'Laiklik'

Fransa’da İbadethanelerin Kamu Desteği Alması İhtimali

Fransa'da 1905 tarihli laiklik yasasından sonra inşa edilmiş ibadethanelere kamu kaynaklarından destek verilmesi gündemde. Peki, söz konusu değişikliğin kapsamı ne ve sadece kiliseler mi yararlanabilecek?

Fotoğraf: Andrzej Lisowski Travel/shutterstock.com | Değişiklikler: Perspektif

Fransa Başbakanı Élisabeth Borne, Fransa Psikoposlar Konferansının (CEF) temsilcilerini 14 Mart’ta makamında kabul etti. Fransız medyasının aktardığına göre yapılan görüşmede gündeme gelen önemli başlıklardan biri kiliselerin kamu desteği alması için yasal değişikliğe gidilmesi oldu. Borne, kabul ettiği heyete 1905 tarihli din ve devlet ayrımını tanımlayan laiklik yasası nedeniyle bu tarihten sonra inşa edilmiş kiliselerin kamu desteği almasını sağlayacak bir düzenleme için hükûmetin yeşil ışık verdiğini belirtti. Başbakan ve CEF heyetinin kamu finansmanının bu kiliselerdeki enerji sistemini yenileme çalışmaları için mutabakat sağladıkları açıklandı. Uygulamaya geçilmesi hâlinde bu kapsamda cemaatin toplandığı salonlar, dinî eğitim kurumları, ek binalar ve görevlilerin lojmanları için de ödenek verilebilecek.

1905 tarihli laiklik yasasının yaptığı kesin tanımlama nedeniyle Fransız hükûmetinin yönettiği kamu kaynaklarından 1905 sonrasında yapılmış dinî yapıların bakımı ve idamesi için sübvansiyon verilemiyor. 1905 öncesinde inşa edilmiş yapılar ise, bir bakıma devletin sorumluluğuna alınmış durumda ve vergi mükelleflerinin parasıyla finanse edilebiliyor. Bu kapsama uygun olarak belediyeler 1905 öncesindeki dinî yapılara destek sağlamak mecburiyetinde. Bununla beraber belediyeler -devletten farklı olarak- bu tarihten sonra inşa edilmiş ve dinî dernek statüsüne sahip derneklere ait yapılara yardımda bulunabilme tercihine sahip.

İktidardaki Macron yönetimi 1905 sonrası inşa edilmiş kiliseleri, dinî ve kültürel miras alanları olarak destekleme görüşüne sahip ve bunu enerji dönüşümünün gerçekleştirelebilmesi ve engelli vatandaşların erişimine daha elverişli hâle getirilmesiyle gerekçelendiriyor. Bu gerekçeler temelinde yönetim, 1905 tarihli laiklik yasasında değişiklik yapılmasının faydalı olacağı fikrine sahip. Bu değişikliğin yapılması, son birkaç yıldır hükûmetin gündeminde olmasına ve çok aşamalı bir yasal değişiklik yapılmak istenmesine rağmen nasıl bir yardım mekanizmasının tesis edileceği henüz netleşmiş değil. Kilise üyeliklerinin azalması nedeniyle binaların bakım maliyetlerini karşılamak, kiliseler için giderek daha zor hâle geliyor. CEF heyeti hükûmetle mutabakata varmış olmalarından dolayı memnun olduklarını ifade etti. Yapılan açıklamalarda bu değişikliğin Katolik kiliseleri dışında diğer dinî cemaatlerin yapıları için de geçerli olup olmayacağına değinilmedi.

Kamu Desteği Al(a)mayan Camiler

2015 tarihli bir Senato raporuna göre, Fransız hükûmeti Katolik kiliselerinin yüzde 90’ının bakımını finanse etmekte. Buna karşılık hükûmet, Protestan binalarının yüzde 12’sinin, sinagogların yüzde 3’ünün bakımını üstlenmekte. Merkezi hükûmetin, bakım ve idamesine destek verdiği bir cami ise bulunmuyor. Bu büyük oransal farklılığı, laik devletin tutarsız tavrı olarak görenler ve eleştirenlere göre 1905 tarihli yasa, bir “miras” tanımlamasını da beraberinde getirdi. Yasa, dolaylı olarak Fransız Katolikliğine ayrıcalık tanınması sonucunu doğurdu. Fransa’nın eski sömürgelerinden ve daha sonraları iş gücü göçü veren ülkelerden gelmiş Müslümanların, bir haksızlığa maruz kaldığı ifade ediliyor.

Macron yönetiminin Ekim 2020’den beri “İslamcı ayrılıkçılıkla mücadele” nosyonuyla katılaştırdığı İslam dinî politikasının söz konusu eşitsizliği daha da derinleştirdiği düşünülüyor. Fransa’da cami inşa etmek, finansman eksikliği ve laiklik yasasının kamu fonlarının dini tesis inşa etmek için kullanılmasına izin vermemesi gibi sorunlar nedeniyle her zaman zor bir süreç oldu. Bu durum, ülkede en hızlı büyüyen inançlardan biri olan Müslümanlara yönelik spesifik bir dezavantaj oluşturuyor.

1970’lerden beri hızla artan Müslüman nüfusun 2020 itibarıyla 5 buçuk milyon civarında olduğu ve toplam nüfusun yüzde 8’ine denk geldiği ifade ediliyor. Fransa’da 3 milyon 200 bin Katolik, aktif olarak ibadet etmekte ve Katoliklerin erişebileceği 45 bin kiliseden 40 bininin bakımı, devlet tarafından üstlenilmekte. Buna karşılık cami ve mescitlere giden iki milyon Müslüman, kamudan çok az para alan ya da hiç almayan 2 bin 500 ibadethanede namazlarını kılıyor. Finansman sıkıntılarına ek olarak, dinî dernek statüsüne sahip olmanın kendisinin de ağır ilerleyen zor bir bürokratik süreç olduğu ifade ediliyor.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “İslamcı ayrılıkçılıkla mücadele” kapsamında yaptığı yasa değişikliği ve idari uygulamalar, radikal ideolojiyle mücadele etmeyi ve diğer ülkelerin finansmanını kesmek de dahil olmak üzere dinî örgütleri kontrol etmeyi amaçlıyor. Bu politika, ülkedeki Müslümanları potansiyel suçlu muamelesinde bulunmak ve dinî hak ve özgürlüklere ihlal ihtimallerini beraberinde getirmekle eleştiriliyor.

2021 yılında Strazburg Belediyesinin yapımı devam eden Eyüp Sultan Camii’ne yönelik maddi desteği İçişleri Bakanı Gérald Darmanin’in müdahalesiyle mahkemeye intikal etmişti. Bu durum ana akım medyada günlerce ele elınmış ve yorumlanmıştı. Darmanin’in çıkardığı engel, Fransa İslam Konseyine (CFCM) üye ve İlkeler Şartnamesi’ne ilk aşamada imza atmayan federasyonlarından biri olan Fransa Millî Görüş’e bedel ödetme çabası olarak yorumlanmıştı. Aralık 2021’de Fransa Millî Görüş İslam Konfederasyonu (CIMG), Fransa’daki Türk ve Müslümanlar Koordinasyon Komitesi (CCMTF) ve Tebliğ Cemaati yaptıkları ortak açıklamada Fransa’da tartışmalara neden olan Fransa İslami İlkeler Şartnamesini imzalama kararı almıştı. (bg)

bgucin

Galatasaray Üniversitesi’nde Sosyoloji programından mezun olan Burak Gücin, sonrasında Heidelberg Üniversitesi’nde Kültürel Çalışmalar alanında yüksek lisansını tamamlamıştır. Ağırlıklı olarak ideoloji, kültür ve göç üzerine çalışan Gücin, Perspektif redaksiyon ekibinin üyesidir.

Yazarın diğer yazıları
Bu yazıyla ilgili yorumunuzu paylaşabilirsiniz. Bunu yaparken Yorum Kurallarımızı dikkate alın lütfen.
Yorum adedi#0

*Tüm alanları doldurunuz

Son Yüklenenler