrat Birliğinden (CDU) bazı politikacılar Suriyeli mültecilerin ülkelerine geri gönderilmesinden yana görüş belirtiyor. Yeşiller ve Almanya Sosyal Demokrat Partili (SPD) politikacılar ise Suriye’deki belirsiz durum karşısında temkinli olunması çağrısında bulunuyor.
Öte yandan, Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser Suriyelilerin geri dönüşleri konusunda spekülasyonlara tepki gösterdi. Bunun ciddi bir davranış olmayacağını belirten Faeser, sosyal medya platformu X’ten yaptığı açıklamada, “Almanya’da koruma bulan pek çok mülteci artık Suriye’deki vatanlarına dönme umuduna sahip. Suriye’deki durum şu anda çok belirsiz. Dolayısıyla şu anda somut seçeneklerini tahmin etmek mümkün değil. Böylesine değişken ve öngörülemez durumda bu konuda spekülasyon yapmak ciddiyetsizlik olacaktır.” ifadelerini kullandı.
Bakan Faeser, belirsiz durumda Federal Göçmen ve Mülteci Dairesinin (BAMF) Suriye’deki durum netleşene kadar hâlen devam eden iltica prosedürlerine ilişkin kararları dondurmasını da savundu. Almanya’da yaklaşık 975 bin Suriyeli bulunuyor. Bunlardan yaklaşık 760 bini Almanya’da mülteci veya sığınmacı statüsünde yaşamlarını sürdürüyor.
Fransa
Fransa yönetiminin, Suriyelilerin sığınma başvurularının incelenmesini askıya almayı düşündüğü bildirildi. Ulusal basının konuya yakın kaynaklara dayandırdığı habere göre, Fransa İçişleri Bakanlığının Almanya’nın yaptığı gibi Suriyelilerin sığınma başvurularının askıya alınması konusunda çalıştığı ve bu konuda karar alacağı bildirildi. Hükûmetin Suriyelilerin sığınma talepleri konusunda, Almanya’nın uyguladığı modeli yürürlüğe koyacağı ve Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çökmesinin ardından sığınma taleplerinde yaşanacak artışı “frenlemek” istediği aktarıldı.
Fransa Mültecileri ve Vatansızları Koruma Dairesi (OFPRA) verilerine göre, geçen yıl 4 bin 465 Suriyeli ülkeye sığınma talebinde bulundu.
Belçika
Belçika, geçici süreyle Suriyelilerden sığınma başvurusu almayacağını duyurdu. Belçika Mülteciler ve Vatansız Kişiler Genel Komiserliği (CGVS) Basın Sözcüsü Olivier Brasseur, ülkede hakim olan belirsizlik ortamında başvuru yapan kişilerle ilgili bilgilere ulaşmakta yaşanacak muhtemel sıkıntılar nedeniyle Suriye’den sığınma başvurusu kabul etmeyeceklerini söyledi. Brasseur, herhangi bir AB üyesi ülkede hâlihazırda bu statüyü elde etmiş kişilerin uygulamadan muaf olacağını bildirdi. Sözcü, tedbirin ne kadar süreceğinin ise henüz belli olmadığını kaydetti.
Suriyeliler, Belçika’ya sığınma başvurusu yapanlar arasında ilk sırada geliyor. İç savaşın çıktığı 2011’den bu yana 35 bin civarında Suriyeli, Belçika’ya sığınma hakkı elde etti.
Yunanistan
Yunanistan’ın, Suriyelilerin iltica başvurularını dondurma kararı almaya hazırlandığı bildirildi. Yetkili kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Yunanistan, Almanya, Fransa gibi Avrupa ülkelerinin yolundan giderek Suriyelilerin iltica başvurularını dondurma kararı almaya hazırlanıyor.
Konuya ilişkin nihai kararın, 13 Aralık Cuma günü düzenlenecek Hükûmet Dış Politika ve Güvenlik Konseyi toplantısında alınması ve ardından resmî açıklamanın yapılması öngörülürken, kararın Yunanistan’a bundan sonra gelmeyi planlayan Suriyeliler için caydırıcı olması amaçlanıyor.
İtalya
İtalya, Suriyelilerin sığınma talepleriyle ilgili işlemleri askıya aldığını bildirdi. Başbakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Başbakan Giorgia Meloni‘nin bakanlar kurulu toplantısının ardından Suriye’deki durumu değerlendirmek üzere bir toplantıya başkanlık ettiği belirtildi.
Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, İçişleri Bakanı Matteo Piantedosi, Savunma Bakanı Guido Crosetto, Başbakanlık Müsteşarı Alfredo Mantovano ve istihbarat servislerinin üst düzey yöneticilerinin katıldığı toplantıya ilişkin açıklamada, “Suriye’nin bazı bölgelerinde çatışmaların hâlen devam ettiği bir dönemde, toplantıda sivillerin güvenliğine verilen mutlak öncelik ile barışçıl ve kapsayıcı geçiş sürecinin sağlanmasının gerekliliği vurgulandı. İtalyan vatandaşlarının güvenliği, Hristiyanların ve tüm azınlıkların korunması konularına özel bir önem atfedildi.” ifadeleri kullanıldı.
Açıklamada, şu değerlendirmeler yer aldı:
“Toplantıda, diğer bazı Avrupa ortaklarının aldığı kararlara paralel olarak, Suriye’den gelen sığınma başvurularının işleme konulmasının askıya alınmasına karar verildi. Şam’daki büyükelçiliğin görevine devam etmesi kararı alındı, hükûmet, diplomatik misyonumuzun tüm çalışanlarına derin bir minnettarlık ifade etti. Hükûmet, gelişmeleri başta bölgesel ortaklar, Avrupa ülkeleri ve G7 olmak üzere yakın temas hâlinde izlemeye devam edecektir.”
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık, Suriyelilerin sığınma taleplerine ilişkin kararların askıya alındığını açıkladı. İngiliz medyasına konuşan İçişleri Bakanlığı sözcüsü, “Bakanlık, mevcut durumu değerlendirirken Suriyelilerin sığınma talepleriyle ilgili kararları da askıya aldı.” ifadesini kullandı. Sözcü, ortaya çıkan sorunların çözümü için sığınma talepleriyle ilgili şartların sürekli gözden geçirildiğini belirtti.
Birleşik Krallık’ın kararı da diğer Avrupa ülkelerinin benzer adımlar atmasının ardından geldi. Sivil toplum örgütü Refugee Council verilerine göre, Şubat 2021 itibarıyla Birleşik Krallık’a 20 binden fazla Suriyeli yerleştirildi.
Avusturya
Avusturya Başbakanı Karl Nehammer, Suriye’de Baas rejiminin devrilmesi sonrasında bu ülkedeki güvenlik durumunun yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, hâlihazırda yapılmış iltica başvurularının askıya alınması için talimat verdiğini söyledi.
Başbakan Nehammer, sosyal medya hesabı X’ten yaptığı açıklamada, Suriye’de diktatörün devrilmesinden sonra bu ülkedeki güvenlik durumunun yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti. Nehammer, Avusturya’da Suriye vatandaşları tarafından yapılan iltica başvurularının askıya alınması için İçişleri Bakanı Gerhard Karner’e talimat verdiğini bildirdi.
Uluslararası Af Örgütü Tepkili
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), Suriye'de Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin ardından Avrupa hükûmetlerinin Suriyelilerin sığınma başvurularını askıya alma kararlarına tepki göstererek, "Avrupa'daki Suriyelilerin güvenliği siyasi çıkarlara kurban edilmemeli." açıklamasını yaptı. Londra merkezli Uluslararası Af Örgütü Avrupa Kurumları Ofisi Direktörü Eve Geddie tarafından yapılan açıklamada, Avrupa ülkelerine mültecilerin korunmasına yönelik taahhütlerini yerine getirme çağrısında bulundu.
Geddie, Suriye'deki mevcut durumun "son derece istikrarsız olduğuna" dikkati çekerek, "50 yıldır süren vahşet ve baskı bir gecede geri alınamaz. Ancak Avrupa hükûmetleri hiç vakit kaybetmeden Suriyelilerin sığınma başvurularını durdurdu." ifadesini kullandı. Suriyeli sivillerin siyasi değişim umutlarına rağmen ülkenin belirsizlik ve istikrarsızlıkla boğuşmaya devam ettiğini belirten Geddie, şunları kaydetti:
"Çalkantı ve değişimin yaşandığı bu dönemde, ülkeler Suriyeli mültecileri ve sığınma arayan insanları daha fazla belirsizlik ve güvencesizlik ortamına sürüklemekten kaçınmalıdır. Bunun yerine, sığınma arayan insanların güvenliği ve temsiliyeti karar alma sürecinin merkezine yerleştirilmeli ve şu anda Avrupa'yı saran mülteci karşıtı politikalara kurban edilmemelidir."
Geddie, sığınma başvurularının askıya alınmasının Suriyeli mülteci ve sığınmacılar için "hâlihazırda tehlikeli olan durumu daha da kötüleştirebileceği" konusunda uyararak, Avrupa hükûmetlerini uluslararası hukuka ve mülteci koruma standartlarına uygun hareket etmeye çağırdı. Avrupa hükümetlerinin sığınma başvurularını askıya alma kararlarını "derhal iptal etmeye" davet eden Geddie, Suriyelilerin Suriye'ye geri gönderilmesi ya da aile birleşiminin kısıtlanması yönünde adım atılmaması gerektiğini kaydetti.
AB: Suriye'ye Dönüş İçin Koşullar Henüz Uygun Değil
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Sözcüsü Anouar El Anouni Suriye'ye güvenli, gönüllü ve onurlu dönüşler için koşulların henüz karşılanmadığını söyledi. "Diasporadaki Suriyelilerin çoğunun ülkelerine geri dönmeyi hayal ettiğine inanıyoruz." diyen El Anouni, şöyle devam etti:
"Mevcut durum gerçekten büyük bir umut ancak aynı zamanda büyük bir belirsizlik sunuyor. Ne yapmak istediklerine karar vermek, her bireye ve her bir aileye kalmış. Ancak şimdilik Suriye'ye güvenli, gönüllü ve onurlu dönüşler için koşulların karşılanmadığını savunuyoruz."
Suriye'de 27 Kasım'da rejim karşıtı silahlı gruplar ile Beşşar Esed güçleri arasında çatışmalar yoğunlaşmış, gruplar, 30 Kasım ile 7 Aralık tarihleri arasında Halep, İdlib, Hama ve Humus gibi en büyük illerde üstünlük kurmuştu. Başkent Şam'a 7 Aralık'ta girmeye başlayan gruplara halk kitlelerinin de destek vermesiyle rejim, Şam ve diğer birçok bölgede kontrolü tümüyle kaybederek çökmüştü. Baas Partisi'nin 61 yıllık iktidarı sona ererken, rejim lideri Esed başkentten kaçmıştı. (AA, P)
