Yerelde Brandmauer Bilançosu: AfD ile İş Birlikleri Ne Durumda?
Almanya'da yapılan yeni bir araştırma, partilerin aşırı sağcı AfD ile yerel düzeyde ne sıklıkla iş birliği yaptığını gözler önüne serdi. Araştırma sonuçları, AfD'nin önerilerinin yerel meclislerde %19 oranında kabul edildiğini ve Doğu ile Batı Almanya arasında bu konuda önemli bir fark bulunmadığını ortaya koydu.
Almanya’da, partilerin aşırı sağcı AfD (Almanya için Alternatif Partisi) ile ne sıklıkla iş birliği yaptığını gösteren yeni bir araştırma yayınlandı. Araştırma, bu iş birliklerinin yerel düzeyde yaygın olduğunu ortaya koyarken, şaşırtıcı bir şekilde Doğu ve Batı Almanya arasında önemli bir fark bulunmadığına da dikkat çekti. Araştırmaya göre, AfD’nin yerel düzeyde kabul edilen önerilerinin oranı, %19 gibi bir seviyeye ulaşmış durumda.
Brandmauer Hâlâ Ayakta mı?
Ocak 2025’te Almanya Federal Meclisi’nde (Alm. “Bundestag”) yaşanan tarihi bir gelişme, ülke çapında siyasi tartışmaları yeniden alevlendirdi: Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin, ülkedeki göç politikalarının sertleştirilmesini içeren önergesi, FDP (Hür Demokrat Parti) ve aşırı sağcı AfD’nin desteğiyle 29 Ocak tarihinde Federal Mecliste kabul edildi. Böylelikle, Almanya Federal Cumhuriyeti tarihinde ilk kez, Federal Mecliste bir öneri, AfD’nin desteğiyle çoğunluk elde etmiş oldu.
Bu gelişme, yalnızca ülkedeki siyasi dengeleri değil, aynı zamanda toplumun geniş kesimlerinde demokratik normlara dair ciddi endişeleri de beraberinde getirdi, binlerce kişi protesto için sokağa döküldü. Birçok kişi, bu durumun AfD ile daha fazla siyasi iş birliğinin önünü açabileceğinden kaygı duydu ve duymaya devam ediyor. Özellikle de uzun süredir Almanya’da demokrasiye olan bağlılığın sembolü olarak görülen “güvenlik duvarı”nın (Alm. “Brandmauer“), yani AfD ile hiçbir düzeyde siyasi iş birliği yapılmaması yönündeki gayriresmî uzlaşının, yerel düzeyde ne ölçüde geçerli olduğu sorusu da yeni gelişmelerle birlikte tekrar gündeme gelmiş oldu.
AfD ile Yerel Düzeyde İş Birliklerine Dair Araştırmalar
AfD’nin diğer partilerle olan iş birlikleri, uzun süre boyunca genellikle medya tarafından ele alındı. Örneğin, Almanya’nın en ünlü haber dergilerinden biri olan Der Spiegel 2020 yılında, AfD’nin çoğunlukla CDU ile yapılan 40 farklı yerel iş birliğini raporlamıştı. Bu tür haberler, araştırmacılara göre, kamuoyunda yerel düzeydeki güvenlik duvarı algısının hızla zayıfladığı izlenimini oluşturdu. Ancak, AfD ile diğer partiler arasındaki iş birliklerini sistematik olarak inceleyen akademik çalışmaların sayısı çok azdı.
AfD’nin yerel düzeydeki faaliyetlerini ilk defa detaylı bir şekilde inceleyen çalışma, Gorshik ve arkadaşlarının 2016’daki araştırması oldu. AfD’nin yerel politikadaki uygulamalarını inceleyerek, Sachsen eyaletindeki iki belediye meclisi ve iki yerel mecliste AfD’nin diğer partilerle sıkça temas kurduğunu ve bazı koalisyonların ortaya çıktığını raporladı. Hummel (2022), 2019-2022 yılları arasındaki çalışmasında Sachsen eyaletindeki çeşitli belediyelerde yaptığı araştırmada benzer bulgulara ulaştı ve özellikle AfD ile CDU arasındaki iş birliklerini gözlemledi.
Bununla birlikte, Hummel ve Taschke (2024) tarafından yapılan daha kapsamlı bir inceleme, 2019-2023 yılları arasında AfD ile diğer partiler arasındaki iş birliklerini detaylandırmıştı. Bu çalışma, yalnızca Doğu Almanya’daki iş birliklerini incelemiş ve yerel düzeyde 121 iş birliği vakası tespit etmişti ve bu vakaların çoğunun AfD ile CDU arasındaki iş birliklerinden oluştuğunu ortaya koymuştu. Ancak, bu araştırma da tam bir kapsayıcılığa sahip değildi ve diğer birçok iş birliğini gözden kaçırmış olabileceği paylaşılmıştı.
Schroeder ve arkadaşlarının 2024’teki araştırması, AfD’nin yerel düzeydeki iş birliklerini daha geniş bir şekilde inceledi. Bu çalışmada, Almanya’nın 401 bölgesinde bulunan yerel meclislerin oturumları analiz edildi. Toplamda 2452 oturum incelendi, bu oturumlarda AfD toplamda 2348 öneri sundu ve 484 iş birliği vakası tespit edildi. Bu, AfD’nin sunduğu önerilerin yaklaşık %20,6’sına denk geliyordu. Ayrıca, vakaların yarısından biraz fazlasında (244), her birine en az beş AfD dışı milletvekili, AfD’nin önerilerine veya adaylarına oy verdi. Bu, yaklaşık olarak %10,2’lik bir oran oluşturuyordu. Araştırmacılara göre bu bulgular, sıkça dile getirilenin aksine, Brandmauer’ın büyük ölçüde sağlam kaldığını gösteriyordu.
Sonuç olarak, mevcut araştırmalar, AfD’nin yerel düzeydeki iş birlikleri ile ilgili önemli veriler sunmakta olsa da, bu konuda hâlâ eksik ve sınırlı bir veri kümesi bulunuyordu. Ayrıca, kamuoyunun algısı, verilerle örtüşmemekte ve yerel düzeydeki iş birliklerinin artmasıyla ilgili endişeler hâlâ geniş bir yankı bulmaktaydı. Bu durum, bilimsel olarak daha fazla veri ve araştırmanın gerekliliğini ortaya koyuyordu.
AfD ile Yüzde 19’luk Bir İş Birliği Mevcut
Bu bağlamda gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırma, Almanya’daki yerel yönetim düzeyinde AfD ile olan ilişkileri derinlemesine inceledi. Çalışma, Daniel Ziblatt, Wolfgang Schroeder ve Florian Bochert tarafından gerçekleştirilmiş olup, Almanya’daki tüm il, ilçe (Alm. “Kreistag”) ve şehir (Alm. “Stadtrat”) meclislerinde AfD ile kurulan iş birliği sayısını ve biçimlerini sistematik olarak ilk kez araştırdı. Araştırmada, Temmuz 2019’dan Haziran 2024’e kadar 11.053 adet il, ilçe veya şehir meclislerinin oturum tutanakları analiz edildi. Çalışma, AfD ile diğer siyasi partiler arasındaki üç tür iş birliğini inceledi: İçeriksel, kişisel ve organizasyonel işbirliği.
- İçeriksel iş birliği, AfD’nin bir teklif sunduğunda, en az bir başka partiden bir milletvekilinin buna onay vermesi veya AfD ile ortak bir teklif sunulması durumunda gerçekleşir.
- Kişisel iş birliği, AfD’nin bir aday önerdiğinde, bir başka partiden en az bir milletvekilinin bu adaya oy vermesi veya AfD ile ortak bir aday önerilmesi durumunda söz konusudur.
- Organizasyonel iş birliği, başka bir partinin AfD ile birlikte bir grup oluşturması durumunda ortaya çıkar.
Araştırma, doğrudan iş birliğini incelemeye odaklandı. Yani, AfD’nin önerdiği bir teklife verilen oy sayısının, AfD üyelerinin meclisteki mevcut sayısını aşması durumu iş birliği olarak kabul edildi. Dolaylı iş birlikleri, örneğin AfD’nin diğer partiler aracılığıyla çoğunluğu sağlaması, bu çalışmada ele alınmadı çünkü bu tür iş birliklerinin belgelerde belirtilmesi genellikle mümkün değildi. Ayrıca güçlü iş birliği, toplantıya katılan diğer partilerin en az %10’unun AfD’yi desteklemesi durumu olarak tanımlandı.
İncelenen dönemde (2019 – 2024), AfD’nin toplamda 4968 öneri sunduğu, bunlardan 934’ünün diğer partiler tarafından kabul edildiği ortaya çıktı. Bu da yaklaşık %19’luk bir oranla AfD ile doğrudan bir iş birliğini gösteriyor. Ancak, yaklaşık %81’lik bir oranda, AfD önerileri diğer partiler tarafından kabul edilmemiş ve “Brandmauer” (Tr. “güvenlik duvarı”) korunmuştu. 347 ilçeden 177’sinde ise hiç iş birliği yapılmamış olsa da, bu ilçelerin 82’sinde AfD’nin herhangi bir öneri sunmadığını söylemekte fayda var.
Elde edilen bulgular, AfD ile iş birliğinin hâlâ çoğunlukla dışlandığını gösterse de, “Brandmauer” kavramının yer yer çatlamaya başladığını, özellikle de bazı bölgelerde ve bazı partilerde bu dışlayıcı tutumun zayıfladığını gözler önüne seriyor. Yine de yerel düzeyde duvarın tamamen yıkıldığını söylemek zor. Öte yandan, %19’luk işbirliği oranı, partilerin AfD ile iş birliği yapmamaya karar verdikleri göz önünde bulundurulduğunda, az bir orana tekabül etmiyor.
Hangi Eyaletlerde İş Birliği Daha Fazla?
Ayrıca araştırmanın sonuçlarına göre, AfD’nin Alman Federal Meclisi (Alm. “Bundestag”) seçimlerinde Doğu Almanya’da Batı Almanya’ya kıyasla iki kat daha güçlü bir sonuç almış olmasına rağmen, genel olarak Doğu ve Batı Almanya arasında iş birliği konusunda belirgin farklar bulunmuyordu. Ancak, Doğu Almanya’nın kırsal bölgelerinde, şehirleşmiş alanlara kıyasla AfD ile iş birliği daha sık gözlemlenmiş durumda: Doğu Almanya’daki ilçelerde iş birliği oranı %26,9 iken, şehirlerde bu oran yalnızca %16. Batı Almanya’da ise şehir ve kırsal alanlar arasında belirgin bir fark bulunmuyor.
Genel olarak, AfD ile en fazla iş birliğinin yapıldığı eyaletler, başvurulan öneri sayısına orantılı olarak, Saksonya-Anhalt (%27), Rheinland-Pfalz (%24,7) ve Hessen (%24,3) oldu. Araştırmacılara göre, AfD’nin güçlü olduğu ya da özellikle aktif olduğu yerlerde iş birliği oranları da her zaman en yüksek seviyede olmuyor. Hatta, Almanya genelindeki bazı yerler, gerçekleştirdikleri çok sayıda iş birliği ile dikkat çekiyor.
Ayrıca araştırma, büyük partilerin hiçbirinin güvenlik duvarını sürekli olarak koruyamadığını gözler önüne serdi. Freie Wähler (Tr. “Özgür Seçmenler”) gibi küçük partilerden bağımsız milletvekilleri, AfD ile sıkça işbirliği yaptı: Bu tür milletvekilleri, AfD’nin önerilerine veya adaylarına %86,5 oranında oy verdiler. FDP milletvekilleri %38,6, CDU milletvekilleri ise %38,4 oranında iş birliği yaptı. SPD ise %32,1, Yeşiller %29,5 ve en az işbirliği yapan parti ise Die Linke (Tr. “Sol Parti”) oldu (%21,1). Ayrıca, Doğu Almanya’daki il, ilçe ve belediye meclislerinde, AfD’nin iş birlikleri çoğunlukla federal düzeyde tartışmalı konularla değil, daha çok idari veya altyapısal konularla, örneğin ulaşım projeleri ile ilgiliydi. Batı Almanya’daki il, ilçe ve belediye meclislerinde ise, asıl olarak sığınmacı ve COVID-19 gibi tartışmalı konularda daha fazla iş birliği yapılmıştı.
AfD’nin Yerel Siyasetteki Rolü ve “Brandmauer”ın Geleceği
Yapılan araştırmalar, Almanya’daki yerel düzeyde AfD ile diğer siyasi partiler arasındaki iş birliğinin hâlâ önemli ölçüde sınırlı olduğunu ve “Brandmauer”ın tam anlamıyla yıkılmadığını gösteriyor. AfD, özellikle küçük partiler ve bağımsız milletvekilleriyle yerel düzeyde bazı iş birliklerine gitse de, büyük partilerin çoğu AfD ile iş birliğinden kaçınmaya devam ediyor. Ancak, bu iş birliklerinin oranı, zaman zaman gözle görülür bir şekilde artmakta ve özellikle bazı bölgelerde dışlayıcı tutum zayıflamaktadır.
Doğu ve Batı Almanya arasında, iş birliklerinin yaygınlığı konusunda belirgin bir fark bulunmamakla birlikte, Doğu Almanya’nın kırsal bölgelerinde AfD ile yapılan iş birliklerinin daha fazla olduğu görülüyor. Batı Almanya’da ise, özellikle tartışmalı konularda (örneğin, sığınmacı politikaları veya COVID-19) iş birlikleri daha sık yaşanmış durumda.
Sonuç olarak, Almanya’da yerel düzeyde AfD ile iş birliği, politikaların ve kamuoyunun dinamiklerine bağlı olarak değişiklik gösteriyor ve mevcut “Brandmauer” konsepti, her ne kadar büyük ölçüde sağlam kalsa da, yavaş yavaş zayıflayan ve çatlayan bir yapıya bürünüyor. Bu durum, Almanya’daki siyasi geleceğe dair önemli soruları gündeme getiriyor; zira bu tür iş birliklerinin artışı, yalnızca siyasi dengeleri değil, aynı zamanda toplumda demokrasiye olan güveni de etkileme potansiyeline sahip.
Araştırmanın sonuçları, AfD ile yerel düzeyde %19 oranında iş birlikleriyle dikkat çekerken, 9 Nisan 2025 tarihli IPSOS anketi, partinin anketlerde birinci sıraya yükseldiğini ortaya koyuyor. Bu durum, AfD’nin Almanya’daki siyasi ortamda daha güçlü bir yer edinmeye başladığını gösteriyor. Ayrıca araştırma, AfD ile diğer partiler arasında yerel düzeydeki iş birliği oranının, Batı ve Doğu Almanya arasında belirgin bir fark olmadan devam ettiğini ortaya koymuştu. Bu gelişmeler ışığında, Almanya’nın Kuzey Ren-Vestfalya (NRW) eyaletinde Eylül ayında yapılacak olan yerel seçimler (Alm. “Kommunalwahl”), AfD’nin siyasi etkisinin Batı eyaletlerinde daha da artıp artmayacağını görmek açısından büyük önem taşıyacak.
